19
2.2.3 РНР
РНР (ағыл. РНР: Hypertext Preprocessor — "РНР: гипермәтін
препроцессоры"; алғашқыда Personal Home Page Tools — "Жеке веб-беттер
құруға арналған аспаптар" — жалпы бағытталған скрипттік бағдарламалау тілі,
веб-қосымшаларды құруда кеңінен қолданылады. Қазіргі кезде хостинг-
проваедерлердің үстем көплігінен қолдау тауып, динамикалық веб-сайт жасау
үшін қолданылатын бағдарламаулау тілдерінің арасынан жетекші орындарды
алады.
РНР тарихы 1994 жылдың күзінен басталады. Расмус Леордорф резюмесін
кім оқитынын білу мақсатында еңбек жасай бастады, нәтижесінде РНР тілі
пайда болды. Сол кезде, тәуелсіз мердігер бола отырып, Лердорф өзінің толық
нұсқасына URL сілтемесі бар қысқа резимесін ықтималды жұмыс берушілерге
жібере бастады. Ол келушілерді бақылау үшін HTML кодының жолына арнайы
тег ретінде салынатын және келушілер туралы ақпарат жинайтын Perl-де CGI
скриптін құрды. Ықтималды жұмыс берушілерге жақсы әсер қалдыру үшін ол
кез-келген келішңге келіп кеткен адамдар туралы жиналған статистиканы көруге
мүмкіндік берді.
Өзінің жеке үй бетінде (personal home page) қолданғаннан, ол оны
статистиканы жинайтын код " PHP-Tools for Personal Home Page " деп атады.
Бірнеше адам осы құралды алу туралы қызықты, сол себепті Лердорф оны басқа
адамдарға беруге шешім қабылдады. "Бұл бағдарламалық қамтамасыз етудің
ғажабы. Сіз оны бере де аласыз, сонымен қатар өзіңізге де қалдыра аласыз", -
деді Лердорф. Ол кезде Open Source қозғалысы болмаған. Сол кезде ол freeware
деп аталды. 1995 жылдың соңына қарай адамдар үшін алғашқы РНР бойынша
тарату тізімін ашты, осы арқылы жаңа ойлармен, кодпен және қателерді
түзеумен алмасуға болды.
РНР — өзінің қарапайымдылғына, орындалу жылдамдылығына, бай
функционалдылығына, кроссплатформалығына және РНР лиценциясына
негізделген ашық кодтың таралуына байланысты Интернет желісінде
бағдарламалауға арналған скриптік тілдердің арасындағы танымалдысы (JSP,
Perl, ASP.NET-те қолданылатын тілдермен қатар). Веб-сайттарды құрудағы
танылмалдылық веб-қосымшаларды құру арналған кіріктірілген құралдардың
жоғарғы санымен анықталады. Олардың арасындаға негізгілері:
POST және GET-параметлерімен қоса алдын ала берілген массивтердегі
веб-серверлер қоршауындағы айнымалыларды автоматты түрде шығару;
әртүрлі деректер қорын басқару жүйелерімен өзара қарым-қатынастың
үлкен саны (MySQL, MySQLi, SQLite, PostgreSQL, Oracle (OCI8), Oracle,
Microsoft SQL Server, Sybase, ODBC, mSQL, IBM DB2, Cloudscape и Apache
Derby, Informix, Ovrimos SQL, Lotus Notes, DB++, DBM, dBase, DBX, FrontBase,
FilePro, Ingres II, SESAM, Firebird / InterBase, Paradox File Access, MaxDB,
Интерфейс PDO);
НТТР-тақырыпрарды автоматты түрде жіберу;
НТТР-авторизациямен жұмыс;
20
сookies және сессиялармен жұмыс;
жергілікті және алшақ файлдармен, сокеттармен жұмыс;
серверге жүктелетін файлдарды өңдеу;
XForms-пен жұмыс.
Қазіргі уақытта РНР жүздеген мың адамдармен қолданылады.
2.2.4 Apache Web-сервері
Apache - әлемдегі ең көп тараған Web-сервер. Netcraft компаниясының
деректері бойынша, 1998 жылдың соңына қарай оның қол астында жмысістейтін
Web-орталықтардың саны 2 млн.-ға (барлық орталықрадың 55%-ы) жетті және
үнемі өсуде. Басқалармен салыстырсақ, Microsoft серверлері 25%, ал Netscape
7% алады. Тегін Unix-жүйелерге (FreeBSD, Linux және т.б.) арналған тегін
бағдарлама бола келе, Apache функционалдылығы қабілеттері бойынша
коммерциялық серверлерден кем емес, ал кескіндеудің кең мүмкіндіктері оны іс
жүзінде кез-келген нақты жүйемен жұмыс істеу үшін баптауға мүмкіндің береді.
Серверді кез-келген тіл үшін оқшаулауға болады, сонымен қоса орыс тіліне де.
Internet-те орыс мәтіндері көптеген кодтауларда кездесетіндей тарихи
қалыптасты, олардың ішінде koi8-r (немесе жай ғана koi8) және Windows-1251
кең тараған: біріншісімен Unix қол астындағы көптеген серверлер жұмыс
істейді, ал екінішісі Windows барлық нұсқалары үшін үйреншікті. Орыс
серверлеріндегі
көптеген
адамдарда
Windows-1251
кодталуы
қолданылғандықтан, koi8 қолданушылары 5%-дан аспайды. Алайда Unix-
серверлеріндегі құжаттар осы кодтауда сақталынады, хаттық хабарлар көпшілігі
және телеконференициядағы барлық хаттар осы кодтауда жіберіледі, орыс тілді
IRC арналар көбінесе осы кодтауда жұмыс істейді (айтпақшы, КОИ
аббревеатурасы "код обмена информацией - ақпаратпен алмасу коды" деп
аударылады). Сервердегі және клиенттік машиналардағы кодтау сәйкес
келмегендегі мәселелерді шешу үшін Apache Web-серверіне арналған Apache-
RUS орыс модулі құрылды.
2.2.5 CMS Joomla
Joomla! бұл – Ішіндегісін Басқару Жүйесі (CMS). Mambo CMS жүйесіне
танымалдылық алып келген және көптеген атақ алған топпен құрылды.
Joomla! атауы Суахили тіліндегі "Jumla" сөзінің фонетикалық
траскрипциясы болып келеді және "бәрі бірге" немесе "біртұтас" деген
мағынаны береді. Оның таңдалу себебі — жобаға табыс алып келген құрушылар
мен қауымдастықтың ықыласын қоғағысы келген топтың мүшелерінің
ынтымақтастығы.
Бұл атау қауымдастықпен ұсынылған мыңдаған атаулардың арасынан
таңдап алынды, сонымен қоса "Joomla! бұл - ең жақсы шешім" деп шешкен
брендинг және мартинг кәсіпқойларының қатаң текесерісінен өтті.
