УўК 004(075) кбк 32. 81 я72 і-74 а в т о р л а р т о б ы : Б. Болтаев, M. Mахкамов

55

5.  Дəптеріңе  «Кестелер»  атты  мəтін  жаз.  Мəтін  мазмұнында  өзің 

кездестірген  (мысалы,  күнделік  дəптердегі  немесе  мектептегі 

сабақ  кестесі,  сынып  журналы)  кестелер  көрінісі  жəне  оның 

қысқаша сипаттамасы бейнеленсін. Кестедегі қатарлар, суреттер 

немесе  мəтіндер  түсін  əр  түрлі  етіп  таңда.

6.  Төмендегі  тест  сұрақтарын  талда  жəне  жауаптарын  анықта.

1)  Сурет  форматына  нелер  жатады?

А)  өлшемі;  Ə)  орналасу  жағдайы; 

Б)  түсі;  В)  барлық  жауаптар  дұрыс.

2)  Word  бағдарламасында  суретті  мəтінде  қандай  жағдайлар  бо-

йынша  орналастыруға  болады?

А)  мəтін  арасына;  Ə)  рамка  айналасына; 

Б)  контур  бойымен;  В)  барлық  жауаптар  дұрыс.

3)   Word  бағдарламасында шеңбер пішінін салу үшін қайсы батырма 

мен  перне  қосарлана  басылады?

А)  Сопақ  пен  Ctrl ; Ə)  Сопақ  пен  Shift ;

Б)  Қисық  сызық  пен  Ctrl ; В)  Қисық  сызық  пен  Shift .

ҚҰЖАТТАРДА  КЕСТЕЛЕРМЕН

ЖҰМЫС  IСТЕУ

Кейбiр құжаттарға суреттермен қатар кестелердi кiрiстiруге тура 

келедi.  Кестелер  сан  түрлi  болады.  Мысалы,  мектебiңдегi  сабақ 

кестесi,  күнделiк  дəптерiң  немесе  сынып  журналы  беттерi,  бiрер 

футбол турнирi кестесi жəне т.б. Бұл кестелердiң түрi де, мазмұны 

да əр түрлi болғанымен олардың барлығы белгiлi өлшемдегi баған 

жəне жолдардан құралады.

Кілт сөздер: кесте ұғымы, кестені орналастыру, кестелер бой-

ынша орындалатын амалдар.

КЕСТЕ  ТУРАЛЫ  ҰҒЫМ

Кез  келген  кесте  n  баған  жəне  m  жолдардан  құралған  болады. 

Олар  өз  кезегiнде  ұяшықтардан  тұрады.  Кестенiң  негiзгi  элементi –

бұл  ұяшық.  Word  бағдарламасында  ұяшықты  микроқұжат  деуге 

болады. Ұяшыққа мəтiн жазуға, оны форматтауға, тiптi суреттердi де 

12-сабақ

56

кiрiстiруге болады. Мысал ретiнде Word бағдарламасында шығарыл-

ған төмендегi 3 бағанды жəне 4 жолды, ұяшықтар саны 12 (3

 · 

4=12) 

болған кестенi келтiремiз.

Реттік

саны

Сурет

Міндеті

1.

Үстіне  əріп,  сан  жəне  басқа  белгілер  жазылған 

пернетақталардан  тұрады,  оның  жəрдемімен 

компьютерге əр түрлі анықтамалар мен ко мандалар 

енгізіледі. 

2.

Құрылғы  теледидар  экранына  ұқсас  міндетті 

орындайды,  яғни  салынатын  сурет,  жазылатын 

əріптер, көрілетін фильм онда бейнеленіп, көрініп 

тұрады.

3.

Компьютерді  қолайлы  тəсілде  басқаруға,  кейбір 

істерді оңай орындауға арналған құрылғы.

WORD БАҒДАРЛАМАСЫНДА КЕСТЕНІ ОРНАЛАСТЫРУ

Кестені  орналастыру  үшін  Кірістіру  (Вставка)  панелінің  Кесте 

(Таб лица) тобынан Кесте  

  батырмасы таңдалады. Ашылған те-

резе төмендегі мүмкіндіктерді ұсынады:

57

Айталық,  жоғарыдағы 3 бағанды  жəне 4 жолды  (яғни  3х4  кес-

те)  кестені  жасау  керек. MS Wordта  осы  кестені  жасау  үдерісін 

қарастырайық.

Орындалып жатқан іс-қимылдар

Көрінісі

1-əдіс.  Кесте  орналастыру  (Встав-

ка  таблицы)  бөлімінен  тышқанша-

ның көрсеткішін 3 баған мен 4 жол-

дың  үстіне  жылжытып  (ерекшелеп) 

таңдаймыз жəне сол жақ батырманы 

басамыз.

2-əдіс. Кестені орналастыру  (Вста-

вить  таблицу...)  батырмасын  ба-

самыз.  Ашылған  Кесте  орналас-

тыру  (Вставка  таблицы)  диалог 

терезесінде  баған  санын 3, ал  жол 

(қатар) санын 4 деп таңдаймыз.

Осының нəтижесінде төмендегі көріністегідей кесте пайда бо-

лады:

WORD  КЕСТЕСI  ҮСТIНДЕ  ОРЫНДАЛАТЫН

КЕЙБIР  АМАЛДАР

1.  Бiрiншi  жол  ұяшықтарына,  əдетте,  бағандарда  орналасқан 

анықтамалар үшiн тақырыптар, ал бiрiншi бағанға реттiк сандары жа-

зылады. Кесте ұяшықтары анықтамалармен толтырылады. Оның үшiн 

меңзер  тышқанның  жəрдемiмен  қажеттi  ұяшыққа  кiрiстiрiледi  жəне 

қажеттiлiкке қарай  Tab   немесе бағыт пернелердiң жəрдемiмен басқа 

ұяшықтарға өтiледi.

58

Реттік

саны

Сурет

Міндеті

1.

Үстіне  əріп,  сан  жəне  басқа  белгілер 

жазылған  пернелерден  тұрады,  оның 

жəрдемімен компьютерге əр түрлі анық-

тамалар мен ко мандалар енгізіледі.

 

2.

Құрылғы  теледидар  экранына  ұқсас 

міндетті  атқарады,  яғни  салынатын 

сурет,  жазылатын  əріптер,  көрілетін 

фильм онда бейнеленіп, көрініп тұрады.

3.

Компьютерді  қолайлы  тəсілде  бас-

қаруға,  кейбір  істерді  оңай  орындауға 

арналған құрылғы.

2. Кестедегi анықтамалардың көлемiне қарай бағандардың кеңдiгi 

өзгертiледi.  Оның  үшiн  тышқан  нұсқағышы  бағандардың  шекара 

сызығына  əкелiнедi.  Тышқан  нұсқағышы 

 

   

көрiнiсiне  келгеннен 

соң  сол  жақ  батырма  басылған  күйде  қажеттi  жаққа  жылжытылады. 

Нəтижеде кестемiз төмендегi көрiнiске келедi:

Реттік

саны

Сурет

Аты

Міндеті

1.

Клавиатура Үстіне  əріп,  сан  жəне  басқа  белгілер 

жазылған  пернелерден  тұрады,  оның 

жəрдемімен компьютерге əр түрлі анық-

тамалар мен ко мандалар енгізіледі.

 

2.

Монитор

Құрылғы  теледидар  экранына  ұқсас 

міндетті  атқарады,  яғни  салынатын 

сурет,  жазылатын  əріптер,  көрілетін 

фильм  онда  бейнеленіп,  көрініп  тұ-

рады.

3.

Тышқан 

нұсқағышы

Компьютерді  қолайлы  тəсілде  бас-

қаруға,  кейбір  істерді  оңай  орындауға 

арналған құрылғы.