Т.Қ. Қойбағарова, Р. А. Ельтинова

 
115 
болады. 
 
жағдай  жолы  терезенің  төменгі  жағында  орналасқан. 
Жағдай  жолының  сол  жағында  ағымды  құжаттың  жағдайы:  ағымды 
беттің және бөлімнің нөмірлері; құжаттың басынан ағымды бетке 
дейінгі  бет  саны  және  беттердің  жалпы  саны;  беттің  жоғарғы 
шетінен  меңзерге  дейінгі  қашықтық  және  жол  саны  сол  жақ 
өрістен,  меңзерге  дейінгі  символдар  саны  бейнеленеді.  Сонымен 
қатар,  жағдай  жолында  тап  осы  сәтте  мәтіндік  редактордың  қай 
режімде екенін хабарлайтын индикаторлар бар. 
Жұмыс  режімдері.  Мәтіндік  редактордың,  айқын  бір  жұмыс 
түрін  орындауға  бағытталып,  нақты  белгіленген  жағдайын  –  оның 
режімі деп түсініледі.   
Құжатты  жасау  режімі.  Құжатты  жасау  үшін  мына 
амалдарды орындау қажет: 
1.  Мәтінді енгізу. 
2.  Мәтінді редакциялау. 
3.  Символдарды пішімдеу. 
4.  Абзацтарды пішімдеу. 
5.  Иллюстрацияларды енгізу. 
6.  Колонтитулдарды енгізу. 
7.  Беттерді пішімдеу. 
8.  Сілтеме
1
 (орысш. – сноска) енгізу;  
Мәтіндік  Word  процессорында  жаңа  құжатты  жасаудың  мына 
әдістері қолданылады: жаңа бетті ашып құжатты теру, дайын шаблон 
бойынша жасау,  бар құжаттың негізінде жасау. 
Жаңа  құжатты  жасау  (таза  беттерді  «алу»)  –  Файл 

 
Создать 

 Новый документ 

 ОК. Немесе саймандар тақтасындағы 
«Создать» батырмасы шертіледі. 
Жаңа құжатты дайын үлгі (шаблон) бойынша жасау – Файл 

 
Создать 

  (На  моем  компьютере,  На  моих  Web-узлах,  Шаблоны 
Office  Online),  құжаттың  типін  таңдау  (Письма  и  факсы,  Записки, 
Другие  документы,  Web-страницы),  таңдалған  типтен  нақты 
құжаттың  атауын  шерту,  мысалы,  Изысканное  письмо  немесе 
Современное резюме. Мұндай құжатта ұсынылған қасиеттер бойынша 
деректерді енгізсе болғаны. 
Бар  құжатты  (файлды)  шақыру  (ашу)  –  Файл 

  Открыть, 
дискілерде,  қапшықтарда  тұрған  керек  файлды  тауып,  оның  атауын 
екі рет сырт еткізу. Немесе тақтадағы «Открыть» батырмасын шертіп 
Открытие файла терезесінен 

 ... .керек қапшықтан файлды табу.  
                                                 
1
 Сілтеме – міне, осы сияқты кітап беті астында жеке берілетін мәлімет. 

 
116 
Мәтінді  енгізу.  МР  енгізу  режімін  жағдай  жолы  анықтайды. 
Мәтін алфавитті-цифрлық пернелер көмегімен енгізіледі. Үлкен әріпті 
енгізу  үшін  SHIFT  пернесі  қолданылады.  Үлкен  әріптердің  ұзын 
тізбегін  енгізу  CAPSLOCK  пернесімен  пернетақтанің  режімін 
ауыстыру арқылы жүзеге асады. Мәтінді енгізгенде мына ережелерді 
ұстану қажет: 
 
қазіргі  мәтіндік  редакторлардың  бәрінде,  мәтінді  теру 
барысында жаңа жолға өту автоматты түрде жүреді; 
 
абзацтың аяғы Enter пернесін басу арқылы белгіленеді; 
 
тыныс  белгілерінен  кейін  міндетті  түрде  бос  орын  қажет; 
алдында  бос  орын  терілмейді.  Арнайы  тыныс  белгілері  пернелердің 
мына комбинациясы арқылы жүзеге асады (6.1-кесте):  
6.1-кесте 
Белгілер 
Перне немесе пернелер комбинациясы  
Сызықша (дефис) 
<-> 
Үзіліссіз сызықша   +  + <дефис> 
Тире 
< Alt > + 0150 
Үзіліссіз бос орын   +  + <пробел> 
©  
< Alt > + 0169 
Меңзер (сілтеуіш) ұғымы. Мәтінді енгізу жыпылықтаған меңзер 
деп  аталатын,  тік  сызық  –тұрған  жерден  басталады.  Меңзерді 
тінтуірдің  меңзерімен  шатыстыруға  болмайды.  Оқушылардың 
назарын  осыған  аудару  қажет.  Тінтуірдің  меңзері  –  ол,  МР 
басқарудың  белсенді  элементі,  ал  меңзер  құжаттың  аймағынан 
шықпайтын тек маркер ғана.  
Әрекеттерді  кері  қайтару  және  күшін  жою  құралдары. 
Мәтіндік  редакторда  мәтінді  енгізу,  редакциялау  және  пішімдеу 
амалдарының  бәрі  хаттамаланып  жатады,  сондықтан  соңғы 
әрекеттердің  қажет  санын  кері  қайтаруға  болады.  Ол  үшін 
«Стандартная» 
тақтасындағы 
дөңгелек 
тілді 
«Отменить» 
батырмасы  шертіледі  немесе  CTRL+Z  пернелер  комбинациясы 
қолданылады. 
Мәтінді редакциялау. Редакциялау – бар құжатқа қандайда бір 
өзгерістерді  енгізу.  MS  Word  редакторы  құжаттарды  редакциялау 
құралдарының  жиынын кеңінен ұсынады. 
Тікелей  редакциялау  құралдарына  көшпес  бұрын  MS  Word 
редакторының  ортасында  құжатпен  жұмыс  жасау  режімдерін 
қарастырып кетейік. 
Экранда  құжатты  ұсыну  құралдары.  MS  Word  редакторында 
құжатпен  жұмыс  жасау,  экранда  ұсынудың  мына  режімдердің 
біреуінде жүреді: 

 
117 
 
«Обычный» режімі. 
 
«Разметка страницы» режімі. 
 
«Структура» режімі. 
 
«Схема документа» режімі. 
 
«Web-документ» режімі. 
  «Во весь экран» режімі. 
 
«Предварительный просмотр» режімі. 
Төменде  (6.2-кесте)  режімдерді  бірінен-біріне  ауыстыру 
құралдары келтірілген. 
6.2-кесте 
Көру режимі  
«Вид» 
мәзірінің 
бұйрығы 
Пернелер  комбина-
циясы 
Батырма 
Жәй 
Обычный 
Alt+Cttl+N 
 
Бетті белгілеу 
Разметка страницы  Alt+Ctrl+P 
 
Құжаттың 
құрылымы 
Структура 
Alt+Ctrl+O 
 
Құжаттың 
схемасы  
Схема документа     
 
Web-құжат 
Web-документ 
  
 
Құжатты  редакциялауда,  негізінен  бірінші  үш  режім 
қолданылады. 
«Обычный» режімі – құжатпен жұмыс жасаудың жылдамдығын 
қамтамасыз  етеді.  Әйтсе  де,  бұл  режімде  элементтердің  көбіне  қол 
жеткізу қиындап қалады. 
«Разметка  страницы»  режімі  –  пайдаланушыға  ең  ыңғайлысы, 
себебі  мәтіннің  терезедегі  пішімі,  қағазға  дәл  сондай  пішімде 
шығарылады.  
«
«Структура» режімі – құжаттың құрылымын жасауға ыңғайлы 
құралдарды ұсынады.  
«Схема  документа»  режімі  –  арнайы  құжатты  экраннан  оқуға 
арналған.  Бет  екіге  бөлінеді:  құжаттың  схемасына  және  мәтінге. 
Үлкен құжаттың ішінен керек бөлімді іздеуге ыңғайлы. 
«Web-документ»  режімі  –  Интернет  құжаттарын  дайындауға 
арналған.   
«Во весь экран» және «Предварительный просмотр» режімдері 
әдетте, құжатты редакциялауда қолданылмайды. 
Мәтінді  редакциялау  кезінде  –  мәтінді  ерекшелеу,  түзеу, 
құжаттың  үзінділерін  көшірмелеу,  орнын  ауыстыру,  әртүрлі 
символдарды,  суреттерді,  т.б.  объектілерді  енгізу  әрекеттері 
орындалады.  Осы  әрекеттер  мәзір  жолында  орналасқан:  Правка,