Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е

нетиктің де зерггеу нысаны бола алады. Бірак эркайсысы бұл нысанды 
зерттеуде өздерінің максаты мен зерттеу нәтижелерін нақтылайды. 
Демек, дидактиканың пәні - 
үйретумен үйренудщ түтастығы,
өйткен 
ол оқыту үдерісіндегі педагог пен окушылардыі эркетін таным теория- 
сы арқылы сипаттайды.
Дидактика пэнін анықтаудың келесі кадамы - 
оқытудың педа-
гогикалық мэнін ашу.
Дидактика теориялык ғылым ретінде 
оқытудың
әдіснамалық жэне әдістемелік негіздерін
ашып көрсетеді. Дидактика 
пәнінің келесі сипаттамасы -
оқытуды тәрбиемен біріктіре қарас-
тыруы.
Сонымен, 
дидактиканың іерттеу пэні - оқытудың мақсаты,
мазмүны, заңдылықтары мен принциптері.
Дидактиканың қызметтері:
оқыту үдерісін және оның орын- 
далу шарттарын сипаттау және түсіндіру; оқыту үдерісін жогары 
деңгейде ұйымдастыру, жаңа оқыту жүйелерін, жаңа окыту техноло- 
гияларын құрастыру.
Бұл 
қызметтер,
дидактика пәнін анықтауда басшылыққа алы- 
нады: оқыту 
сипаттау, түсіндіру, цүрастыру жэне зерттеу нысаны
ретінде қарастырылады. Оқыту - дидактика педагогиканың ғылыми- 
теориялық қызметін орындаған уақытга зерттеу нысаыны ретінде 
алынады.
Қүрастырушылық-техникалық қызметтің
негізіне 
гылыми-
теорияльщ қызметтің
орындалуының нәтижелері алынады. Өзінің 
қызметтерінің орындалуында дидактика басқа ғылымдардың, дәлірек 
айтсақ: философияның, жалпы психологияның, жас ерекшілік психо- 
логиясының, кибернетиканың жетістіктерін колданады.
Дидактиканың міндеттері:
-
білім беру мақсатын ғылыми негіздеу, білім беру мазмүнын 
құрылымын аныктау, білім беру мазмүнының окытудың эрбір ден- 
гейіндегі көлемін нақтылау;
- оқыту үдерісінің теориялық модельдерін ойластыру жэне оны 
практикада тексеру;
- оқыту үдерісін ұйымдастырудың неғұрлым жетілген жана 
жүйесін, оқытудын жаңа технологияларын жасау.
Бүгін дидактика білім беру жэне окыту туралы ғылым ретінде 
танылып отыр.
Я.А. Коменскийдің педагогикалық теориясы.
«Дидактика» 
термині грек тілінен шыққан, яғни «ёійак(ікоз»-үйренуші, ал 
«сіі(іа8ко»-зерттеуші деген магынаны білдірген. «Дидактика» түсінігі 
мазмүнын толық түсіну үшін, бұл гылыми пэннің дамуына қысқаша 
тарихи шолу берген жөн. Тарихта ұзақ уақыттар бойы «педагогика» 
терминімен қатар «дидактика» термині бір мағынада қолданылып 
келген. Ең алғаш рет оны ғылымға неміс педагогі В. Ратке (1571-1635 
жж.) енгізген жэне өзінің лекция курсына «Дидактикадан қысқаша
216

гана есеп нәтижесі немесе Ратихиянын оқыту шеберлігі» деп атаған. 
Коменский Ян Амос (1592- 1670 жж. ) - чех педагогы, қогам 
қайраткері.
Ол 1657 ж. Амстердамда өзінің «¥лы дидактика» атты еңбегін 
бастырып шыгарды. Коменскийдің педагогикалық көзкарастары -
гуманизм мен демократияға негізделген. Ол ортагасырлык жаттамалы 
оқуга, баланы жазалап оқытуға қарсы болды. Я.А. Коменский дидак- 
тиканы «бәрін бэріне оқыту өнері» ретінде карастырды Дидактиканыц 
құрамында ол «жан-жакты моральдікке багытталған ойлардың қапып- 
тасуы» туралы оқыту мен тәрбиелеу сұракгарын карастырды. Мектеп 
бапаның «адамгершілік, сүйіспеншлік шеберханасы» болуы керек де- 
ген көқарасты насихаттады. Коменский адам танымының үш сатысын 
анықтады. Олар: 1) эмпирикалық; 2) теориялық; 3) практикалық. 
Коменский тэрбиені адамның табиғатына сәйкес жүргізу керек деп 
есептеді. Ол оқытудың жеті түрлі принципін анықтады: білім беру 
үдерісін көрініп тұран заттан бастап, біртіндеп абстрактылыкка кө- 
шіру, жеңілден ауырға қарай жылжу, көрнекілікке басакөңіл бөлу, 
білімнің жүйелі түрде меңгерілуі, білім сатыларының бір - бірімен 
байланысты беріпуі, теорияның пратикалық өмірмен тыгыз байланыс- 
ты болуы, баланың жас жэне жеке бас ерекшеліктерін ескере отырып 
білімді меңгеру.
Коменский бурыңғай білім беру жүйесін ұсынды: ана мектебі 
(6-12 жас аралыгы), ана тілі мектебі (12-18 жас), академия (18-24 жас). 
Ол оқу жылын тоқсанға жіктеу, оқу жұмысын ұйымдастырудын негізгі 
түрі - сынып-сабақ жйесін педагогика тарихында алғаш рет ұсынды. 
Коменский оқулықгарға талаптарды да анықтады. Оның педагогика- 
лық тапабы бойынша, оқулық жуйелі, гылыми негізге сүйенген, теория 
мен тэжірибенің байланысын іске асыруға талпыныс жасауы қажет.
Коменскийдің дидактикалык принципін элемнің педагог-ғалым- 
дары ұдайы қағида тұтып, басшылыққа алып келеді.

жүктеу 5,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: