Тарих, экономика жəне құқық факультеті «Экономика жəне менеджмент»

 
 
 
 
Экономикалық 
Экономикалық қатынастар  
Əкімшілік  
Ұйымдық-құқықтық қатынастар  
Əлеуметтік-психологиялық  
Əлеуметтік-психологиялық 
идеологиялық, этикалық т.б. 
қатынастар 
Басқару əдістерінің жүйесі 
Қоғамдық қатынастар жүйесі  
 
 
2. 
Басқарудың  экономикалық  əдістері
  –  экономикалық  құралдарды  
пайдалына  отырып  əрбір  жұмысына  жəне  ұжымды  ынталандыратын, 
олардың 
мүдделерімен 
міндеттеріне 
сай 
келетін 
экономикалық 
механизмдер арқылы ықпал жасау. 
 
  
 
 
3. 
Басқарудың  əкімшілік  əдістері
  –  бұл  басшының  жəне  директивті 
органдардың  ұжымының  мақсатына  жетуі  үшін  шаруашылықты 
басқаруға,  тікелей  ықпал  жасауға  бағытталған  ұйымдық-əкімшілік 
құжаттарының жиынтығы. 
 
 
Басқару əдістері 
экономикалық
 
əкімшілік
  
əлеуметтік-
психологиялық 
Коммерциялық 
есеп 
Экономикалық құралдар 
Индекативті 
жоспар 
Еңбекақы  
Пайда
 
салық
 
Экономикалық 
ынталанды
ру 
қоры
 
Субсидиялар, 
бюджеттік 
жəрдемдер 
Баға
 
Заттай, 
ақшалай 
құрмет 
Экономикалық 
санкциялар 
Несие
  
Əкімшілік ықпал құралдарының мазмұны мен түрлері
 
Ұйымдық ықпал
 
Ұйымдық-биліктік 
ықпал
 

 
 
 
 
 
 
 
4. 
Бұйрықтық ықпал
 – бұйрықтардың, жарғылардың т.б орындалуын 
дайындау, қадағалау, оның орындалуын бақылау. 
 
 
 
 
 
 
5.Өзін-өзі тексеретін сұрақтар:
 1.Басқару əдістердін қандай түрлері бар? 
2.Бұйрықтық ықпал дегеніміз не? 
 6. Пайдаланатын əдебиеттер:
1,2,4,5,6,7,9,12,14,15,16
 
 
1.Тақырыбы: Басқарудың əлеуметтік – психологиялық əдісі. 
 
3.Қарастырылатын сұрақтар: 1. Бақылаудың əлеуметтік-психологиялық 
əдісі. 
  2. Жеке тұлға 
  3. Басқару процесін ақпаратпен қамтамасыз ету. 
3. Дəрістің мақсаты: Тақырыпты жан-жақты қарастырып , ақпарат беру. 
4. Дəріс мазмұны:  
1.
Басқарудың əлеуметтік-психологиялық əдісінің мəні мен мазмұны. 
2.Басқарудың əлеуметтік əдісі. 
Əкімшілік ықпал 
сипаттамасы 
Бағдарлама сияқты 1 
жағдайдан 2-ні жүзеге 
асыру 
Жоспарларға, жұмыс 
кестелеріне, құқықтық 
құжаттарға 
Бағдарламалардан, 
жоспардан 
ауытқуларды 
білугежəне олардды 
жоюға бағытталады  
Ықпал жасауы 
жоғарыдан төмен қарай 
«иерархия»бойынша 
Атқарушылары үшін 
орындауға міндетті
 
сипаты бар 
Əкімшілік құжаттарды 
орындауды 
қамтамасыз ету 
бағытындағы іс-
қимылды анықтайды 

3.Басқарудың психологиялық əдісі. 
 1. 
Басқарудың əлеуметтік- психологиялық əдісі
 – жеке тұлғаның жəне 
ұжымның əлеуметтік-психологиялық қасиеттерін пайдалану, адамдарға 
еңбекке деген сапа – сазім қатынасын тəрбиелеу жолымен ықпал ету тəсілі. 
Əлеуметтік-психологиялық  əдістер  əлеуметтік  жəне  психологиялық 
ықпал құралдарына бөлінеді. 
 
2.  
 
 
3. 
Социологиялық ықпал құралдары 
Қоғамдаық көзқарас 
мəдениетінің 
қалыптасуы 
Жұмсшыларды 
еңбекке деген сана-
сезім қатынасы 
тəрбиелеу 
Творчествалық 
белсенділікте 
тəрбиелеу 
Жаратыстық рухты 
бəсекелестік 
қабілетті дамыту 
Моральдық 
қызығушылықтың 
дамуы əлеуметтік 
құрметтеу 
Бір-біріне көмек, 
көмектесу 
қатынастарын 
дамыту 
əлеуметтік 
қажеттіліктің 
өсуін
 
қалыптастыру 
Əлеуметтік 
жоспарлау 
Нарықтық 
демократияны 
дамыту 
Саяси-əлеуметтік 
қоғамдық, мəдениеттілік 
мүдделерінің қалыптасуы 
Сын жəне 
өзара сын 
Əлеуметтік 
əділеттілікті 
дамыту 
Кадрлық саясат 

 
 
Жеке  тұлға
  –  сапасы  мен  іс-қимылдарды  белгілі  есейгендікпен 
сипатталатын салыстырмалы тұрақтылықты адам жиынтығы. 
 
 
 
 
 
 
Ұжым
 – бұл бір іс-қызметпен, бір мақсатпен байланысқан, ұйымдасқан 
басқару органы бар, жауапкершілігі бар еркін еңбектенетін топ. 
Психологиялық ықпал құралдары 
Жеке тұлғаларда белгілі 
бір психологиялық 
қасиеттерді қалыптастыру 
жəне
 пайдалану 
Сапа, сезім процестерін 
қажетті бағытта, 
ағымда дамыту 
Адамның 
психологиялық 
жағдайын басқару 
Белсенді психологиялық 
поцестерді мақсатты 
бағытта пайдалану 
Еңбек белсенділікгін 
арттыратын эмоцияны 
дамыту 
Ұжымның жеке тұлғаға қоятын талабы 
Ұжым мəселелерін 
міндеттерін шешуде 
теңдңкті сақтау 
Ұжым алдындағы барлық 
қоғам алдындағы 
борышы, міндеті 
Ұжым мүшелеріне 
көмек, жəрдем 
көрсетуге əзірлігі 
Жеке мүдделі қоғам 
мүддесіне бағындыру 
Ұжым алдында өзінің 
жолдастарының іс-қызметтері 
үшін жауапкершілігі 
Адамның темперамент түрлері 
холерик
 
сангвиник
 
флегматик
 
меланхолик
 

 
 
 
Формальды  топ
  –  ресми  ұйымдасқан  топ  (5-7  адам)  əр  жұмыскер 
қызметті  реттеледі  (звено,  бөлім,  басқарудың  аппараты).  Басшының 
еркімен құрылады. 
Формальды  емес  топ
  –  өз  еркімен  құрылған,  психофизиологиялық 
қызығушылық негізінде құрылады.
 
Өзін-өзі тексеру сұрақтары: 
1.Басқарудың əлеуметтік- психологиялық əдісі дегеніміз не? 
2.Жеке тұлға дегеніміз не? 
3.Ұжым дегеніміз не? 
4.Ұжым түрлерін ата? 
Əдебиеттер : 1,2,3,5. 
 
1.Тақырып : Менеджменттің ішкі жəне сыртқы ортасы. 
 
2.Қарастыратын сұрақтар; 
1.Сыртқы ортаны бағалау жəне талдау.  
2. Ішкі ортаны бағалау жəне талдау.  
3.Дəрістің мақсаты: 
Тақырыпты жан-жақты қарастырып , ақпарат беру. 
4.Дəріс мазмұны: 
I  Басшы  мақсатты  айқындағаннан  кейін  стратегиялық  жоспарлау 
процесінің  диагностикалық  кезеңін  бастайды.  Əуелі  сыртқы  ортаны  үш 
параметрі (өлшемі) бойынша зерттейді.  
1.  Ағымдағы  стратегиясының  əр  түрлі  аспектілеріне  ықпал  ететін 
өзгерістерді бағалау. 
2.  Фирманың  ағымдағы  стратегиясына  қандай  факторлар  қауіп 
төндіретіндігін  анықтау.  Бəсекелестер  қызметін  бақылау  басшыға  кездейсоқ 
қауіп-қатерге əзір болуына мүмкіндік береді. 
3.  Жоспары  түзету  арқылы  жалпы  фирмалық  мақсатқа  жету  үшін 
қандай факторлардың көбірек мүмкіндік беретіндігін анықтау.         
Ұжым түрлері 
Өндірістік ұжым – кəсіпорын деңгейінде 
жұмысшылардың бірігуі. 
Алғашқы еңбек ұжымы - өндіріс ұжымының бір 
бөлігі шаруашылықтың өндірістік бөлімінде 
Еңбектік ұжым – еңбек ұйымының бір бөлігі 
мамандығы, қызметі бойынша шағын топтарға 
бөлінуі