Технологиялар

 

3)  Жетім және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған оқушының 

құжаттар тізімі қандай? 

4)  Жетім 

және 

ата-анасының 

қамқорлығынсыз 

қалған 

балалармен жұмыс істеу кестесін (сұхбат, әңгімлесу т.б.) қалай жасар 

едіңіз? 

5) Мектептің әлеуметтік паспортына сипаттама беріңіз. 

6)  Ата-анасының  қамқорлығынсыз  қалған  баланың  қандай 

құқықтары бар? 

7)  Қорғаусыз  және  панасыз  қалған  балаларға  арналған  қандай 

әлеуметтік  қорғау  органдарының  арнайы  мекемелері,  балаларға 

арналған әлеуметтік орталықтар мен көмек көрсету орталықтары бар? 

 

ӘЛЕУМЕТТІК-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ 

ПРОФИЛАКТИКА, 

ТҮЗЕТУ ЖӘНЕ РЕАБИЛИТИАЦИЯ ӘДІСТЕРІ 

Әлеуметтік  -  педагогикалық  технология  –  бұл  технология 

әлеуметтік-педагогикалық 

құбылыстарды, 

олардың 

құрамды 

бөліктерін  тануға  (әдістермен  құралдарды  қолдануда  реттілік  пен 

өзара байланыс) ғылыми-негізделген әдістеме. Мұндай технологиялар 

те  қана  әлеуметтік-педагогикалық  құбылыстарды  ғана  тану  емес 

әлеуметтік-педагогикалық  мәселелерді  зерттеуде  қолданылады. 

Жалпы  сипаттағы  қолданбалы  технология  –  нақты  бір  ортада  адам 

немесе  топпен  жұмыста  болжамдалған  мақсатқа  жетуді  қамтамасыз 

ететін әдістер, әдістемелер, құралдардың өзара байланысын жетілдіру 

бойынша  маманның  әлеуметтік-педагогикалық  іс-әрекетінің  тиімді 

жүйелілігін  жетілдіретін  және  алдын-ала  жобалайтын  мақсатты 

технология.  Жеке  сипаттағы  қолданбалы  технология  –  нақты  бір  

ортада  адам  немесе  тұлғамен  жұмыс  бойынша  жобаланған 

мақсаттардың  жетістіктерін  инструменталды  қамтамасыз  ететін 

әрекеттердің,  операциялармен  процедуралардың  жүйелі  нақты 

анықталған жобаның реттілігі. Бұл типтегі әлеуметтік-педагогикалық 

технологияда  әлеуметтік  педагогиканың  жеке  міндеттерін  шешуде 

қолданылады.  Олар  жалпы  түрдегі  әлеуметтік-педагогикалық 

технологияның құрамды бөлігі болуы мүмкін.  

Оқу  және  ғылыми  педагогикалық  әдебиеттерде  «технология», 

«әдіс» ұғымдары бір бірімен синоним ретінде кездеседі.  

Әдіс  (грек  тілінен  methodos  –  зерттеу  жолы,  теория,  оқу)  –  бұл 

қандай да бір міндеттерді шешуде жетістіктерге жету жолы.   

Қолдану  аясына  байланысты  әдістің  келесі  жеке  топтары 

бөлінеді:  тәрбие  әдісі,  педагогикалық  ақтау  әдістері,  педагогикалық 

түзету  әдістері  және  т.б.  Әрбір  топ  бойынша  мәселені  шешу 

жағдайына байдланысты өз әдістері дайындалады.  

 

Әлеуметтік-педагогикалық  технология  саласы  бойынша  әдістер 

мәселені шешуде өзара байланысты қамтамасыз ететін құрамды бөлік 

болып  табылады.  Қандай  да  бір  әлеуметтік-педагогикалық 

жағдайларды  шешуде  олардың  міндеттерін  шешуде  әдістердің 

жіктелуін  қарастыру  керек.  Әлеуметтік  педагогика  әдістері  –  адам 

немесе  топтың  нақты  мәселелерін  шешу  жолы.  Яғни  адамның 

мәселесін  немесе  жағдаяттан  шығуды  шешу  адамның  өзінің 

мүмкіншілігіне  байланысты.  Басқаша  айтқанда,  мәселенің шешілунің 

көзі  адам  өзі  болып  табылады.  Әдістер  өзінің  мәселесін 

(проблемасын)  шешуде  анықталған  іс-әрекет  бойынша  :  дамуға 

бағытталған, меңгеру, түзелу, қандай да бір мүмкіндіктерді жетілдіру, 

білім, білік, дағдыны қалпына келтіру.  Нақты жағдаяттарда әдістерді 

қолдану  қандай  да  бір  әлеуметтік-педагогикалық  әрекет  етуге 

бағытталуы және оны қандай түрде қолдану керектігін ескеру қажет. 

Әдістердің  орны  мен  рөлін  негіздейтін  үш  деңгейлі  жіктелуін 

көрсетуге болады:   

Субьектілі  деңгей  яғни  субьект  түрінде  келесілер:  маман 

(мамандар).  Олар  қолданатын  әдістерге  сыртқы  әдістер  жатады 

(әрекет ету, өзара әрекет ету); адамның өзі (өзіндік басқарудағы топ) – 

бұл  сыртқы  әдістер  (өзіндік  әрекет  жасау,  адаммен  өзіндік  жұмыс); 

педагогикалық  әрекет  ететін  маман.  Мұнда  адам  немесе  топтың 

маманмен өзара әрекетіне негізделеді.  

Функционалды деңгей әдістерді таңдап алумен негізделеді. Олар 

негізгі  (басты және жетекші) және қамтитын болып бөлінеді.  Негізгі 

функционалды  әдіс  –  жобаланған  мақсаты  жетілдіруді  қамтамасыз 

ететін іс-әрекетті анықтайтын нысанды қамтиды (адам, топ). 

Пәндік деңгей әдістерді жетілдіру әдістерімен негізделеді. Әрбір 

әдіс  әдістердің  функционалды  мүмкідіктерін  жетілдіретін  әрекетті 

көрсететін пәндік жағынан сипатталады. Оларға: әрекет етуші әдістер 

тобы -  (практикалық әдістер), жаттығу әдістері, ойын әдістері, үйрену 

әдістері; іс-әрекетті ұйымдастыру әдістер тобы – басқару әдістері, іс-

әрекетті  басқару  әдістері,  жағдаятты  ортаны  құру  әдістері;  реттеу 

әдістерінің тобы: мадақтау әдістері, жарыс әдістері, бақылау әдістері, 

әрекетте  белсенділікті  реттеу  жағдаяттын  құру  әдістері  жатады. 

Жалпы  жұмыс  әдістері  мен  технологиясының  арасында  ұқсастық 

болуымен қатар ерекшеліктерін байқауға болады. 

 

Сұрақтар 

1) 

Әлеуметтік-педагогикалық технология дегеніміз не? 

2) 

Жеке  сипаттағы  қолданбалы  технология  дегенді  қалай 

түсінесіз? 

 

3) 

Әдіс дегеніміз не? Әдіс қандай жеке топтарға бөлінеді? 

4) 

Сыртқы  әдістерге  не  жатады?  Әрекет  етуші  әдістер  тобы 

қандай? 

5) 

Іс-әрекетті ұйымдастырудағы әдістер түрлері қандай? 

6) 

Функционалды деңгей дегеніміз не? 

7) 

Жағдаятты ортаны құру әдісіне толық сипаттама беріңіз. 

 

ЖЕКЕ  ТҰЛҒА  ЖӘНЕ  МИКРООРТАНЫ  ЗЕРТТЕУДІҢ 

ӘЛЕУМЕТТІК-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРІ 

Әлеуметтік  зерттеу  жұмыстары  (сауалнамалар,  тест,  семинар-

тренингтар  тағы  басқа).  Ата-ана  мен  бала  арасындағы  қарым-

қатынасты әлеуметтік зерттеу және болжам жүргізу жұмыстары 

Ата-ананың жауапкершілігі бала тәрбиесіне аса мән беруді талап 

ететін  ұғым болып табылады. Өйткені, баланың мінез-құлқын, өмірге 

көзқарасын    дұрыс  қалыптастыру,  заман  талабына  сай  азамат  етіп 

өсіру  оңай  міндет  емес.  Сәби  аяғын  тәй-тәйлап  басқаннан  бастап-ақ 

ата-анасымен  тән  қасиеттерге    дағдыланады,  ұяда  көргенінен  өнеге 

алады.  Тәрбие  арқылы  ересектердің    бойындағы  жақсы-жаман 

қасиеттерді үйренеді, еңбекке, өнер-білімге бой  ұрады. Сондықтан да, 

отбасында  күнделікті  болып  жатқан    сан  алуан  ірлі-уақты  оқиғалар: 

ата-ананың  бір-бірімен  қарым-қатынасы,  баламен  сөйлесуі,  үй 

шаруасының  атқарылуы,  ересектерді  еңбекке    көзқарасы,  уақытты 

өткізуі,  туыстар  мен  жолдастарға  ықыласы,  қонақ  қабылдауы,  бәрі-

бәрі  балаларға  тікелей  әсер  етеді,  мінез-құлқы  соған  орай 

қалыптасады.  «Ұяда  не  көрсең,    ұшқан  да  соны  ілесің»  деген  халық 

даналығы да осыған байланысты туса керек. 

Шын  мәніндегі  өнеге  бедел  –  ата-ананың  да,  мұғалімнің  де, 

әлеуметтік  педагогтың да бала тәрбиесіне үлкен көмек беретін  дұрыс 

бағыт  сілтеп,    басшылық  ететін  басты  құралы.  Онсыз  балаға 

ойдағыдай тәрбие беру қиын. Бала ата-ананың бойынан оның беделін  

түсіретіндей  кемшілікті  көп  көрсе,  жағымсыз  мінезге  көшеді, 

ешкімнің  сөзін  тыңдамайды.  Керісінше,  ұстамды,  еңбекқор,  білімді 

ата-ананың өнегесін кез келген сәби тез бойына сезінеді әрі сүйсінеді. 

Баланың  әлеуметтік  ортаға  бейімделуіне  негізінен  үш  фактор 

әсер  етеді: тұқымқуалаушылық, отбасы және тәрбие. 

Осы  үш  ұғым  біріне-бірі  тізбектеліп,  біріне-бірі  ұштасып  жатса,  

баланың  өмірге  бейімделуі,  қоғамда  жеке  тұлға  болып  дұрыс 

қалыптасуына    септігін  тигізеді.  Баланы  отбасыда  ғана  дұрыс 

тәрбиелеп  қана  қоймай,    мектепте  де  білім  алуы  мен  тәрбиеленуіне 

басты назар аударған жөн.