Тіреуіш конструкциялардың

Құралдарды мондаждамас бұрын осьтердің разметкасын және құралдың құрылыс конструкцияларнда жобаға сәйкес орналасуын анықтайды. Одан кейін құралды тіреуіш конструкцияларда орнатады.

Құралдың орнатылуы деп жобада қарастырылған тіреуіш конструкцияларда құралдың сақталу жерінен орналасу жеріне дейінгі монтаждау аумағында оның жүк көтеруші құралдарымен орын ауыстыру процесі. Құралды ағаш брусьяға, металдық төсемеге, орнатылатын домкраттарға немесе тіреуіш конструкцияларға орнатады. Орнтқаннан кейін құралды выверяют.

Выверка деп осьтерге қатысты құралдардың, тіреуіш конструкциялардың орналасуын анықтау және монтаж бойынша нұсқаулық талабынан асып кетпейтін шекті ауытқуларға сәйкестендіріп, келтіруді айтады. Кейде құралдың выверкасын оның орнатылуымен сәйкестендіреді.

1.3 сурет. Монтаждау жұмысында қолданылатын инструменттер:

а – ампула көлбеулігін микрометрлік винтпен реттейтін слесарлық деңгей; б – жақтаулық деңгей; в – гидростатикалық деңгей; г - весок отвеса; д - щуп; е – циферблатты тип индикаторы; ж - нутромер (штихмасс).
Вертикальдылықты тексерген кезде отвесаларды, ал горизонтальділікті тексерген кезде 1 м 0,1 немесе 0,2 мм тізбекті бөлінуі бар слесарлық деңгейлерді қолданады. Көлбеулікті тексерген кезде реттелінетін ампуласы бар деңгейлер пайдаланылады. Горизантальділік пен вертикальділікті тексеру үшін жақтаулы деңгейлер қызмет етеді. Сызықты мәндерді анықтау үшін ұзындығы 1000 мм жететін, бөлік құны 1,0 және 0,5 мм болатын металл сызғыштар, ал үлкен арақашықтықты өлшеу үшін рулеткалар пайдаланылады. Зазорларды өлшеуде қателігі 0,01 мм, қалыңдығы 0,003-2 мм пластиналар жиынтығынан тұратын ұзындығы 50, 100 және 200 мм болып келетін щупьтар пайдаланылады. Қателігі 0,05 ммм болып келетін ішкі және сыртқы сызықты мәндерді өлшеу үшін штангенциркульдар және штангенглубинамерлер пайдаланылады. Айналатын бөлшектердің соққысын, болттар созылып кеткенде, біліктер мен муфталардың центровкасы кезінде бөлшектердің деформациясын өлшеу үшін бөлік құны 0,01 және 0,02 мм болатын циферблатты типті шкаласы бар индикаторлар қолданылады. Жекелеген нүктелер биіктігінің айырымын тексерген кезде қателігі 1 мм баратын гидростатикалық деңгейлерді пайдаланады.

Құралды орнатпас бұрын фундаменттің жоғарғы тазаланған бөлігін насекают зубилом, қабырғаларын мұқият тазалап сумен шаяды, металдық төсемелерді, домкраттардың орнатылатын жерін белгілеп, оларды түзейді. Одан кейін фундаментке балка немес каткаларды фундаментті болттардың ұшы құрал жақтауларының орын ауыстыруына бөгет жасамайтындай болып орналастырылады, ары қарай құралды жүккөтеруші кранмен бірге балкаларға немес каткаларға түсіреді.

Выверка процесі кезінде В процессе выверки замеряют отклонения положения оборудования от проектной высотной отметки, от горизонтальности или вертикальности, а также отклонения от соосности, параллельности или перпендикулярности его осей с приводом. Оборудование выверяют на соответствие высотной отметке и горизонтальность на плоских или клиновых подкладках (рис. 1.4,а) или бесподкладочным методом.

Пакеттегі төсемелер саны бестен аспау керек, ал көлбеулігі 1:10 немесе 1:20 болу керек. Төсемелерді колодцаларды бөгемей фундаментті болттарға қарай жақын орналастырады. Выверкадан кейін төсеме горизантальділігінде пакетте бірі бірірне электрпісіру жолымен қабаттастырады.

1.4 сурет. Төсемеде және төсемесіз әдіспен құралдарды выверкалау және орнату:

а – клинді төсемелерде; б – инвентарлы винтті домкраттар көмегімен; в – орнатылатын винттерде; г – орнатылатын гайкаларда; д – қатты тіреуіштерде;

1 – құрал жақтауы; 2 - фундаментті болт; 3 – клинді төсемелер; 4 – орнатылатын домкрат; 5 – орнатылатын винт; 6 – төсемелі орнатылатын пластина; 7 – орнатылатын гайка; 8 – тәрелкелі шайба; 9 – қатты тіреуіші бар металла пластина; 10 - стопорлы гайка.

Орнатылатын винттерді (1.4,в сурет) қолдану құралдың выверка және орнату процесін біріктіруге мүмкіндік береді. Құралды фундаментке түсірмес бұрын винтті жақтауға оның тіреуіш бетінен бірдей ұзындықта (10 - 30 мм) жататындай еіп енгізіледі. Құралды кранмен фундаментке түсіргеннен кейін техникалық құжаттамада қатаң талап болмаса ауытқуы 1 м-ге 0,3 мм болатын горизантальділікке қол жеткізгеннен кейін кезекпен оның орналасуын винт арқылы реттейді. Құралды выверкалағаннан кейін винтттердің орналасуын стопорлы гайкамен тіркеп, фундаментті құюды бастайды. Бетонды құйғаннан кейін орнатылатын винттерді фундаментті болттарды енгізбесм бұрын 1-2 айналдырып орайды.

Осындай жолмен құралдарды тәрелкелі шайбалары бар немесе фундаментті болттар фундамент массивіне енгізілген болса шайбасыз орнатылатын гайкалармен (1.4,г сурет) выверяют. Құралдарды қатты тіреуіштерге онатқан кезде (1.4,д сурет) орнатылатын тіреуіш пластиналарын фундаментті жасаған кезде выверкалағандықтан, горизонтальділкке выверка жүргізбейді.

Машиналардың осьтілік (центровка) выеркасын муфтаның конструкциясына, машиналардың қуаты мен тезжүрістілігіне қатысты әр түрлі әдістермен жүргізеді. Центровка кезінде база ретінде машинаны, ал вывекркадан кейін оның жақтауын алады, жартылай муфта (1.5,а сурет) және біліктердің радиальді және жақтаулық соққыларын тексеру үшін индикаторларды электрқозғалтқышқа орталықтандырады. Әдетте, электрқозғалтқышты жақтауларға бекітеді, ол оны горизантальді жазықтықта екі бағыт бойынша орнын ауыстыруға мүмкіндік береді. Вертикаль жағдайда ось бойынша выверкалаған кезде электрқозғалтқышты орнатылатын винттармен қозғалтады. Біліктер үшін радиальді соққылау шегі 0,01-0,02 мм, тығынды жартылай муфта үшін 100 мм радиусқа 0,03-0,004 мм болып келеді.

а – жартылай муфталардың диаметрлері бірдей болған кезде білік осьтерінің перекосы және параллельді сығылу кезіндегі жартылай муфталар мен біліктердің соққысын өлшеу; б – жартылай муфталар өлшемі бірдей болмаған кезде жартылай муфталарға бекітілген түрде жақтаулы және радиальді зазорларды өлшеу; в – зазорды өлшеу нәтижелерін жазуға арналған кесте формасы; 1 - сызғыш; 2 - индикатор; 3 – индикатор стойкасы; 4 - щуп; 5 – жабдықтар скобасы; 6 – орнатылатын винттер.

Осьтің перекосы жартылай муфталар жақтаулары арасындағы қазоралрдың орташа мәні бойынша немесе жабдықтардағы оларға сәйкес зазорлар бойынша есептеледі. Өлшемді екі білікті 90 бірдей бұра лтырып, біліктің орналасуының төрт жағдайында төрт нүкте бойымен жүргізіледі, алынған нәтижелер кестеге (15,в сурет) жазылады.

Зазорлар кеңіп кеткен фундаментті болттар кезінде өлшейді. Монтаждауды аяқтағаннан кейін және фундаментті құйып болған соң центровкасын жүргізеді, акт толтыру үшін нәтижесін машина формулярына жазады.

Білік осьтерінің перпендикулярлығын немесе параллельдігін тексеру үшін ағын, сызғыш, рейсмустар, бұрыштамалар индикаторлар (1.6,а,б сурет) пайдаланылады.

а – білік параллельділігін сызғыш шкивімен, ағын және бұрыштама көмегімен тексеру; б – олардың арсындағы арақашықтықты өлшеу арқылы ось параллельділігін тексеру; в – 180⁰ бұрылатын жабдықтармен перпендикулярлылықты тексеру; г – Пифагор заңы бойынша ось перпендикулярлығын тексеру; д – отвес ағынынан туындыларға дейінгі арақашықтықты өлшеу арқылы аппарат вертикальдылығын тексеру; 1 – сызықтық өлшемдер (сызғыштар, штихмассы); 2 - шкивтар; 3 - ағындар; 4 - бұрыштамалар; 5 – біліктер; 6 – айналатын жабдықтар; 7 – отвеса жүгі; 8 – отвеса ағыны; 9 - вертикальды аппарат.

Аппараттардың, колонналардың, біліктердің вертикальдылығын отвесалар көмегімен, сонымен қоса, олардан құралдарға дейінгі арақашықтықты өлшеу арқылы выверяют (1.6,д сурет).