Тарих факультеті

жүктеу 0,88 Mb.

бет	10/86
Дата	15.10.2023
өлшемі	0,88 Mb.
	#43836

1 ... 6 7 8 9 10 11 12 13 ... 86

силлабус қосалқы тарих

Дәріс 15-16-17-18. «Хронология». 4 сағат, 8-9 апта

Архитектуралық практикада Витрувидің айтуы бойынша өзгеше өлшем түрі пайдаланылған. 1/16 фут – digitus – «саусақ» деп аталған; 4 «саусақ» - «алақан» (palma); 1,5 фут – шынтаққа тең (cubitus, 6 «алақан»). Саусақ – 1/288 футқа дейін бөлінген (scripulum, «скрупулезный» – сөзі осыдан шыққан).
Жерге байланысты ұзындық өлшемдері: оның негізі акт (akus), Плинийдің айтуынша екі өзгіздің айдаусыз жырта алатын қашықтығы. 1/12 akus-ты пертика құрайды, ол 10 футқа тең. Пертика – жер өлшейтін таяқ. Ауданды (площадь) өлшеу, оның ең кіші көлемі 1 пертикаға тең квадрат – скрупул (8,75 кв.м.). 288 скрупул – негізгі аудан көлемін білдіреді – югер (jugum - упряжка). Ол – 2519 кв.м. тең, яғни бұрын екі өгіздің күндік нормасы болып табылған. 2 югер heredium (мұрагерлік имение, мұра) деп аталады. Ал үлкен жер иелерінің ауданын есептеуге «центурии» (200 югер, 50,377 га) және «сальтус» (4 центурии, немесе 201,5 га) өлщемдері қолданылды.
Сұйық және сусымалы денелерге – кубтік фут – 26,26 л. – «амфора» деп аталды. Ол тек сұйық заттарға қолданылды. Оның 1/2 (urna), 1/8 (congius), 1/48 (cextarius), 1/96 (hemina), 1/192 (quartarius), 1/384 (acetabulum), 1/576 (cyathus) – деген түрлері бар. Соңғысы 0,045 л.-ге тең, оны шарапты өлшегенде пайдаланған. Сусымалы заттарды өлшеуге – модий («амфораның» 1/3 – 8,754 л.) термині пайдаланылды, жарты модий, оның қалғандары сұйыққа арналған өлшемдер секілді бөліне береді.
Римдік салмақ өлшемі - фунт – libra (салмақ, вес, весы) – 327,5 г. тең. Одан: 1/12 (унция 27,3 г.), 1/48 (сицилик), 1/96 (драхма), 1/288 (скрипул 1,138 г.), 1/576 (обол), 1/1728 (немесе 1/144 унция) – силиква – 0,189 г. Фунт тек салмақнегізі ғана емес қаржы жүйесі де болатын.

МОДУЛЬ № 4 ХРОНОЛОГИЯ - ҚОСАЛҚЫ ТАРИХИ ПӘН.

Дәріс 15-16-17-18. «Хронология». 4 сағат, 8-9 апта
1. Хронология пәнi. Негiзгi мiндеттерi мен зерттеу әдiстерi.
2. Хронологияның ғылым ретiнде қалыптасуы.
3. Уақыттың өлшем бiрлiктерi. Жұлдыздық уақыт. Жергiлiктi уақыт. Декреттiк уақыт. Тоғыс есебi. Күн мен айдың тұтылуы

жүктеу 0,88 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 6 7 8 9 10 11 12 13 ... 86