Тақырыбы: Эксплуатациялық бедеулік. Алдын алу және диагностикасы. Орындаған: Жұмагулов Ернар вм-402 Тексерген: Тургумбеков А. Алматы 2021 Жоспар

жумыс жануарларынын (бие) шектен тыс эксплуатациясы жумыска салу; тыс

• Ұзак, шектен тыс лактация әсіресе бiрiншi жылгы аналык сиырлар мен биелерде:

сиырлардын алгашкы күйлеу кезенін өткізіп алу;

туганнан кейінгі бастапкы бірінші және екiншi айларында жыныстык циклдерді өткізіп алу себепті үзіліссіз 300 күн және одан да ұзак сауу,

силатация біткеннен кейін келесi туганга дейінгі кезеңнің бұзаулақаннан кейiнгi келесi ұрықтандыруға дейiнгi уакыттын тым кыска болуы;

торайлардын узак ему уакыт[1] физиологиялык жетiлуiне жетпеген аналыктарды аталык малдан ұрыкты жиı жинау:

ұрықтандыру аналык малдын дурыс сауылмалы, әсiресе акауы бар аппараттармен;

тәулігіне 20 л сүт беретiн сиыр 1 айдын iшiнде өз денесінен 75 манызды заттарды сутпен бөліп шығарады, солын 3шiндt 20 кг белок, 23 кг май, 28 кг көмірсуларды . 3 кг ас тузын, 900 г кальций, 600 г фосфор, тагы баска заттарды бөліп шығарады. Осындай күшпен жұмыс істеп тұрған организм ұзақ уакыт тоқтаусыз сауыла берсе, соғұрлым тезірек әрі тереңірек, күрделі бүзылыстарга ушырайды да, суалту кезенiнде журiп оны бурынгы калдынак гіре алмайды. кулындаган бие алгашкы 20 куннiн iшiнде кашып токтап кетпесе, күн өткен сайын (кулыны емедi, кымызга сауады) онын организмінде ұрықтануга колайлы, кажеттi жағдай азая бередi, акыры кысып калады

Мегежiндердiн де кашан торайын ажыратканша арыктап, жыныстык циклі дурыс етпейді.

Саулықтарды да козысынан ертерек айырмаса, күзгi кой кашыру науканына жаксы дайындала алмай, дурыс куйлемей, кашырган саулыктар кайта куйлеп, кой кашыру жұмысы узакка созылып кетедi, тiптi, сонын өзiнде көптеген аналын бас кысыр калып калады.

Осынын барі малдын бедеу болып, кысыр калуынын бiр себебi- лактация кезен л н аварел кетуi, ягни аналык малды дұрыс пайдаланбай, шамадан тыс зорлау скен корсетедi.

Сүтті мал шаруашылығында еметiн есіру жағдайы дұрыс ұйымдастырылмаган жагдайда сиырларда жыныстык функцияның бұзылуы да орын алады. Эксплуатациялык белсўнік на кезiнде метаболизм бузылады, ойткенi сутпен бiрге коктерек манызды заттар шыгарылады, бұл организмде сандык және сапалы шығуға жағдай жасайды. Сонымен катар," сүт бедеулiгiн " гипоф безiнен шыгатын жүйке импульстарына реакциясынын жоғарылауымен тусiндiруге болады. Бул импульстар емiзiктердiң емiзiктермен тiтiркенуiнен немесе сауу және желiнге массаж жасау кезiнде пайда болады. Бұл факторлар рациондагы жалпы немесе сапалық жетiспеушiлiк түрiндегi азыктандыру кателiктерiмен күшеюі мүмкiн.

Мегежiндерде эксплуатациялык бедеуліктін пайда болу себебі, торайлардын ему кезiндегi мегежiннiң ағзасына түсетiн аурылыкка байланысты. Лактация кезеңінде мегежiннiң ағзасында зат алмасу каркынды түрде жүредi.Лактация кезеңі ұзарған сайын мегежіннiн агзасы жулейдi, жыныстык функциясы темендейдi және мал конлылыгынын калыпты жагдайга кайта келуi киындай тусед Құланнан кейiнгi алгашкы 7-20 кунде ұрықтанбаган биелер, әдетте, кысыр болый калатыны белгiлi; сондықтан оларды осы кезенде ұрықтандырудын физиологиялык және экономикалык мумкiндiгiне ешкiм күмән келтірмейдi. Емiзу кезеңiнде мегежiндер өте катты жүдейді, салмағын жогалтады, сонын аркасында жыныстык циклд тежеледi. Бiрак торайларды алып тастау жеткiлiктi, өйткені оларда 5-7 куннен кейiн жыныстык циклдiн массивтi түрде пайда болуы байқалады. Бiрiншi айда мегежiндердiн Ұрыктандырылуы жоғары, өйткені жатыр емiзетiн кезеннiн алгашкы 30 кунiнде кондылығын жоғалтып үлгермейді.

Физиолдуылдық тұрғыдан бірінші ай - ұрықтандыру үшiн ен жаксы уакыт. Осы кезде сулрлар жана сауыла бастады, осылайша көптеген пластикалык коректк лактация максимумына жеткен келесi айлардагыдай олардын денесiнен сутпен алынбайды. Лактация негурлым узак болса, соғұрлым организм тез бузылады және суалу кезенiнде лактация кезiнде тутынылатын минералды және баска заттардын корын калпына келтiру киын болады. Бундай сиырларда кебiнесе артурлi аскынулар пайда болады