Қазақстанның рейтингтегі позициялары

158 
 
 
Қазақстанның рейтингтегі позициялары 
 
 
Дереккөз: 2013-2014 ДЭФ ЖБИ  
 
Еліміз  қазір  Аргентина,  Бразилия,  Хорватия,  Малайзия,  Ресей 
Федерациясы,  Түркия  сынды  елдермен  қатарлас,  санат  аралық  деңгейдегі 
«тиімді  басқару»  және  «инновация»  арқылы  алға  жылжыған  елдердің 
тобында. 
 
2010  жылмен  салыстырғанда,  Қазақстан  позициясы  «Инновация» 
факторы  бойынша  18  тармақта  (84-орын),  ал  «Технологиялық  әзірлік» 
факторы бойынша 25 тармақта (57-орын) жақсарды. 
ДЭФ ЖБИ мәліметтері бойынша 
2013-2014 
38 ел: 
Қырғызстан 
Молдова 
Үндістан 
Гана 
Бангладеш 
Йемен 
Мали 
Тәжікстан,  
Т.б. 
 
17 ел: 
Алжир 
Әзербайжан 
Боливия 
Мысыр 
Гондурас 
Шри-Ланка 
Катар 
Филиппин, 
т.б. 
 
33 ел: 
Армения 
Украина 
Қытай 
Парагвай 
Румыния  
Индонезия 
Марокко 
Сербия 
т.б. 
 
21 ел: 
Аргентина 
Бразилия 
Венгрия 
Қазақстан
 
Латвия  
Малайзия 
Польша  
Ресей 
Түркия, 
т.б. 
 
35 ел: 
Австралия 
Австрия 
Финляндия  
Жапония 
Оңтүстік Корея 
АҚШ 
Норвегия 
Франция 
т.б. 
 
Факторлар 
арқылы 
өркендейтін 
экономика 
(топ 1) 
Өтпелі деңгей  
(топ 1-2) 
Тиімділігі 
бойынша 
өркендейтін 
экономика 
(топ 2) 
Өтпелі деңгей 
(топ 2-3) 
Инновациялар
ы арқылы 
өркендейтін 
экономика,  
(топ 3) 

159 
 
 
Қазақстанның инновациялар және технологиялар бойынша негізгі факторлар мен 
қосалқы факторлар тұрғысынан ұстанымыныз өзгеру динамикасы 
 
Инновациялар мен 
технологиялық 
дайындық бойынша 
субфакторлар 
2010-
2011 
2011-
2012 
2012-
2013 
2013-
2014 
2012 жылға 
қатысты 
позициялардың 
өзгеруі 
2010 жылға 
қатысты 
позициялардың 
өзгеруі 
Технологиялық 
дайындық 
82 
87 
55 
57 
-2 
+25 
Жаңа 
технологиялардың 
қолжетімділігі 
97 
103 
90 
88 
+2 
+9 
Компаниялардың 
заманауи 
технологияларды 
енгізу қабілеті 
105 
113 
91 
78 
+3 
+27 
ШТИ және 
технологиялар 
трансферті 
108 
100 
85 
93 
-8 
+15 
Инновациялар 
102 
116 
103 
84 
+19 
+18 
Инновацияларға 
қабілеттілік 
75 
101 
92 
74 
+18 
+1 
ҒЗИ сапасы 
112 
121 
108 
102 
+6 
+10 
Компаниялардың 
ҒЗТКЖ-ге шығыны 
84 
107 
94 
77 
+17 
+7 
ҒЗТКЖ 
аясында 
университеттер 
мен 
бизнестің бірлестігі 
111 
119 
90 
79 
+11 
+32 
Жоғары технологиялық 
өнімдерді  мемлекеттік 
сатып алу 
83 
93 
71 
58 
+3 
+25 
Ғалымдар мен 
инженерлердің болуы 
91 
106 
104 
98 
+6 
-7 
 
Дереккөз: 2013-2014 жж. ДЭФ ЖБИ  
 
Жалпы  алғанда,  ДЭФ  ЖБИ  технологиялық  және  инновациялық 
факторларын  талдау  арқылы  аз  ғана  уақыт  ішінде  көптеген  көрсеткіштер 
бойынша орнықты позитивтік трендтер қалыптасқаны анықталды. 
Осы  орайда  рейтингтегі  инновация  саласындағы  факторлар  мен 
субфакторлардың  өсуіне  қарамастан,  Қазақстанда  келесі  факторлар  әлі  де 
төмен деңгейде: зерттеу институттарының сапасы (102-орын), ғалымдар мен 
инженерлердің  қол  жетімділігі  (88),  өнеркәсіп  пен  ЖОО  ынтымақтастығы 
(79-орын),  технологияларды  компания  деңгейінде  игеру  (78-орын), 

160 
 
компаниялардың R&D шығындары (77-орын). 
Көрсетілген  мәселелер  кешені  бәсекеге  қабілетті  инновациялардың 
сындарлы  салмағының  жоқтығынан,  оларды  сапалы  іріктеу  мен 
коммерцияландырудың жетілмегендігінен айқын аңғарылады. Тұтынушылар 
үшін  салықтық,  қаржылық  және  технологиялық  сипаттағы  нақты  әрі 
қолайлы ынталандыру шараларының жоқтығы мәселені шиеленістіре түседі. 
Осыған  орай,  Қазақстан  Республикасының  Индустрия  және  жаңа 
технологиялар министрлігі (бұдан былай – ИЖТМ) инновациялық қызметке 
қолдау  көрсету  құралдары  мен  механизмдерін  жетілдіру,  сондай-ақ 
инновациялар  мен  жаңа  технологияларды  ынталандыру  мен  қолданысқа 
енгізуге  бағытталған  жаңа  бастамашылдық  идеялар  дайындау  бойынша 
жұмыстарды  жалғастырып  жатыр.  Осы  орайда,  2020  жылға  дейінгі 
Инновациялық 
даму 
тұжырымдамасына 
сәйкес 
ағымдағы 
жылы 
инновациялық  қызметті  ынталандыру  мәселелері  бойынша  заңнамаға 
өзгертулер мен толықтырулар енгізу жоспарланған. 
ҚР  «Индустриалды-инновациялық  қызметті  мемлекеттік  қолдау 
туралы»  Заңына  сәйкес  ИЖТМ  «Технологиялық  даму  бойынша  ұлттық 
агенттік»  АҚ-мен  бірлестікте  тұрақты  негізде  технологиячлық  болжауды 
жүзеге  асырады.  Ағымдағы  жылы  отандық  ғалымдар  әлеуетін  пайдалана 
отырып,  форсайттық  зерттеулер  аясында  бизнестің  жақын  бесжылдықтағы 
технологиялық  міндеттерін  анықтау  бойынша  жұмыстар  жүргізілуде. 
Аталған  жұмысқа  Қазақстан  Республикасы  Ұлттық  кәсіпкерлер  палатасы, 
салалық бизнес-қауымдастықтар, ғылыми орта өкілдері (ЖОО, ҒЗИ) белсене 
қатысады.  Бизнестің  технологиялық  міндеттерін  іске  асыру  үшін 
өнеркәсіптік  зерттеулерге,  соның  ішінде  нысаналы  технологиялық 
бағдарламаларды  іске  асыруға  арналған  жаңа  грант  түрі  қарастырылып 
жатыр. 
Келесі 
бесжылдыққа 
(2015-2019 
жж.) 
арналған 
Қазақстан 
Республикасының үдемелі индустриалды-инновациялық дамуы Мемлекеттік 
бағдарламасының  (бұдан  былай  –  Бағдарлама)  қабылдануы  инновациялық 
дамуға  айрықша  леп  беретін  болады.  Инновациялық  саясаттың  негізгі 
мақсаты  –  базалық  салалардың  технологиялық  артта  қалушылығын 
қысқарту,  сондай-ақ  болашақ  секторлардың  –  робот  техникасы, 
нанотехнология,  гендік  инженерия  және  басқа  «жаңа  экономика» 
секторларының дамуына жағдай жасау болады. 
Осыған  орай  инновация  дамуы  саласындағы  басты  міндеттер:  басым 
секторларға 
арналған 
маңызды 
технологиялардың 
трансфері, 
инновацияларға  деген  экономикалық  сұранысты  тудыру,  технологиялық 
құзіреттілікті қалыптастыру. 
Осылайша,  келесі  түйінді  индикаторларға  қол  жеткізу  арқылы 
нәтижелер  алынады:  бизнестің  инновациялық  белсенділігінің  20%-ға  дейін, 
ЖІӨ-дегі  инновациялық  өнім  үлесінің  2,5%-ға  дейін,  зерттеулер  мен 
әзірлемелерге  жұмсалатын  ішкі  шығынның  ЖІӨ-нен  үлесінің  2%-ға  дейін 
артуы.