Трехъязычное образование и учащиеся, имеющие сложности в обучении

ҚАУІП-ҚАТЕР ТОБЫНДАҒЫ ОҚУШЫЛАРҒА ҮШТІЛДІ БІЛІМ БЕРУ МҮМКІН БЕ?

• Фред Дженеси
• Макгилл Университеті
• fred.genesee@mcgill.ca
• Астана қ-сы
• 2016 жылғы қараша.

• ҒАЛАМДЫҚ АУЫЛ

КОГНИТИВТІ АРТЫҚШЫЛЫҚТАР

• БЯЛЫСТОК (2004ж./2007ж.)
• МЕХЛЕР (2008ж.)
• талғамалы назар
• (мидың атқарушы функциялары)
• мәселені шешу үшін, қажетсіз ақпаратты елеу мақсатындағы мәлімдемелерге шоғырлану
• екі тілді басқару нәтижесі
• кемел жаста сақталынады

ОҚЫТУДАҒЫ ҚИЫНШЫЛЫҚТАРЫ БАР ОҚУШЫЛАР ТУРАЛЫ МИФ

• МЕКТЕП ПСИХОЛОГЫ (2002ж. сәуір)
• …. Мен психологпын. Француз ортасы басым ағылшын мектептерінде жұмыс істеймін. Кейбір жағдайда біз спецификалық сөйлеу қабілеті бұзылған диагнозы бар және үйлерінде тек французша сөйлейтін балалармен жұмыс жасағанда қиыншылықтарға тап боламыз. Бұл проблеманы қарастырған кезде менің мағлұматтарым бойынша: өз тілін меңгеруде қиыншылықтары бар балаға тағы бір тілді үйрету оған тым салмақты әсер етуі мүмкін. Үйтіп біз баланы сәтсіздікке итермелейміз.

НЕЛІКТЕН?

• Этикалық сұрақтар:
• Сондай оқушыларды көптілді бағдарламалардан және артықшылықтардын айыру керек пе екен?
• Педагогикалық сұрақтар:
• Біз қауіп-қатер тобындағы оқушыларды анықтай аламыз ба?
• Тілді үйретудің қай формалары ең тиімді?
• Оқудың басталуынан кейін анықталған оқушылар
• Оқуды жалғастырушы оқушыларды көмекпен қамтамасыз ету
• Сондай көмектің өзгешелігі
• Көмекті көрсететін мұғалімдердің құзіреттілігі

ЖОЛ КАРТАСЫ

• МЕКТЕПТЕН ТЫС:
• әдетте балалардың дамуы: 0-5 жас \
• даму қиыншылықтары бар оқушылар (0-5 жас және одан жасы үлкен)
• спецификалық сөйлеу қабілеті бұзылған балалар (ССБ)
• Даун синдромы (ДС)
• аутизмдік спектрдің бұзылу ауруы
• 2) ҚАУІП-ҚАТЕР ТОБЫНДАҒЫ ОҚУШЫЛАР:
• әлеуметтік-экономикалық мәртебесі төмен
• академиялық қабілеттерінің төмен деңгейі
• әлсіз Т1-дің дағдылары
• Этникалық азшылық өкілдері
• 3) ОҚЫЛЫМЫНДА ҚИЫНШЫЛЫҚ КӨРЕТІН ОҚУШЫЛАР:
• Анықтау
• Араласу

(1) МЕКТЕПТЕН ТЫС: : ӘДЕТТЕГІДЕЙ ДАМИТЫН МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ОҚУШЫЛАР

• a) НӘРЕСТЕЛЕРДІҢ нейрокогнитивті түрде бір тілден аса тілдердерді меңгеруге дайын
• Дәлелдер:
• Тілдің ерте дифференциациясы және белгілі артықшылықтары
• Сөйлеуді ерте кезде қабылдау
• Сөздерге ерте сегментация
• Сөздерді меңгерудің ерте стратегиялары
• Грамматикалық даму

МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ-БИЛИНГВАЛ БАЛАЛАР

• сөздер бірінші сөздік қордың сөздер грамматика/
• сегментациясы былдыр сөздер шолпылы комб. сөйлесу
• (7 ай) (10-12 ай) (12 ай) (18 ай) (24 ай) (ересектеу)
• ЕКІТІЛДІ АДАМДАРДЫҢ ДАМУ ДЕҢГЕЙЛЕРІ ДЕ СОНДАЙ

• Дженеси & Николадис (2006)

• БІРТІЛДІ АДАМДАРДЫҢ ТІЛДІК
• ДАМУ ДЕҢГЕЙЛЕРІ

б) ОҚЫТУ СТРАТЕГИЯЛАРЫ БІРТІЛДІКІЛЕРДІКІНДЕЙ + ИКЕМДІЛІК

• СТРАТЕГИЯЛАРДЫҢ ИКЕМДІ ПАЙДАЛАНУЫНЫҢ ДӘЛЕЛДЕМЕЛЕРІ:
• Тілдерді бөлу үшін әр тілге сәйкес мимикалық сигналдарды пайдалану
• Әр тілдің сөздер ретін шектеуін анықтау үшін интонациялық шекараларды қолдану
• Бірдей концепттердің альтернативтік белгілерін игеру (өзара ерекшеліктің шектелудің бұзылуы)

в) ЕКІ ТІЛДІ ОҚЫҒАНДА ЕКІТІЛДІ БАЛАЛАР ШАТАСПАЙДЫ ЖАҚТЫ ТІЛДІК

• Туғандарына бірнеше күн толған сәбилер ана және шет тілдерді ажырай бастайды
• Олар бейтаныс тілдерден гөрі дағдыланған тілдерді естуді жақтайды
• Олар грамматиканы және әр тілге сәйкес өзгешеліктерді меңгерді
• Олар әр тілді дифференциалды және тиісті түрде пайдаланады
• Олар тілдерді араластырған кезде грамматикалық қателерден аулақ болады

г) ЕКІТІЛДІ БАЛАЛАР БІРТІЛДІ БАЛАЛАРДАН ЕРЕКШЕЛЕНЕДІ

• Ерекшеліктер келесі тармақтарды қамтып көрсетеді:
• әртүрлі оқыту орталары: бастапқы тілде тілдесудің көлемі; тілдесуді кім атқарып жатыр; тілдесудің тұрақтылығы
• бастапқы тілдердің нақты қасиеттері (дыбыстардың, сөздердің, грамматиканың, дикурстың ұқсастығы)
• билингвалдарға сәйкес оқыту стратегияларын пайдалану

ДАМУЫНДА БҰЗЫЛУЫ БАР БАЛАЛАР

• Жалпы пікір:
• Т2-ді меңгеру қауіп-қатер тобындағы оқушылар үшін салмақты болып табылады және олардың тілдік дамуына қауіпті
• Альтернативті пікір:
• оқытуда қиыншылықтары бар балалар бір тіл болсын, екі тіл болсын бірыңғай қиыншылықтарға тап болады
• Тілді үйренуші қауіп-қатер тобындағы оқушылар
• Спецификалық сөйлеу қабілеті бұзылған балалар
• Дауна синдромы
• Аутизмдік спектрдің бұзылу ауруы

СПЕЦИФИКАЛЫҚ СӨЙЛЕУ ҚАБІЛЕТІ БҰЗЫЛҒАН БАЛАЛАР (ССҚББ) Парадис, Краго, Дженеси & Рис (2003)

• Спецификалық сөйлеу қабілеті бұзылған екітілді адамдар (8 жыл)
• (ССҚББ) француз (ССҚББ) ағылшын
• тілінің біртілді адамдар тілінің біртілді адамдар

НӘТИЖЕЛЕР

• a) Бұзылу деңгейі:
• екітілді балалар = монолингвал-балалар
• (ағылшын және француз тілдері)
• б) Бұзылу шекаралары:
• екітілді балалар = біртілді балалар
• (ағылшын және француз тілдері)

ДАУН СИНДРОМЫМЕН АУРАТЫН БАЛАЛАР (Кэй-Райнинг Бёрд, Клэйф, Трудэу, Тордардоттир, Суттон, & Торп, 2005)

• Екітілді балалар

• Жалпы даму

• Даун синдромы

• Біртілді балалар

• АЙЫРМАШЫЛЫҚ
• ЖОҚ

• Жалпы даму

• Даун синдромы

АУТИЗМДІК СПЕКТРДІҢ БҰЗЫЛУМЕН АУРЫРАТЫН БАЛАЛАР

• Marinova-Todd, S.H., & Mirenda, P. (баспада).
• Language and communication abilities of bilingual children with ASD. In J. Patterson & B. L. Rodriguez (Eds.), Multilingual perspectives on child language disorders. Bristol, UK: Multilingual Matters.

• (АСБА) екітілді балалар = (АСБА) біртілді балалар

НАЗАР АУДАРЫҢЫЗ!

• БАРЛЫҚ БАЛАЛАР ӘРТҮРЛІ
• ӘР БАЛАНЫҢ ЖАҒДАЙЫ ЖЕКЕ ҚАРАСТЫРЫЛУЫ ҚАЖЕТ

ЖОЛ КАРТАСЫ

• 1) МЕКТЕПТЕН ТЫС:
• әдетте балалардың дамуы: 0-5 жас \
• даму қиыншылықтары бар оқушылар (0-5 жас және одан жасы үлкен)
• спецификалық сөйлеу қабілеті бұзылған балалар (ССБ)
• Даун синдромы (ДС)
• аутизмдік спектрдің бұзылу ауруы
• 2) ҚАУІП-ҚАТЕР ТОБЫНДАҒЫ ОҚУШЫЛАР:
• әлеуметтік-экономикалық мәртебесі төмен
• академиялық қабілеттерінің төмен деңгей
• әлсіз Т1 дағдылары
• Этникалық азшылықтар
• 3) ОҚЫЛЫМЫНДА ҚИЫНШЫЛЫҚ КӨРЕТІН ОҚУШЫЛАР:
• Анықтау
• Араласу

(2) МЕКТЕПТЕГІ ҚАУІП-ҚАТЕР ТОБЫНДАҒЫ ОҚУШЫЛАР

• ЕКІТІЛДІ БАҒДАРЛАМАДАҒЫ ҚАУІП-ҚАТЕР ТОБЫНДАҒЫ ОҚУШЫЛАР

• БІРТІЛДІ БАҒДАРЛАМАДАҒЫ ҚАУІП-ҚАТЕР ТОБЫНДАҒЫ ОҚУШЫЛАР

• ЗЕРТТЕУ

ТІЛДІК ОРТАҒА ТОЛЫҒЫМЕН ЕРТЕ КЕЗЕҢНЕН ЕНГІЗУ

ТІЛДІК ОРТАҒА ЕНГІЗУ БАҒДАРЛАМАСЫ – ӘЛЕУМЕТТІК ЖАҒДАЙЫ ТӨМЕН ОҚУШЫЛАР

• Әлеуметтік жағдайдың нашар болуы кез келген бағдарламада оқитын оқушылардың төмен үлгерімдерінің төмендеу қауіпіне әкелуі мүмкін
• Т1-дегі оқыту бағдарламасымен салыстырғанда тілдік ортаға енгізу бағдарламасы бойынша оқыту кезінде әлеуметтік жағдайдың төмендігі оқушыларды үлкен қауіпке ұшыртады ма?

• Дженеси, 2004

• =

ТІЛДІК ОРТАҒА ЕНГІЗУ БАҒДАРЛАМАСЫНДАҒЫ АКАДЕМИЯЛЫҚ ҚАБІЛЕТТІЛІКТЕРІ ТӨМЕН ОҚУШЫЛАР

• Жалпы интеллектуалдық қабілеттердің төмен деңгейі кез келген бағдарламада оқитын оқушылардың үлгерімдерінің төмендеуіне әкеледі
• Т1-дегі оқыту бағдарламасымен салыстырғанда тілдік ортаға енгізу бағдарламасында оқу кезінде оқушылар одан да жоғары қауіпке тап болады ма екен?

• Дженеси, 2004

• =

ТІЛДІК ОРТАҒА ЕНГІЗУ БАҒДАРЛАМАСЫНДАҒЫ ЭТНИЧЕСКАЛЫҚ АЗШЫЛЫҚ ӨКІЛДІ ОҚУШЫЛАР

• Көбінесе кез келген мектеп бағдарламада оқитын этническалық азшылық өкілді оқушылар үлгерімдерінің төмендеу қауіпіне ұшырайды
• Т1-дегі оқыту бағдарламасымен салыстырғанда тілдік ортаға енгізу бағдарламасында оқу кезінде оқушылар одан да жоғары қауіпке тап болады ма екен?

• Дженеси, 2004

• =

ТІЛДІК ОРТАҒА ЕНГІЗУ БАҒДАРЛАМАСЫНДАҒЫ СӨЙЛЕУ ҚАБІЛЕТІ БҰЗЫЛҒАН БАЛАЛАР

• Брук (1978, 1982, 1984): 3 класс

• =

НАЗАР АУДАРЫҢЫЗ!

• БАРЛЫҚ БАЛАЛАР ӘРТҮРЛІ
• ӘР БАЛАНЫҢ ЖАҒДАЙЫ
• ЖЕКЕ ҚАРАСТЫРЫЛУЫ КЕРЕК

ЖОЛ КАРТАСЫ

• 1) МЕКТЕПТЕН ТЫС:
• әдетте балалардың дамуы: 0-5 жас \
• даму қиыншылықтары бар оқушылар (0-5 жас және одан жасы үлкен)
• спецификалық сөйлеу қабілеті бұзылған балалар (ССБ)
• Даун синдромы (ДС)
• аутизмдік спектрдің бұзылу ауруы
• 2) ҚАУІП-ҚАТЕР ТОБЫНДАҒЫ ОҚУШЫЛАР:
• әлеуметтік-экономикалық мәртебесі төмен
• академиялық қабілеттерінің төмен деңгей
• әлсіз Т1 дағдылары
• Этникалық азшылықтар
• 3) ОҚЫЛЫМЫНДА ҚИЫНШЫЛЫҚ КӨРЕТІН ОҚУШЫЛАР:
• Анықтау
• Араласу

3) ОҚЫЛЫМЫНДА ҚИЫНШЫЛЫҚ КӨРЕТІН ОҚУШЫЛАР

• Шамамен оқушылардың 7-10% (20% болуы да мүмкін) оқылымында қиыншылық көреді
• Екітілді бағдарламалардағы оқушылардың оқылымда қиыншылық көруі олардың үлгерімдерінің төмендеуінің басты себебі болып табылады
• Оқылымында қиыншылық көретін оқушылар қосымша көмекті алуға мүмкіндіктері бар және сондай арнайы көмек оларға жақсы әсер етеді
• Қорытынды нәтижелер ерте араласуға байланысты

ОҚЫЛЫМЫНДА ҚИЫНШЫЛЫҚ КӨРУ ДЕГЕН НЕ?

• оқылымға үйрену аса қиын болып табылады
• когнитивтік, неврологиялық немесе әлеуметтік-эмоциялық қиыншылықтар белгілерінің болмауы
• оқушыларда оқылымға үйренуге жеткілікті мүмкіндік болды
• фонологиялық (дыбыстық)өңдеудің негізгі қиыншылықтарына қатысы бар
• генетикалық құрамның ықтималдылығы
• екітілді балалар екі тілде де қиыншылықтарды кездестіреді

Т2-ДЕ БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ ОҚЫЛЫМЫНДА ҚИЫНШЫЛЫҚ КӨРУДІ АНЫҚТАУ

• Т2-де білім алушылар оқылым дағдысына байланысты өте қауіпті қиыншылықтарды кездестірмейді
• Т2-де білім алушылар оқылым дағдысына байланысты өте қауіпті қиыншылықтарды кездестірулері мүмкін
• Оқылымында қиыншылық көретін Т2-де білім алушылар өте қауіпті қиыншылықтарды кездестіреді себебі оларға уақытылы көмек көрсетілмейді

Т2-ДЕ БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ ОҚЫЛЫМЫНДА ҚИЫНШЫЛЫҚ КӨРУДІ АНЫҚТАУ

• оқылымында қиыншылық көру

• Т1-ді меңгерудің үзілуі

ОҚЫЛЫМДАҒЫ ЛИНГВИСТИКА АРАЛЫҚ ТАСЫМАЛ

• Т1
• Баспа мәтінді тану
• Әріптер пен дыбыстарды білу
• Фонологиялық хабардарлық
• мәтіннің мағынасын ашу дағдылары
• Сөздік қор
• знание культуры

• Т2
• Баспа мәтінді тану
• Әріптер пен дыбыстарды білу
• Фонологиялық хабардарлық
• мәтіннің мағынасын ашу дағдылары
• Сөздік қор
• знание культуры

• Дженеси & Гева, 2006

ОҚЫЛЫМҒА БАЙЛАНЫСТЫ ҚАУІП-ҚАТЕРЛЕР ТУРАЛЫ МАКГИЛЛ УНИВЕРСИТЕТІНДЕ ӨТКІЗІЛГЕН ЗЕРТТЕУ Эрдос, Дженеси, Савадж & Хайгл, 2010

• Күз
• Мектепалды даярлық топ

• Көктем Мектепалды даярлық топ

• Көктем
• 1 класс

• Көктем
• 2 класс

• Т1-дің тілдік болжамы
• Т1-дің оқылымдағы болжамы
• контрольные меры

• Т2-нің тілдік нәтижелері Т2-нің оқылымдағы нәтижелері
• академиялық нәтижелер

• болжам

• нәтижелер

• Көктем
• 3 класс

• Көктем
• 6 класс

Т2-ДЕГІ ОҚЫЛЫМ ҚИЫНШЫЛЫҚТАРЫНЫҢ ҚАУІП-ҚАТЕРЛЕРІ

• Т1-ДІҢ (АҒЫЛШЫН) ТІЛІНІҢ БОЛЖАМЫ-
• Т2-НІҢ ОҚЫЛЫМДАҒЫ НӘТИЖЕЛЕРІ

• ҚАУІП-ҚАТЕР:
• >орташа көрсеткіштен төмен рұқсат етілген ауытқу - 1
• 73%

• ҚАУІП-ҚАТЕР ЖОҚ:
• <орташа көрсеткіштен төмен рұқсат етілген ауытқу - 1
• 73%

• КӨКТЕМ
• МЕКТЕПАЛДЫ
• ДАЯРЛЫҚ ТОП:

• 3 КЛАССТЫҢ
• АЯҚТАЛУЫ

ОҚЫЛЫМЫНДА ҚИЫНШЫЛЫҚ КӨРЕТІН Т2-ДЕ БІЛІМ АЛУШЫЛАРҒА КӨМЕК

• Т2-нің оқылымында қиыншылық көретін және Т2-де оөылымға үйреніп жатқан балалардың оқу-әдістемелік қажеттіліктері бірдей – Т2-де білім алушылардың оқылым қиыншылықтары бірыңғай
• ⇨ ондай балаларға Т2-де оқылымына интенсивті оқу-әдістемелік қолдау көрсетініз
• ⇨ Араласу үшін реакция тәсілін пайдаланыңыз (RtI)…

АРАЛАСУ үшін R-t-I тәсілі

• 80%

• 15%

• 5%

• Интенсивті шаралар
• араласу мен комплектік
• бағалау

• Целевые трудности

• Высокое качество
• преподавания на уроке,
• мониторинг и групповые
• трудности

АРАЛАСУҒА РЕАКЦИЯ ДЕГЕНІМІЗ?

• 1 ДЕҢГЕЙ:
• сабақтағы оқытудың ЖОҒАРЫ сапасы
• оқушылардың прогрессінің мұқият мониторингі
• қиыншылықтарды кездестіретін оқушылар қосымша көмек алады
• әлі де қиыншылықтар кездестіретін оқушылар
• 8-10 жетіден кейін, 2 ДЕҢГЕЙГЕ көшеді

2 ДЕҢГЕЙ :

• 2 ДЕҢГЕЙ :
• қиыншылықтар көретін оқушылар қажеттіліктеріне қарамастан дифференциялық оқу-әдістемелік қолдау алады
• қосымша көмек интенсивтірек
• көмек шағын топтарда кқрсетіледі
• оқушылардың прогрессінің мониторингі
• әлі де қиыншылықтар кездестіретін оқушылар
• 8-10 жетіден кейін, 3 ДЕҢГЕЙГЕ көшеді

3 ДЕҢГЕЙ:

• 3 ДЕҢГЕЙ:
• қиыншылықтар көретін оқушылар белгіленген қажеттіліктеріне сәйкес жеке көмек алады
• күтілетін нәтижелерге жетпейтін оқушылар оқылым бойынша мамандарға жіберіледі
• ондай оқушыларға кеңейтілген интенсивті араласу қажет

АРАЛАСУ НҰСҚАУЛЫҒЫ -ЖАЛПЫ-

• жеделдік – мүмкіндігінше тезірек
• тексеріс және тұрақты мониторинг міндетті
• рұқсат етілген минималды көрсеткіштер есебі үшін деректер жинау (+ Т2-де оқылымдағы соған ұқсас басқа балалардың ситуацияларынан алған әсерлеріңіз)
• нақты қажеттіліктеріне сәйкес дифференциация
• араласудың бірнеше деңгейлерінің интеграциясы – сөздер мен мәтіндер деңгейлерінің арасындағы айырмашылықтар жасанды болып табылады – Т2-де оқылым қиыншылықтарды көретін оқушылар оқылымның жалпы проблемаларды кездестіреді
• Интенсивті араласу; қиыншылықтар деңгейі анағұрлым болса  интенсивтілік те жоғары болады
• Т2-ні үйреніп жатқан оқушылардың жалпы айырмашылықтарының тиімді оқу-әдістемелік стратегияларын қосу

АРАЛАСУ НҰСҚАУЛЫҒЫ -СӨЗДЕР ДЕҢГЕЙІ-

• негізгі дағдыларды үйретудің айқын оқытылуы : фонологиялық ақпараттылық және оқылымға үйретудің фонетикалық тәсілі
• + мәтіндердің оқудың болашық қажеттіліктерін ескере отырып, тілдік және тілдің қабылдау дағдыларын үйрету
• ақпараттық мәтіндер үшін сөздік қорды кеңейтіңіз: академиялық сөздік қорды анықтаңыз
• тілдік дамуды академиялық мазмұнмен байланыстырыңыз
• жұптық жұмыс/бірлескен оқыту:
• тәжірибе үшін уақытты ұзартады
• пікір алу мүмкіншіліктерін кеңейтеді
• әр оқушыны сабақ үрдісіне қатыстырады

жалғасы..

• УАҚЫТ:
• жүйелі, жиі және тұрақты араласу – 20 минуттық күнделікті немесе жетісіне бірнеше рет жүзеге асады
• мағынаны ашу проблемаларының ауыр деңгейі :
• Интенсивті араласу – Торгессен және т.б. (2009): 50 минуттан өткізілетін жетісіне екі рет өткізілетін 68 сағаттық жеке сабақтар – оқушылардың 40% «қарапайым» категориясына өтті (2 ДЕҢГЕЙ: шағын топтар)
• игерушілікті көздеңіз – автоматикаға жетіңіз
• тәжірибе-тәжірибе-тәжірибе:
• Бреннер & Хиберт (2009): 90 минуттық сабақтардың блоктары ⇨ бетпе-бет жұмысқа 17,5 минут қана бөлінеді

АРАЛАСУ НҰСҚАУЛЫҒЫ -МӘТІН ДЕҢГЕЙІ-

• СӨЗДЕР ДЕҢГЕЙІ:
• сөздердің мағынасын ашу үшін нақты әрі еркін дағдылар қажет  тек қажет болған жағдайда сөздердің мағынасын ашу керек
• Фонетикалық тәсілдегі анық белгіленген - оқуды, жазуды, сөздік қорды үйрету үшін лингвистикалық байланыстардың мүмкіншіліктерін пайдаланыңыз
• ТІЛ:
• Тілдің дамуы үшін қолдау көрсету керек (сөздік қор + мәнерлі тіл + тыңдаудағы қабылдау) ⇨ тұрақты ұзақ мерзімді оқылымның жақсаруы (Кларк және т. б., 2010)
• мазмұнмен бірге күрделі грамматикамен жұмыс жасау
• жалғасы бар…

ОҚЫЛЫМ (ҚАБЫЛДАУ)

• ОҚЫЛЫМ (ҚАБЫЛДАУ)
• оқылымды қабылдау стратегияларын пайдалануды нақты үйрету оқылымның дағдыларын жақсартады (Проктор және т.б., 2009); әсіресе қиыншылықтарды кездестіретін ересектеу адамдар арасында (Эдмондс және т.б., 2009)
• оқушыларды мәтінді ойластыру, мәтінде оқығанды зерттеу және талқылау деген тапсырмаларды орындау арқылы жоғары нәтижеге жетуге болады  ОҚЫЛЫМ ОЙЛАУ ҚАБІЛЕТІ РЕТІНДЕ
• БАСҚАСЫ
• мәдени мағынасы мен күрделілігі тұрғысынан қолайлы қызықты мәтіндерді қолдану
• Төзімділікті дамыту -http://www.youtube.com/watch?v=1E5lbkX5NDg

ҚАБЫЛДАУ СТРАТЕГИЯЛАРЫМЕН ЖҰМЫС

• Оқылым дағдыларын нақты түрде үйрету түсінуді жақсартады
• МЕТА-ТАНЫМ —оқылым тураыл ойлау:
• тура оқылымға дейін оөылымның мақсатын айқындау
• оқылым барысында түсінудің мониторингі
• мәтінде үсініксіз сөздерді айрықша ерекшетіп алу
• қиындықтардың қайнар көзін анықтау
• Қиындықтарды шешуге талпыныс: мәтінге оралыңыз; мәтінді қайта оқыңыз
• Мәтіннен нені түсінгеніңізді жинақтаңыз
• келесі слайдта….

жалғасы…

• БАСҚАСЫ
• графикалық семантика
• сұрақтарды қою мен сол сұрақтарға жауаптарды мәтін ішіннен табу):
•  дәлме-дәл, түсіндірмелі/бейнелі және анықталушы салдар
• оқиғаның құрылымын анықтау
• негізгі идеялар мен қосымша бөлшектерді айрықша ерекшелеу
• уақиғаларды жалпылау және оларды хронологиялық ретте қалыптастыру
• нәтижелері мен қорытындылары
• жеке тәжірибеме немесе мектепте орын алатын жағдайларға сәйкес
• Фактілер мен пікірлер арасындағы айырмашылықтар

ҚАБЫЛДАУДЫ ЖАҚСАРТАТЫН СТРАТЕГИЯЛАРДЫ ҮЙРЕТУ

• стратегияны мысалмен түсіндіріңіз
• стратегия қалай, қашан, қайда және неге қолданылатынын түсіндіріңіз
• стратегияны сізге ыңғайлы сөзбен атаңыз, стратегияны қолданған кезде сол белгіленген сөзді айтыңыз
• дыбыстып ойлай арқылы, стратегияны тұжырымдап түсіндіріңіз. Түсініксіз жерлерін ауызша жариялаңыз; проблеманы шешу жолын көрсетіңіз
• оқушылаға стратегияны өз құрдастарымен дағдылануға мүмкіндік беріңіз
• жұмыс соңында проблеманың шешілгені туралы сұраңыз
• оқылым кезінде жұптық жұмыс өте пайдалы, әсіресе жұп біреуі озат ал біреуі нашар оқушыдан құралған

ОҚЫЛЫМЫНДА ҚИЫНШЫЛЫҚТАРДЫ КӨРЕТІН ОҚУШЫЛАРҒА КӨРСЕТІЛЕТІН КӨМЕККЕ ҚЫСҚАША ШОЛУ

• жеделдік – мүмкіндігінше тезірек
• тексеріс және тұрақты мониторинг міндетті
• нақты қажеттіліктеріне сәйкес дифференциация
• араласудың бірнеше деңгейлерінің интеграциясы – сөздер мен мәтіндер деңгейлерінің арасындағы айырмашылықтар жасанды болып табылады – Т2-де оқылым қиыншылықтар көретін оқушылар оқылымның жалпы проблемаларын кездестіреді
• Интенсивті араласу; қиыншылықтар деңгейі анағұрлым болса  интенсивтілікті де жоғарлату
• Т2-ні үйреніп жатқан оқушылардың жалпы айырмашылықтарына байланысты тиімді оқу-әдістемелік стратегияларды пайдаланып оларды оқылымында қиыншылық көретін оқушыларға ыңғайлы етіп бейімдеңіз

ТҮЙІНДЕМЕ

• Зерртеу бойынша, бір тілде (ағылшын тілінде) оқитындармен салыстырғанда тілдік ортаға енгізу бағдарламамасында оқитын қауіп-қатер тобындағы оқушылар үлгерімдерінің төмендеу қауіпіне ұшырайды.
• Қауіп-қатер тобындағы оқушылар екітілді болып, оқу қиындықтарына қарамастан сол тілді бірінші тіл деңгейімен сәйкестендірулері мүмкін.
• Біз қауіп-қатер тобындағы оқушыларды ерте анықтап, оларға ерте кезеңді көмекті көрсете аламыз.

• қосымша:

Назарларыңызға рақмет