27
Беттің шекарасы үшін де түрлі мүмкіндіктер бар. Қалыпты жағдайда
бұл мақсатқа алуан түрлі, сан түрлі түс пен қалыңдықтағы сызықтар
мен суреттер пайдаланылады:
ҚАРІП (ШРИФТ) ПАРАМЕТРЛЕРІ
Қаріп (шрифт) параметрлерінің қаріп түрі, өлшемі жəне жазылу
пішіні жөнінде бұдан бұрынырақ танысқанбыз. Қаріп параметрлерін
таңдаудың кейбір мүмкіндіктері Бас (Главная) таспасының Қаріп
(Шрифт) логикалық тобына жинақталған:
28
АБЗАЦ ПАРАМЕТРЛЕРІ
Абзац параметрлерін таңдаудың кейбір мүмкіндіктері Бас (Глав-
ная) таспасының Абзац (Абзац) логикалық тобында шоғырланған.
Бұл топтың батырма түймелерінің көмегімен (1) абзацты тегістеу
əдісі (сол жақтан, ортадан, оң жақтан, беттің ені бойынша),
(2) абзац
жолдарының аралығы (бір, бір жарым, екі, минимум, анық жəне
көбірек), (3) абзац фоны, (4) абзац шекарасы, абзацты (5) маркет-
теу немесе
(6) тəртіпке келтіру немесе
(7) топтастыру,
(8) абзац
шегінісін азайту немесе
(9) көбейту, белгіленген
(10) мəтінді (абзац-
тар топтамасын!) реттеу, (11) форматтаудағы
көрінбейтін белгілерді
кескіндеу мүмкіндіктері бар.
Бас қатардың
шығуы
Абзацтың сол жақ
өрiстен шегiнуi
Абзацтың оң жақ
өрiстен шегiнуi
Бас қатар
шегiнiсі
Абзац шегiнiсiн Горизонталь сызғышқа орнатуға да болады.
Ол үшiн горизонталь сызғыштағы абзац шегiнiсінің нұсқағышы
тышқанның жəрдемiмен оң жаққа қалағанша жылжытылады.
СҰРАҚТАР МЕН ТАПСЫРМАЛАР
1. Ресми құжаттарға мысалдар келтiр.
2. Құжат пен мəтіннің параметрлерін сипатта.
3. Беттің бағытын өзгертуді іс жүзінде көрсет.
4. Өрісті (поле) белгілеу əдістерін іс жүзінде көрсет.
5. Бет фонының 2 түрін таңдауды іс жүзінде көрсет.
6. Бет шекарасының 2 түрін таңдауды іс жүзінде көрсет.
7. Абзац шегінісін белгілеу əдістерін іс жүзінде көрсет.
29
8. Сенiң компьютерiңде қандай қарiп стильдерi бар?9. Қаріп
өлшемін өзгерту əдістерін іс жүзінде көрсет.
9. Шрифт өлшемдерін өзгерту тəсілдерін іс жүзінде көрсет.
10. Алғашқы қаріп қызыл түспен жазылған болса, сөздің кейінгі
қаріптері қандай түспен кескінделеді?
11. Жолдар арасындағы аралық қалай өзгертiледi?
ЖАТТЫҒУЛАР
1. «Өмірбаян 2» атты құжатта беттің реңкін, шекаралық сызықтарын,
сөйлемдердің өлшемдерін, түстерін, сөздердің пішіндерін,
абзацтардың тегістелу əдістері мен шегіністерін өзгерт.
2. «Менің жанұям» атты құжатта беттің параметрлерінен альбом
бетін таңдап, қаріптің (шрифт) түрлі түстері мен өлшемдерін
пайдалан. Əрбір абзац үшін түрлі қатар аралықтары мен абзац
шегінісін таңда.
3. Жаңа құжат ашып, төмендегі көріністегі мəтіндерді жаса жəне
оны «Менің Отаным» деген атпен сақта.
4. Үйде дайындалған мəтінің негізінде «Менің Отаным – Өзбекстан»
атты құжат əзірле. Мəтіннің мазмұнына сəйкес түрде абзацтарға
бөл. Құжатты «Менің Отаным – Өзбекстан» деген атпен сақта.
5. Дəптеріңе «Менің достарым» деген тақырыппен бес абзацтан
тұратын мəтін жаз. Мəтінді жазудан бұрын əрбір абзацта
жарияланатын мазмұн жөнінде жоспар құр. Құрған жоспарың
да дəптеріңде бейнеленсін.
6. Төменде оң жақтағы бағанда берілген параметрлерді сол
жақтағы терминдерге ықпал жасай алатын мүмкіндігіне сай
түрде дəптеріңе көшіріп ал.
Бет
түсі, өлшем, қалыңдық, фон реңкі, белгі аралығы, өрістен
шегіну, жазу түрі, тегістелу, қатарлар арасындағы қашықтық,
масштаб, шекара сызығы, басты қатардың шегінісі, маркер-
леу, көрінбейтін белгілер, сызғыш, текстура, астыңғы сызық,
жылжу.
Абзац
Сөз
Қаріп
30
ҚҰЖАТТАРДЫ РЕДАКЦИЯЛАУ
Қолжазба немесе жазу машинкасында жазылған мəтiнге түзету
енгiзу қиындау. Көп жағдайларда түзетулер енгiзiлген мəтiн
қайта көшiрiледi. Мəтiн редакторлары мен мəтiн процессорлары
мəтiндерге еркiн түзетулер кiрiстiру мүмкiндiгiн бередi. Мəтiндiк
құжаттарға түзетулер кiрiстiру құжатты редакциялау деп атала-
ды. Мысалы, құжатты редакциялау барысында бiрер белгi жойы-
лады, ауыстырылады немесе кiрiстiрiледi, мəтiннiң белгiлi бөлiгi
жойылады, көшiрмесi көшiрiледi немесе орны ауыстырылады.
Кілт сөздер: мəтінді редакциялау, белгі қою жəне өшіру, блок,
нұсқалау, көшіріп алу.
МƏТIНГЕ ЖАҢА БЕЛГI КIРIСТIРУ
Мəтiн жазылғанда қателiктер жiберiледi. Жазу барысында жиi ой-
пiкiр өзгерiп тұруы мүмкiн. Бұл жағдайда жалпы қатесiз жазылған
мəтiнге де қосымшалар жəне түзетулер енгiзiледi. Мəтiндi редакция-
лауда ең көп орындалатын жұмыстардың бiрi – артықша белгiнi жою
немесе түсiп қалған белгiнi арасына кiрiстiру.
Мəтiнге жаңа белгiлердi кiрiстiру төмендегiдей орындалады.
1. Меңзер мəтiннiң керектi белгiлер кiрiстiрiлуi қажет болған орынға
орнатылады:
Мəтінді | қате жазу маңызды
2. Қажеттi белгiлер пернетақтада терiледi:
Мəтінді | қатесіз жазу маңызды!
МƏТIН ҮЗIНДIСIН ЕРЕКШЕЛЕУ
Мəтiнде ерекшеленген бiрер үзiндi блок деп аталады. Əдетте блок
қара фонда ақ белгi көрiнiсiнде бейнеленедi. Мəтiнде блокты ерекше-
леу пернетақтаның немесе тышқанның жəрдемiмен жүзеге асыры-
лады. Пернетақтаның жəрдемiмен блокты ерекшелеу үшiн:
6-сабақ
