Таќырып 1 Агробизнесті ±йымдастырудыњ ѓылыми негіздері, бизнес т‰рлері

Пәні бойынша оқыту бағдарламасының (Syllabus) титулдық парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/37

(мамандық (тардың) атауы және шифрі)

(жұмыс оқу жоспары бойынша пәннің толық атауы)

Павлодар

Пәні бойынша оқыту бағдарламасын (Syllabus) бекіту парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/38

Қаржы-экономика

факультетінің деканы

____________ Т.Я.Эрназаров

2012ж. __________ «___»

Құрастырушы: доцент А. А. Нұрғалиева __________

Салалық экономика кафедрасы
050807 «Орман шаруашылығы ісі» күндюізгі оқу түрінің мамандығының студенттеріне арналған «Орман шаруашылығын басқару»
пәні бойынша оқыту бағдарламасы (Syllabus)
Бағдарлама «___» _________20__ж. бекітілген жұмыс оқу бағдарламасының негізінде әзірленген.
2012ж. «__» _________ кафедра отырысында ұсынылды № __ хаттама

Кафедра меңгерушісі ___________ С. Е Сарсембекова 2012ж. «____»__________

Қаржы – экономикалық факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды

2012ж. «__» ___________ № __ хаттама

«Агротехнология» кафедрасының

меңгерушісі _________Кабжанова Г.Р. 2012ж. «____»__________

1. 
   Оқытушы туралы мәліметтер
   

Кеңес беру кестеге сәйкес (ауд. 523) қабылданады. тел. 67-36-56 (1193)

Атауы: «Орман шаруашылығын басқару» кәсіпорындағы түрлі экономикалық құбылыстарды модельдеуді және бағалауды, инновацияларды басқаруды және маркетингтік зерттеулерді, аспап жасау саласындағы өндірістік – шаруашылық бағыттарын үйрену. Сабақ өткізу орны – кестеге сай жүргізіледі. Пән бойынша бақылау нысаны – емтихан.

«Орман шаруашылығын басқару» пәнін оқыту мақсаты – ауыл шаруышылығы және қайта өндеу кәсіпорындарында менеджмент, маркетинг, өндірісті тиімді және ұтымды ұйымдастыру мәселелері бойынша студенттерге теориялық білім беру және оны іс жүзінде қолдануды үйрету.

11. 
    Пәнді зерттеу қажетті экономика саласында және өндiрiстiң ұйымың бiлiмдермен меңгеру болып табылады.
    
12. 
    агробизнесті ұйымдастырудың ғылыми негіздері, бизнес түрлері;
    
13. 
    әртүрлі меншіктегі АӨК кәсіпорындарының ұйымдастырушылық-экономикалық негіздері;
    
14. 
    бәсекелестік қаблетін және оны жоғарлату мүмкіндіктерін бағалауға мүмкіндік береді;
    
15. 
    өсімдік шаруашылығында өндірісті ұйымдастыру;
    
16. 
    астық өндіруді ұйымдастыру;
    
17. 
    мал шаруашылығы салаларын ұйымдастырудың жалпы мәселелері;
    
18. 
    мүйізді қара мал шаруашылығын ұйымдастыру;
    
19. 
    қой және құс шаруашылықтарын ұйымдастыру;
    
20. 
    агробизнесті жоспарлау
    

«Орман шаруашылығын басқару» курсын оқып білу экономикалық теория, жоғары математика, статистика және бірқатар технологиялық пәндер курсынан алған білімдеріне негізделген.

• 
  маркетинг және менеджмент негіздері;
  
• 
  ауыл шаруашылық экономикасы.
  

Пәнді оқғаннан кейін әртүрлі меншіктегі агроөнеркәсіптік кешен кәсіпорындарының ұйымдастырушылық-экономикалық негіздеріне толық икемделеді, және одан әрі келесі пәндерді қарастырады «Кәсіпорын экономикасы», «Өндірістік менеджмент», «Кәсіпкерлік қызметінің негіздері», «Персоналды басқару» «Экономика жіне менеджмент».

«Орман шаруашылғын басқару» пәнін оқыту мақсаты – ауыл шаруышылығы және қайта өндеу кәсіпорындарында менеджмент, маркетинг, өндірісті тиімді және ұтымды ұйымдастыру мәселелері бойынша студенттерге теориялық білім беру және оны іс жүзінде қолдануды үйрету. Қазақстан Республикасының агробизнеске қатысты заңдарын, ауыл шаруашылық кәсіпорындарының және олардың бірлестіктерінің экономикалық-ұйымдастыру негіздерін, өндірісті мамандандыру мен жоспарлауды, жерді және басқадай өндіріс құралдарын ұтымды пайдалану жолдарын, өндірістің жан-жақты байланыстылығын, яғни, техникасын, технологиясын және оны ұйымдастыруды, еңбекті ұйымдастыруды, мөлшерлеу мен ақы төлеудің ғылыми негіздерін, ауыл шаруашылығы салаларының қызметтерін талдау әдістерін жете білге тиіс.

Орман және орман-парк шаруашылығының дамуын жоспарлаудың ролі. Кеңес кезінде дамуды жоспарлаудың жүйесі мен оның орман шаруашылығы саласындағы ролі. Дамуды жоспарлау мен болжаудың қазіргі қатынасы. Индикациялық жоспарлау және оны нарықтық даму жағдайында орман және орман-парк шаруашылығын басқарудың жергілікті және төменгі буындарының негізгі түрлері мен олардың негізгі функциялары.

Өндірісті ұйымдастырудың негізгі формалары. Өндірістің негізгі жағдайлары мен орналастыру факторлары. Орман және орман-парк шаруашылығында өндірісті мамандыру, шоғырландыру, кооперациялау мен жинақтау, олардың кемшіліктері мен артықшылықтары.
Тарау 2 ОРМАНДАРДЫҢ ӨНІМДІЛІГІ МЕН ОРМАН ЖӘНЕ ОРМАН-ПАРК ШАРУАШЫЛЫҒЫНЫҢ ТИІМДІЛІГІ
Тақырып 2 Ормандардың өнімділігін жоғарлату

Орман өнімділігінің түсінігі мен көрсеткіштері. Орман қорларын қалпына келтірудің негізгі жолдары. Олардың қарапайым және кеңейтілген, экстенсивтік және интенсивті қалпына келтіру. Орманды аумақтарды экстерсивті жолдарымен жоғарылату қорлары (резервтері). Орман мен орманды жерлердің өнімділігін жоғарылату жолдары. Ормандар мен орманды пайдалану өнімділігін жоғарылату жолдары. Ормандар мен орманды пайдалану өнімділігін бағалау критериі.

Күтім кесулерінің жеке түрлерінің, орманды күзету мен қорғаудың, тұқымдарды дайындаудың, отырғызу материалдарын өсірудің, орманды қалпына келтіру мен өсірудің, әртүрлі мақсаттағы қорғаныш алқаағаштарының жалпы экологиялық және экономикалық тиімділігі.

Орман және орман-парк шаруашылығындағы жаңа техника мен технологияның ролі. Орман шаруашылығының қарқындылығын сипаттайтын көрсеткіштері.

Орман, орман-парк және ауыл шаруашылығында иннвестицияның қайнар көздері: мемлекеттік қаржылар мен банк несиелер.

Капитал еңгізудің жалпы және салыстырмалы экономикалық тиімділігі. Оны жоғарылату жолдары.

Орман және орман-парк шаруашылығын қаржыландыру қайнар көздері. Бюджеттік қаржыландырудың артықшылықтары мен кемшіліктері. Банк несиелерінің ролі мен түрлері.

Орман түсімі құрылымының көздері. Түбірдегі орманның өтем ақысы және бюджеттегі басқа да өтем түрлері. Меншікті құралдар, олардың мақсаты мен құрылу көздері.

Экономикалық және әлеуметтік даму жоспары – мемлекеттік мекеме қызметін жоспарлаудың және оның ұйым жобасымен, орман және орман-парк шаруашылығын дамыту мен байланысының басты пішіні. Жылдық жоспарлар мен операциялық-өндірістік жоспарлау.

Жоспарларды өндеу және бекіту реті. Мемлекттік мекемелердің жоспарлық ұйымдастырудағы міндеттері.
Тақырып 8 Мемлекеттік мекемелердің экономикалық және әлеуметтік даму жоспарының құрылымы мен мазмұны

Экономикалық және әлеуметтік даму жоспарының құрылымы мен мазмұны. Экономикалық және әлеуметтік даму жоспарының құрылымы. Техникалық даму мен капитал болу және капиталдық құрылыстың жоспары. Жобалық ізденіс және орман шаруашылығын құру жұмыстарын жоспарлау.

Еңбек пен кадрларды жоспарлау. Еңбек өндірістілігін жоспарлау. Еңбекақы қорын жоспарлау. Өндірістің өзіндік құнын, пайдасын, рентабельдігін жоспарлау. Мекеменің қаржы жоспары. Кіріс пен шығын балансы. Қаржыландыру қайнар көздерін жоспарлау, бюджетпен, жоғарғы органмен банкпен қарым-қатынасы.
Тақырып 9 Өндірістік процесс және оны ұйымдастырудың негізгі принциптері

Өндірістік процесс және оны ұйымдастырудың негізгі принциптері мен талаптары. Өндірістің ұйымдастырушылық типтері мен олардың техникалық-экономикалық сипаттамасы. Өндірістің технологиялық дайындауын ұйымдастыру. Орман шаруашылық жұмыстардың негізгі түрлеріне нормативті-технологиялық карталарды құру.

Шикізат пен материалдарды пайдалануды шектеу, олардың шығын көлемін есептеу.

Орман шаруашылық өндірісі құрамында өзара байланысты жұмыстар мен шаралардың блоктарына бөлу. Оны объектілер мен орындау мерзімдері бойынша жүзеге асыру жоспарын жасау.

Күтім кесуі бойынша ағаш дайындау, тасымалдауды, сүрек шикізаты мен қалдықтарын өңдеу және сақтауды, азықтық және сүректен басқа өнімдерді жинау және қосымша пайдалануды ұйымдастыру.

Питомниктерде, гүл өсіру мен басқа шаруашылықтарда декораиялық отырғызу материалын өсіруді және тұқым алуды ұйымдастыру. Алқа ағаштарды пайдалану және оларды күту бойынша жұмыстарды ұйымдастыру.

Орман және орман-парк шаруашылығы кәсіпорындарында өнім өндірісі мен жұмыстарын техникалық бақылауды ұйымдастыру.

Транспорт шаруашылығын ұйымдастыру. Жөндеу жұмыстарының шыруышылығын ұйымдастыру. Қойма шаруашылығы.

Еңбекті ұйымдастыру мәні және міндеттері. Еңбекті ұйымдастырудың әлеуметтік, психологиялық және физиологиялық негіздері. Орман шаруашылық кәсіпорындарында еңбек бөлу және еңбек кооперациясы. Еңбекті ұйымдастырудың бригадалық пішіні. Жалдау және жалгерлік мердігерлік. Жұмыс орындарының есебі, оны нормалау және аттестация жүргізу. Еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру бойынша шаралар.

Жұмыс уақытының және құрал-жабдықтарды пайдалану уақытының шығындарын жіктеу. Еңбек нормаларының түрлері мен нормалау тәсілдері. Бақылау арқылы жұмыс уақытының шығындарын зерттеу тәсілдері: жұмыс уақытының фотографиясы, хронометраж және фотохронометраж. Техникалық нормалаудың нормативтік базасы. Мамандар мен қызметкерлердің еңбегін нормалау тәсілдері. Қазіргі еңбек нормаларын еңгізу реті мен ұйымдастырылуы. Техникалық дәлелденген нормалар бойынша жұмыстарды ыңталандыру.

Орман және орман-парк шаруашылығындағы еңбек ақы. Еңбек ақы төлеуде әртүрлі формалар мен жүйелерді қолдану жағдайлары. Мамандарға, қызметкерлер мен жұмысшыларға еңбек ақыны төлеуді ұйымдастыру.

Механикаландырылған топырақты дайындау шаралар тиімділігін есептеу.

Топырақты дайындағанда ормашылықта жаңа техниканы еңгізу тиімділігін; жаңа еңбек құралдарды еңгізуге дейін және кейін көрсеткіштер мәнін есептеу.

1 га механикаландырылған тәсілмен дайындалған топырақ, 1 га құны үшін, өзіндік құнын; өндірістің кіріс (шығын), рентабельділіген есептеу.

200 жылына орманшылық өндірістік бағдарламаларды құру.

Тұқымның орманды өсіру өндірістік циклды әртүрлі тәсілмен оларды өндірісін уақытта бөлек кезеңдерді бөліп шығаруын бейнелеу

Өндірістік бағдарламаны берілгедерін пайдаланып, жұмыстардың механизациясы, еңбек пен өндіріс деңгейінің көрсеткіштерін есептеу.

Орман және орман-парк шаруашылығында өнімдер, жұмыстар мен қызметтердің сапасын жоғарлату бойынша шараларды әзірлеу.

Орманшылықты көмекші – күту қызметінің құрылымын құру.

Жұмыс күннің өткізілген фотосүретті жұмыс уақытының бөлек элементтерді бөліп шығаруы арқылы байқағыш парағын өндіру; жұмыс уақытының айрылуын; еңбек өнімділігінің жоғарлауын, өнімнің жобалау нормасын есептеу.

Орман шаруашылық қызметші еңбек ақы төлеу жылдық қорын есептеу.

Студенттердің өзіндік жұмысына кіреді:

• 
  дәріс сабақтарына дайындалуы;
  
• 
  тәжірибелік сабақтарға дайындалуы;
  
• 
  курстың тақыраптарын өздігінен меңгеруі;
  
• 
  бақылау жұмысты орындау
  

СӨЖ+ОСӨЖ мазмұны (7 семестр)

1. 
   Дамудың ұзақ мерзімдік және орташа мерзімдік бағдарламалары. «2030-Стратегиясының» ролі.
   
2. 
   Аймақтардың оптимальды ормандылығы.
   
3. 
   Жұмыстар мен қызметтердің тиімділігі туралы түсінік.
   
4. 
   Орман және орман-парк шаруашылығына капитал еңгізудің тиімді бағыттары: орманды қорғау, орманды қалпына келтіру, орманды өсіру және әлеуметтік инфрақұрылым.
   
5. 
   Ормандар мен жануарлар дүниесін қорғау қызметтерді тұтынушылармен, тауар берушілермен қаржы бойынша қарым-қатынастары.
   
6. 
   Орман түсімін көбейту мен оның мөлшерін орман және орман-саябақ шаруашылығы қызметкерлері мекемелерімен арттыру жолдары.
   
7. 
   Жоспарлау базасы: мемлекеттік тапсырыс, лимиттер мен экономикалық нормативтер, орман шаруашылығын құру материалдары, нормативті-техникалық карталар (НТК).
   
8. 
   Орман шаруашылық өндірісі бойынша, қосалқы шаруашылық бойынша, орманды өсіп тұрғанда пайдалану өнімдерінің өндірісі бойынша, табиғатты қорғау бойынша, орман-парк шаруашылығы бойынша бизнес жоспарларды құру реті мен тәсілдері.
   
9. 
   Орманды өсірудің өндірістік циклі. Орман және орман-парк шаруашылығында жобалық жұмыстардың міндеттері мен кезеңдері.
   
10. 
    Жұмыстардың механизациясы, еңбек пен өндіріс деңгейінің көрсеткіштері.
    
11. 
    Орман шаруашылық өндірісі – орман шаруашылығы құрамының негізі.
    
12. 
    Сүректен басқа өнімдерді жинау және қосымша пайдалануды ұйымдастыру.
    
13. 
    Орман-парк шаруашылығын ұйымдастыру.
    
14. 
    Орман және орман-парк шаруашылығында өнімдер, жұмыстар мен қызметтердің сапасын жоғарлату жолдары мен міндеттері.
    
15. 
    Өндірістің көмекші – күту қызметінің құрамы мен тағайындалуы.
    
16. 
    Жұмыскерлерді дайындауды және біліктілігін жоғарылатуды ұйымдастыру.
    
17. 
    Еңбекті нормалаудың мәні мен міндеттері.
    
18. 
    Еңбек ақы төлеуді ұйымдастыруда мекеменің құқығы.
    

1. 
   Орманшылықтың ұйымдастырылу құрылымның сипаттамасы
   
2. 
   Орманшылық қызметінің және бөлімдерінің функциялары
   
3. 
   Бөлімдерінің және қызметтірдің құрылымы
   
4. 
   Жай өсімдіктердің өзіндік құнының өндірістік жоспарлауы.
   
5. 
   Еңбек шығынының және ат көліктін жоспарлауы.
   
6. 
   Жұмысшылардың еңбек ақысын жоспарлауы.
   
7. 
   Жалпы өндірістік шығындардың жоспарлауы
   
8. 
   Материалдық шығындардың және амортиза-циялық есептеулердің жоспарлауы.
   
9. 
   Бір гектар өсімдіктің өзіндік құнының әр түрлі тәсілдерде өндіруде жоспарлауы
   
10. 
    Ат көлікті пайдаланып орман өсімдіктерді өсірудың шығындарын жоспарлау.
    
11. 
    Машинаны пайдаланып орман өсімдіктерді өсіру бойынша шығындарын жоспарлау.
    

Студент дәріс, тәжірибелік сабақтарана қатысуға, курстың жеке сұрақтарын өздігінен меңгеруге міндетті: уақытында тәжірибелік тапсырмаларды орындау, студенттік ғылыми конференцияларына қатысу. Студент дәріс және тәжірибелік сабақтарындың талқылағанда және топтың жұмысында белсенді болу, топтастар-дың оқытуына жәрдем беру керек. Сабақтан кейін студенттен дәріс конспектің көрсетуді сұрау оқытушыда құқығы бар. Сабақ үстінде тәртіп ережелерді бұзған-да студент осы жоспарланған бақылау түрінен баллдардан айырылады немесе ау-диториядан қуып шығарылады, бұл университеттің ішкі тәртібін бұзушылық ре-тінде саналады студентті максималды жазалау түрінде университеттен шығарады.

Келесі штрафтық санкциялар қойылады:

• 
  себепсіз дәріс, тәжірибелік сабақтарды босатқан үшін –осы бақылау тү-ріне қойылған, рейтингтің максималды балл қойылады;
  
• 
  тәжірибелік тапсырмалар, өздігінен меңгеруге курстың сұрақтары уақы-тында тапсырылмаса – осы бақылау түріне қойылған, рейтингтің максималды балл 50% қойылады.
  

Пән бойынша рейтингті санау әдісі

Қорытынды бақылаудың басым бөлігі кестеде көрсетілген.

Межелгі бақылауды бағалау 100 балмен есептеледі. Межелгі бақылауды бағалау (МБ) 100 балмен есептеледі. Межелік бақылауға ағымдағы үлгеру қорытындысына байланысты балдары бар студенттер жіберіледі. Ағымдағы үлгеру және межелік бақылау қорытындысы бойынша анықталады (Р1 және Р2) пәні бойынша:
Р1(2) = ТУ1(2)*0,7+ МБ 1(2)*0,3
Рейтинг қойылмайды, егер студент МБ өтпеді немесе МБ 50 баллдан төмен болса.

Рейтингті бағалауға рұқсат студентке (РР) семестрге анықталады:

Емтиханға кіру үшін қажет:

- барлық жұмыс бағдарлама бойынша берілген тапсырманы орындау;

- 50 баллдан төмен болмау керек

Емтихан 100 балмен есептелінеді.

Қорытынды баға мына формула бойынша есептелінеді:

Е – емтихандық сандық эквивалент.

Әр семестр жартысы (бірінші және екәнші рейтинг) үшін қорытынды ағымдағы үлгерім бойынша жалпы балл дәріске қатысуынан, өзіндік жұмысынан, тапсырылған тәжірибелік тапсырмалардан, студенттік ғылыми конференциясы жұмысына қатысуынан, межелгі бақылау қорытындысынан алынған балдардан жиналады.

1. 
   Назарбаев Н.А. Казахстан-2030, Алматы, 2001
   
2. 
   Абильдин С.А. и др. Организация агробизнеса. Алматы, КазНАУ, 2001
   
3. 
   Государственная агропродовольственная программа Республики Казахстан на 2003-2005 годы // Правительственный бюллетень, № 3 (3), сентябрь-октябрь, Астана – 2002, 495 с.
   
4. 
   Закон РК «О крестьянском (фермерском) хозяйстве». Алматы, «Фермер», 2005
   
5. 
   Фермерское дело. под редакцией Сагадиева К.А. Алматы, Казгосаргу, 2000
   
6. 
   Есполов Т.И. Агропромышленный комплекс Казахстана: ресурсное развитие. – Алматы: Гылым, 2001. – 245 с.
   
7. 
   Шамырканова Д. Проблемы комплексного развития социальной инфраструктуры региона // Саясат-Policy. – 2005. - № 6. - С. 26.
   
8. 
   Бельгибаев К.М. Экономика аграрного сектора (учебное пособие) «Ұлағат», 2001
   
9. 
   Есполов Т.И., Сулейменов Ж.Ж. Аграрная экономика. Учебник, Алматы, 2005
   
10. 
    Нұрғалиева А.А. Ауылдық аудандара әлеуметтік инфрақұрылымды дамытудың экономикалық механизмі. Дисс. жұмыс. Алматығ 2010 ж.
    

11. 
    Шалыгина В.Г., Омарханова Г., Отарбаева Г. Состояние сельского хозяйства РК за 1991-2001 гг. // Проблемы агрорынка. – 2001. - № 2. – С. 12-13.
    
12. 
    Кошанов А.К. Устойчивое развитие экономики Казахстана в условиях глобализации // Саясат. – 2001. – № 2. – С. 14-18.
    
13. 
    О концепции развития сети микрокредитных организаций для кредитования сельскохозяйственных товаропроизводителей Республики Казахстан: постановление Правительства Республики Казахстан. – 2006, апрель – 28 - № 337.
    
14. 
    Есентугелов А., Дебердеев А. и др. Сельское хозяйство Казахстана: проблемы, пути их решения. – Алматы, 2001. – 91 с.
    
15. 
    Калиев Г.А. Аграрные реформы на рубеже веков. – Алматы: РГП «НИИ экономики АПК и развития сельских территорий», 2003. – 326 с.
    
16. 
    Калманова Н. Некоторые направления формирования аграрной политики ЮКО // Саясат-Policy. – 2006. - № 7. - С. 41-45.
    

СӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру жөніндегі және «Орман шаруашылығын басқару» пәні бойынша 050807 «Орман шаруашылығы ісі» мамандығы бойынша іштей оқу нысанындағы студенттерге арналған пәннің күнтізбелік кестесі

Шарт қойылған белгілер: СД – сабаққа дайындалу, Қ – сабаққа қатысу, ТО – тапсырманы орындау, КС – курстың сұрақтары, К – конспект