В физиологию. Общие представления о регуляции физиологических функций. Понятие о гомеостазе


Оқу мақсатарына жетуге қажетті кілттік сөздер



жүктеу 5,33 Mb.
бет2/2
Дата29.04.2022
өлшемі5,33 Mb.
#38340
түріСабақ
1   2

Оқу мақсатарына жетуге қажетті кілттік сөздер

  • Қазақ тілінде
  • Орыс тілінде
  • Ағылшын тілінде
  • Жарық көзі
  • Источник света
  • Light source
  • Жарық сәулесі
  • Световой луч
  • Light rays
  • Мөлдір дене
  • Прозрачное тело
  • Transparent
  • Мөлдір емес дене
  • Непроразное тело
  • Opaque
  • Жартылай мөлдір дене
  • Полупрозрачное тело
  • Translucent
  • Түскен сәуле
  • Падающий луч
  • Incident ray
  • Шағылған сәуле
  • Отраженный луч
  • Reflected ray
  • Түсу бұрышы
  • Угол падения
  • Angle of incidence
  • Шағылу бұрышы
  • Угол отражения
  • Angle of reflection
  • Көлеңке
  • Тень
  • Shadow
  • Айна
  • Зеркало
  • Mirror

Жарық деген не?

  • Жарықтың сәуле екенін білдіретін алғашқы жарық табиғаты туралы түсініктер гректер мен египеттіктерде пайда болды(Пифагор, Аристотель, Архимед)
  • Корпускулалық теория: Жарық дегеніміз жарқыраған денелерден шығатын жарық ағындары-корпускулалар (И.Ньютон)
  • Толқындық теория: Жарық дегеніміз электромагниттік толқындар (Гюйгенс пен Френель)
  • Кванттық теория: жарық дегеніміз әрқайсысы электромагниттік толқынның бөлігі болып табылатын бөлшектер-кванттар ағыны (Плану, Эйнштейн)

Жарықтың қолданылуы

  • Жарық құбылыстарының зерттелуі әртүрлі оптикалық құралдарды жасауға мүмкіндік берді

Жарық дегеніміз-көрінетін сәуле шығару

  • Жарық дегеніміз-көрінетін сәуле шығару
  • Жарықтың әсерлері
  • Электрлік
  • Химиялық
  • Жылулық

ЖАРЫҚ көздері-жарық шығаратын денелер

  • ЖАРЫҚ көздері-жарық шығаратын денелер

Жарық көзінен келген жарық энергиясы бойымен тарайтын сызық жарық сәулесі деп аталады

  • Жарық көзінен келген жарық энергиясы бойымен тарайтын сызық жарық сәулесі деп аталады
  • Берілген әрі шектелген бағытта тарайтын жарық сәулелерінің жиынтығы жарық шоқтары деп аталады
  • Жарық көзінің өлшемдері жарық көзінен бақылаушыға дейінгі қашықтықпен салыстырғанда өте аз болса, мұндай жарық көздерін нүктелік жарық көздері деп атайды ( Күн, жұлдыздар, ...)

Төменде берілген сөздерге мысалдар келтіре отырып анықтама беріп көріңдер

  • Мөлдір денелер -...
  • Мөлдір емес денелер-...
  • Жартылай мөлдір денелер-...

Төменде берілген сөздерге мысалдар келтіре отырып анықтама беріп көріңдер

  • Мөлдір денелер – су, ауа, шыны сияқты өздерінен жарықты өткізетін заттар
  • Мөлдір емес денелер-ағаш, пластмасса, темір сияқты өздерінен жарықты өткізбейтін заттар
  • Жартылай мөлдір денелер—жарықты толық өткізбейтін заттарды айтады. Мысалы, минералды шыны, воск)

Тәжірибелік тапсырма

  • Мақсаты: Жарықтың түзу сызық бойымен таралуын зерттеу
  • Қажетті құралдар: май шам, 10х10 см болатын 3 картон қағаз, 3 сіріңке қорабы, кнопкалар, түйрегіш
  • Жұмыстың орындалуы: түйрегішпен картон қағаздардың ортасынан саңылау жасаңдар; картондарды сіріңке қорабына бекітіп суреттегідей орналастырыңдар; май шам жалыны саңылаудан көрінетіндей етіп орналастырыңдар
  • Сұрақ: Ортаңғы картонды оңға жылжытыңдар.
  • Сендер май шам жарыған көріп тұрсыңдар ма? Неге?

Тәжірибелік тапсырма

  • Тапсырма: Ортаңғы картонды оңға жылжытыңдар.
  • Сендер май шам жарыған көріп тұрсыңдар ма? Неге?
  • Жауап: Біз май шам жарығын көріп тұрған жоқпыз. себебі, жарық мөлдір емес денелерден өте алмайды. Яғни, жарық өте алатындай саңылау жылжып кетті.
  • Қорытынды: біз жарықтың түзу сызық бойымен таралатындығына көз жеткіздік
  • Видео 1

Көлеңке деген не?

  • Кеңістіктің мөлдір емес нәрсенің артындағы жарық түспейтін бөлігін к ө л е ң к е дейді.
  • Экранға түсіп тұрған жарық шоғының жолына бір кішкене мөлдір емес шар қояйық. Кеңістікте шардың артында конус тәрізді көлеңке, ал экранда дөңгелек түріндегі көлеңке пайда болады.
  • Егер жарық көздері нүктелік деп есептеуге болмайтын үлкен шам болса, онда экрандағы толық көлеңкенің айналасында өте қараңғы емес екі аймақ-шала көлеңкелер пайда болады
  • Үлкен шамды нүктелік жарық көздерінің жиыны деп алуға болады

Тапсырма

  • Нүктелік жарық көзінің алдында тұрған мөлдір емес дененің көлеңкесін алыңдар. Көлеңке қай аймақта болады?

Тапсырма

  • Нүктелік жарық көзінің алдында тұрған мөлдір емес дененің көлеңкесін алыңдар. Көлеңке қай аймақты болады

Бізді қоршаған денелерді қалай көреміз?

  • Жарық сәулелері қандай да бір бетке түскен кезде одан жартылай немесе толық шағылады.
  • Кез-келген дененің бетіне жарық түсірсе, оның бір бөлігі ол беттен шағылады да, кеңістікте тарайды. Осы құбылысты жарықтың шағылуы дейді

Жарықтың шағылуы

  • Егер жарық кедір-бұдыр бетке түссе, одан шағылған жарық шашырайды, мұны диффузиялық шағылу деп атайды
  • Егер жарық мұқият тегістелген немесе айналық бетке түссе, одан шағылған жарық шоғы параллель шоқ түрінде шашырайды, мұны айналық шағылу деп атайды

Айналық бет деп түскен жарық энергиясының басым бөлігін шағылдыратын, яғни жарықты ол түскен ортаға қайта бағыттайтын бетті айтады

  • Айналық бет деп түскен жарық энергиясының басым бөлігін шағылдыратын, яғни жарықты ол түскен ортаға қайта бағыттайтын бетті айтады

Жарықтың шағылуы құбылысын сипаттауда қолданылатын түсініктер

  • айна
  • нормаль
  • Жарық көзі
  • Түсу бұрышы
  • Шағылу бұрышы
  • Түскен сәуле
  • Шағылған сәуле
  • S
  • Түсу бұрышы і деп түскен сәуле мен екі ортаны бөлуші бетке түсу нүктесінде тұрғызылған перпендикуляр арасындағы бұрышты айтады
  • Шағылу бұрышы і/ деп шағылған сәуле мен екі ортаны бөлуші бетке түсу нүктесінде тұрғызылған перпендикуляр арасындағы бұрышты айтады
  • Видео 2

Тәжірибелік тапсырма

  • Мақсаты: жарықтың шағылуын зерттеу
  • Құрал-жабдықтар: Жазық айна, жарық көзі, транспортир, қарындаш

А деңгей тапсырмасы

В деңгей тапсырмасы

С деңгей тапсырмасы

Тәжірибелік тапсырма қорытындысы

  • Видео 3

Жарықтың шағылу заңы

  • Түскен сәуле мен шағылған сәуле сәуленің түсу нүктесінен шағылдырушы бетке тұрғызылған перпендикулярмен бір жазықтықта жатады
  • Шағылу бұрышы түсу бұрышына тең
  • Шағылудың қолданысы
  • ► Тұрмыста
  • ► Медицина (ЛОР, Дантист)
  • Әскери істе
  • ► Автомобильдерде

Жазық айнада кескін алу

  • Жазық айна және онда кескіндер алу
  • Жазық айна және онда кескіндер алу
  • Жазық айна және онда кескіндер алу
  • Жазық айна және онда кескіндер алу
  • Жазық айна және онда кескіндер алу
  • Жазық айна және онда кескіндер алу
  • Жазық айна және онда кескіндер алу

Жазық айнаның алдында тұрған нысанның сипаттамалары:

  • 1. Кескін өлшемдері нысан өлшемдеріне тең (һнысан = һкескін). 2. Нысаннан айнаға дейінгі қашықтық айнадан кескінге дейінгі қашықтыққа тең (X нысан = Х кескін). 3. Кескін жалған болып табылады. 4. Кескін тура болады.

Нәрсенің бірнеше жазық айналардағы көп рет кескінделуі

  • Нәрсенің бірнеше жазық айналардағы көп рет кескінделуі
  • қолданылуы
  • Егер екі жазық айнаны үстел үстіне бірімен –бірі 72 0бұрыш жасайтындай етіп вертикаль орналастырып, олардың арасына бір нәрсені қойсақ, онда айналардан барлығы төрт кескін көруге болады

Нәрсенің жазық айналарда бірнеше рет кескінделуінің қолданылуы

  • Оюлар, өрнектерді құрастыру үшін
  • Фотосуреттері матаға , ағашқа, кілемдерге обойлар, театр декорациялары үшін
  • қолданылуы мүмкін

Жарықтың шағылуына тапсырма

  • 1) Допты К, L, M нүктелерінде көру үшін айналарды қалай орналастыру керек

Жауабы

  • Тіркегіш
  • 45°
  • Тіркегіш
  • Жауабы
  • 45°
  • 60°
  • 30°
  • 30°
  • 3) Қайсы жағдайда түсу бұрышы аз? Жауабыңызды негіздеңіз
  • A
  • Б
  • Жауап. Б жағдайында
  • A
  • Б
  • 4) Берілген нысанның жазық айнадағы кескінін алыңдар

Жауап:

  • Берілген нысанның жазық айнадағы кескінін алыңдар

Үй жұмысы

  • Төменде берілген нысандардың жазық айнадағы кескінін алыңдар

Назарларыңызға рахмет!

Әдебиеттер тізімі және интернетке сілтеме

  • Физика және астрономия-8, оқулық, Дүйсембаев Б.М т.б.,
  • /А: «Мектеп»,2008
  • https://www.youtube.com/watch?v=mqb3XSxFVpY
  • https://www.youtube.com/watch?v=KAmIvI5nEfQ
  • https://www.youtube.com/watch?v=Xoe4wV9O68s
  • https://www.youtube.com/watch?v=r35tNyxFwUc

жүктеу 5,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау