12 сурет - Шығын белгілі деңгейінің қисық ықтималының жоғарлауы
Ықтимал шығындардың талдауын жүргізуде тәуекел барлық қайнарын ескеру үшін барлық шығын түрі болса, немесе ықтмал бойынша, немесе шамасы бойынша, онда тек оны қаастыруға болады.
Шығынды талдау кездейсоқ құрушыны жүйеліліктен бөлу қажет. Тәуекел әкелетін шығындарда тек кездейсоқ шығындарды ескерген жөн, ал барлық болжалған шығындар калкуляцияға енгізген жөн.
Егер екі түрлі шығын дербес және кедейсоқ болса, онда ортақ шығын ықтималдылығы формула бойынша:
Оы =
Мұндағы Оы - ортақ шығын ықтималдылығы, Ы1,Ы2 -1-ші және 2- ші түрінң шығын ықтималы 16 – суретке сәйкес.
Басқа әдеби қайнарларда тәуекелдің негізгі аймақтары ұсынылған, ол авторлар пікірінше тәуекелдің ортақ деңгейі есебінде капитал жеткіліктілігі капиталды бағалауда жарғы капиталы және бүкіл капитал, ескеріледі, яғни капитал жеткіліктілігі оның жарғы капиталының максималды жіберілетін мөлшерінен және капиталының тәуекел коэффициенті (4) деп аталатын оның активтер сомасына шекті байланысын белгілейді.
(О- Г) тәуекелсіз аймақ операция жасауда кепілдік алуда қандай бір шығынның жоқтығымен, есептік кірісті, миниумы ретінде сипатталады. Жобаны орындауда фирманың теориялық кірісі шектелмеген. Тәуекел коэффиценті Н1= 0, мұндағы индекс 1 –бірінші аймақ.
Шығындар
13 –сурет. Жинақты шығынның қисық ықтималы 1- ші түрінің ықтималдылығы ; 2- ші түрінің ықтималы ортақ шығын ықтималы
(О+А1 О- А) тәуекелдің минималды аймағы шығын деңгейімен О-А интервалында таза кірістің мөлшерін асырмайды. Н2 =НО –А1 тәуекел коэффициенті екінші аймақта 0-25% шекте болады. Минималды тәуекелмен мемлекеттік құнды қағаздар операциясын қажетті ссуда алуда өкіметтен кепілденуі, құрылыс бойынша жұмысты орындауға мемлекеттік органдар қаржылануымен болуы мүмкін.
Фирма өзінің жұмысының нәтижесінде ең жаман жағдайында өз пікірін ала алмайды, яғни, барлық салықтар жабылған және шығарылған құнды қағаздар бойынша дивиденттерді төлей алмауымен тәуекел етеді. Мәнсіз шығындардың ықтимал жағдайлары, бірақ таза кірістің негізгі бөлімі алынады. 14- суретте тәуекел аймағы ұсынылған.
Шығындар Ұтыс
Г1 В1 Б1 А1 О А Б В Г
Жіберілмейтін тәуекел аймағы
|
Критикалық тәуекел аймағы
|
Жоғары тәуекелді аймағы
|
Минималы тәуекелді аймағы
|
Тәуекелсіз аймақ
|
14 сурет - Тәуекелдің негізгі аймақтары
Артылған тәуекел аймағы (А-Б1 О-Б) кіріс шығыны деңгейі есептік кіріс мөлшерінен артылмай сипатталады. Н3= НА1 – Б1 тәуекелдің коэффициенті үшінші аймақта 25 -50% шекте болады. Осы аймақта фирманың өндірістік әрекетінің бір жылдық мерзімінде ссуда минусында, мемелекеттік кепілдігінен инвестициялық компанияларда және банктарда несие алу есебінде іске асырылуы ықтимал. Фирманың ең жаман жағдайларда өз жұмысының нәтижесінде барлық шығынды жабуды өндірумен, ал ең жақсы жағдайларда – кірісті есептік деңгейінен тым аз алады.
(Б – В О-В) дағдарыс тәуекел аймағы – шығын деңгейімен аймағы оның есептік кіріс мөлшерінен асырылмайтын шама, бірақ толқынды кірістің ортақ шамасынан асырылмайды. ІІ=II тәуекелдің коэффициенті төртінші аймақта 50 -75% шекте табылады. Фирма осы аймақта лизингтің әртүрлі түрлерін іске асыра алады: оперативті лизинг (өткізілім орнына өнім жалғасы), жылжымайтын лизинг (15-20 жылғы мерзімге тұтас обьектілердің жалғасына беру); қаржыландырушы лизинг (2 – ден - 6 жылға дейінгі мерзімде лизингтік компаниялар машиналар мен құралдарды жалға береді, басқа акционерлік қоғамдар мен кәсіпорындар құнды қағаздарды ала алады. Мұндай тәуекел қаланбайды, яғни, фирма бүкіл өз үстіне түскен түсімін берілген операцияларда жоғалту қауіптілігі төнеді.
Достарыңызбен бөлісу: |