Тақырыбында облыстық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары

101 
 
қалған балаларға, қамқорлықтағы балаларға қолдау көрсету аясында мектеп-
интернат-колледж  жағдайында  бірнеше  жұмыстар  атқарылып  келеді. 
Осындай  дұрыс  жолға  қойылған  әлеуметтік-психологиялық  және 
педагогикалық  қызмет  оқушының  толыққанды,  жан-жақты  дамыған  тұлға 
болуына көп септігін тигізеді. 
 
 
ИНКЛЮЗИВТІ ОҚЫТУДЫҢ НЕГІЗГІ ПРИНЦИПТЕРІ 
Шарапова  А.А. 
Атырау қаласы, №2 Ж.Нәжімеденов атындағы  орта  мектеп 
Жайжанова А.А. 
Атырау қаласы, Т.Амандосов атындағы орта мектеп 
 
Ата-аналарға  жиналыстарда  топтық  кеңес  беру,  әр  баланың  үйіне 
барғанда, мектепке шақырып жеке кеңес беру жүзеге асса, пән мұғалімдеріне 
кеңес  беру  жұмысы  педагогикалық  кеңесте,әдістемелік  кеңесте, 
педагогикалық консилиум барысында жүргізіледі. Келесі жұмыс бағыты бұл 
–
психологиялық алдын алу мен ағарту жұмыстары. Әрбір сынып бөлмесінде, 
мектеп  дәлізінде,  ТДО  сыныбы  бөлмелерінде,  ата-аналарға  арналған 
бұрыштарда  ата-аналарға  арналған  ағартушылық  материалдар  мен  кеңестер 
үнемі  жаңартылып  отырады.  Мектеп  психологінің  мүмкіндігі  шектеулі 
балалармен жұмысының негізгі педагогикалық консилиумда көрінеді. Жалпы 
және  арнаулы  (түзету)  білім  беру  мекемелерінің  психологиялық-дәрігерлік 
педагогикалық  консилиум  жағдайлары  негізінде  мектепте  мектеп 
директорының 
бұйрығымен 
психологиялық-дәрігерлік-педагогикалық 
консилиум  құрылады.Консилиум  құрамына  мектеп  директоры,  оқу  ісі 
мегерушісі,  психолог,  әлеуметтік  педагог,  медбике,  сынып  жетекшісі,  ТДО 
41 сыныбы мұғалімі,тәрбиешісі,және оқыту мұғалімі қатысады. Консилиумға 
әр маман өз зерттеулері мен ұсыныстарын жазып, даярлап келеді.  
1. Педагогикалық қорытынды (сынып жетекшісі)  
2. Психологиялық қорытынды (педагог-психолог)  
3. Медициналық қорытынды (медбике)  
4. Әлеуметтік педагог қорытындысы  
5. Логопедиялық қорытындысы (логопед).  
Бұған  қосымша  балалардың  жұмыс  дәптерлері,  бала  дамуын  бақылау 
күнделігі, сабақ үлгерімін тіркеу журналдары әкелінеді. 
Инклюзивті оқыту – негізгі принцептері:  
1. 
Адам  құндылығы  оның  мүмкіндігіне  қарай  қабілеттілігімен,  жеткен 
жетістіктермен анықталады.  
2. Әрбір адам сезуге және ойлауға қабілетті.  
3. Әрбір адам қарым қатынасқа құқылы.  
4. Барлық адам бір-біріне қажет.  
5. Білім шынайы қарым-қатынас шеңберінде жүзеге асады.  
6. 
Барлық адамдар құрбы-құрдастарының қолдауы мен достығын қажет етеді.  

102 
 
7.  Әрбір  оқушы  үшін  жетістікке  жету-өзінің  мүмкіндігіне  қарай  орындай 
алатын әрекетін жүзеге асыру.  
8. Жан-жақтылық адам өмірінің даму аясын кеңейтеді.  
Инклюзивті  бағыт  кемтар  балаларды  оқуда  жетістікке  жетуге  ықпал 
етіп,  жақсы  өмір  сүру  мүмкіншілігін  қалыптастырады.  Инклюзивті  білім 
берудің  мазмұны:  Инклюзивті  білім  беретін  мектептерде  білім  мазмұны         
3 түрлі бағдарлама бойынша реттеген абзал:  
-
жалпы мектептерге арналған типтік оқу бағдарламалары: 
-
мүмкіндігі  шектеулі  балалардың  ақаулық типтеріне сәйкес арнаулы білім 
беру  бағытындағы  оқу  бағдарламалары  мүмкіндігі  шектеулі  балалардың 
психофизикалық  ерекшіліктерін  есепке  ала  отырып  әзірленетін  оқытудың 
жеке бағдарламасы.  
Қазіргі  уақытта  мен  инклюзивті  оқушылармн  жұмыс  жасаймын.  Сол 
сыныппен  жұмыс  жасау  барысында  инклюзивті  білім  беру  керек  екендігін 
түсіндім.  Әр  оқуышының  білім  алуда  өз  ерекшеліктері  бар.  Мәселен  әр 
оқушының  эмоционалдық  және  психикалық  таным  процестерінің  дамуы 
деңгейі  әртүрлі  екенін  естен  шығармау  керек.  Танымдық  қасиеттерін 
арттырудың  бір  жолы  –  сабаққа ойын элементтерін  кіргізу,  немесе  сабақты 
ойын түрінде өткізу.   
1.Түзету қасиеттері мен көру қабілеттеріне арналған ойын тапсырмалар:  
-«
Із  бойынша  тап»  3-5  контурлық  суреттер  беріледі.  Олардың  барлығы      
бір-бірінің  үстіне  салынған.  Мыс:  цифрлар,  геометриялық  пішіндер,  заттар, 
аңдар т.б. Барлық бейнені атап беру.  
-«
Жасырынған  бейнені  тап»  әріптер,  геометриялық  пішіндер,  сандар 
элементерінен тұратын пішіндер берілген. Барлық бейнені ата.  
2
.Түзету қасиеттері мен есту қабілеттеріне арналған ойын тапсырмалар:  
-  «
Кім  ненің  даусын  естіп  тұр?»  Бала  көзін  жұмып  қандай  аңның  немесе 
заттың даусын естіп тұр. Соны айтуы қажет. т.б.  
3
.Түзету  қасиеттері  мен  кеністікті  қабылдау  қасиетіне  арналған  ойын 
тапсырмалар:  
-  «
Жасырынған  затты  тап».  Слайдтағы  затты  көріп  отырып,  сондай  затты 
класс ішінде тауып алу.т.б.  
4
.Түзету  қасиеттері  мен  барлық  анализаторларының  қабылдау  қасиеттерін 
арттыруға арналған ойын тапсырмалар:  
-
Есту-қозғалыс  анализаторлары:  егерде  керекті  дауысты  немесе  әріпті 
естісең, алақанды соқ.  
-
Көру-қозғалыс анализаторлары: қанша зат көрсетсем, сонша орныңда секіру.  
- 
Есту - сипап сезу - қозғалыс анализаторлары: неше рет барабан соққысын 
естісең, сонша сипау арқылы зат санап ал т.б. ойындар түрі.  
Инклюзивті оқыту–барлық балаларға мектепке дейінгі оқу орындарында 
мектеп және мектеп өміріне белсене қатысуға мүмкіндік береді. Инклюзивті 
оқыту–оқушылардың  тең  құқығын  анықтайды  және  ұжым  іс-әрекетіне 
қатысуға  мүмкіндік  береді.  Адамдармен  қарым-қатынасына  қажетті 
қабілеттілікті  дамытуға  мүмкіндік  береді.  Инклюзивті  оқыту–барлық 

103 
 
балалардың мұқтаждығын ескеретін ерекше қажеттілігі бар балалардың білім 
алуын  қамтамасыз  ететін  жалпы  білім  үрдісінің  дамуы.  Инклюзивті  білім 
беру  балалардың  оқу  үрдісіндегі  қажеттіліктерін  қанағаттандырып,  оқыту 
мен  сабақ  берудің  жаңа  бағытын  өңдеуге  талпынады.  Егер  инклюзивті 
оқытудың  оқыту  мен  сабақ  беруге  енгізілген  өзгерістері  тиімді  болса,  онда 
ерекше  қажеттіліктері  бар  балалардың  жағдайында  өзгереді.  Инклюзивті 
білім  беруді  ашқан  мектептерде  оқыған  балалар  адам  құқығы  туралы  білім 
алуға  мүмкіндік  алады.  Инклюзивті  оқыту  балаларды  жалпы  білім  беру 
үрдісіне толық енгізу және әлеуметтік бейімделуге, жынысына, шығу тегіне, 
дініне  қарамай  балаларды  айыратын  кедергілерді  жоюға  ата-аналарын 
белсенділікке  шақыруға  балалардың  түзеу-педагогикалық  және  әлеуметтік 
қажеттіліктерін  арнайы  қолдау,  қоршаған  ортаның  балаларды  жас 
ерекшеліктеріне бейімделуіне жағдай қалыптастыру, яғни жалпы білім беру 
сапасы сақталған тиімді саясат.  
Қазіргі  таңда  әр  оқушыға  жеке  тұлға  ретінде  қарап,  саналы  тәрбие 
сапалы білім беру өмір талабы болып табылады.  «Бәріне бірдей мүмкіндік», 
«Сапалы білім - барлығы үшін» деген ұстанымды қолдаймын.  
Пайдаланылған әдебиеттер: 
1.
«Дефектология» журналы №1,2,3 2017ж.  
2.
«Кемтар  балаларды  әлеуметтік  және  медициналық  педагогикалық  түзеу 
арқылы қолдау» туралы заң. - 2002 ж. - 23 шілде.  
3.
Искакова  А.Т.,  Мовкебаева  З.А.  Основы  инклюзивного  образования.  - 
Алматы, 2013.  
4.
Специальная  педагогика  /  Под  ред.  Н.М.  Назаровой.  -  М.,  2001.  4. 
Мендалиева  Р.Т.  Организационно-педагогические  условия  функцирования 
психологической службы в школе. - Алматы, 2003.  
5.
Власова Т.А., Певзнер М.С. Учителю о детях с отклонениями в развитии. 
М., 1967г.  
6.
Воропаева И.П. Коррекция эмоциональной сферы младших дошкольников. 
Дефектология. 2005 г.-№ 6. 54  
7.
ҚР  білім  беруді  дамытудың  2011-2020  жылдарға  арналған  мемлекеттік 
бағдарламасы.  
8.
Диагностика и коррекция задержки психического развития у детей/Под ред. 
С.Г. Шевченко, М.Аркти  
9.
Кузнецова  Л.В.  Особенности  мотивационно-волевой  готовности  детей  с 
задержкой психического развития к школьному обучению  
10.
Жукова Н.С. Преодоление общего недоразвития речи у дошкольников  
11.
«Бала құқықтары туралы» ҚР Заңы 2002 ж. № 345- II  
12.
«Арнаулы әлеуметтік қызметтер туралы» Қ Р 2008 жылғы N 114-IV Заңы 
 
 
ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРУДЕ ЕРЕКШЕ ҚАЖЕТТІЛІГІ БАР  
БАЛАЛАРДЫ ӘДІСТЕМЕЛІК ТҰРҒЫДАН ҚОЛДАУ 
Абатова М.А.