68
судың тегеурінін пайданатын шетелдік құрылғылар. Сонымен қатар
экологияны сақтау үшін (үлкен кеңістікті су баспай-ақ) ағынның
жылдамдығын пайдаланатын тура ағатын гидротурбиналарды қолданудың
маңызы зор.
Инновацияларды өндіріске ендіруді жүзеге асыру үшін төмендегілер
қажет:
Инновациялық белсенділікті арттыруда маңызды нәрселердің бірі БАҚ-
та инновациялық кәсіпкерлікті насихаттауды қамтамасыз ету, көрмелер,
үйірмелер және әртүрлі оқыту орталықтары үшін қоғамда заманауи
кешендер жасау. Осылайша ең алдымен жастар мен балалардың
қызығушылығын арттыру.
Жекеше-мемлекеттік әріптестік негізінде инновациялық компаниялар
құру. Мұндай компанияларды сапалы басқару үшін оларды белгілі бір
бағыттар бойынша, мысалы, жел энергетикасы, екіншісін – күн стансалары
және т.б. бойынша жасау керек. Мұндай жағдайда олардың жұмысының
нәтижелерін де, әзірлемелерді коммерцияландыруға дайындау жағдайын да
бақылау өте оңай болады. Ғылымды қаржыландырудың жаңа механизмі
акционерлік қоғам (АҚ) түріндегі мемлекеттік жекеше әріптестік болып
табылады. Мұндай қаржыландыруда мемлекет акцияның 50%-ын иеленеді,
ал жарғылық капиталдың қалған бөлігі ғылыми орталықтар мен ғалымдарға
тиесілі болады. Жарғылық қорға салым ретінде Мемлекет ақшалай қаражат
инвестициялайды. Акцияларды ғылыми орталықтар мен ғалымдарға беру
қорғау құжаттарына (патенттер, куәліктер, ноу-хау) немесе АҚ техникалық
кеңесінде алдын ала бағаланып, талданатын жаңа әзірлемелер үлгілеріне
айырбас ретінде жүргізіледі.
Қазақстанның энергетиканы дамыту стратегиясын жасау үшін еліміздің
энергетика саласына ғана емес, әлемдік энергетикаға әсер ететін негізгі
тренділерді айқындау аса маңызды. Салааралық өзара әрекеттестік және
интеграцияланған білімдер кешені негізгі трендті энергетика мен қоршаған
ортаның, энергетика нарығының ішкі элементтерінің тікелей байланысы,
экономиканың басқа секторларының, соның ішінде энергетиканы
автоматтандыру мен ИКТ-нің тікелей әсері ретінде айқындауға мүмкіндік
береді. Электрмобильдер мен e-mobility тұжырымдамасын енгізумен
байланысты туындаған энергетика және автомобиль нарықтарының тығыз
интеграциялануы екінші тренд болып табылады. Бұл қоректендірудің жаңа
көздерін, энергияны, қуат беруші құрылғыларды сақтау, беру және тарату
жүйелерін, сондай-ақ «ақылды үй» тұжырымдамасындағы «ұтқырлық»
технологияларын интеграциялау жолдарын әзірлеу үшін ынталандыру тәсілі
қызметін
атқарады.
Жаңа
энергетикалық
технологиялар
сумен
қамтамасыздандыру секторында да пайда болды. Олар суды тазартумен,
технологиялық үдерістерді басқарумен, автоматтандырумен және жаңа
бақылау-өлшеу техникасын жасаумен байланысты.
Соңғы жылдары зерттеу жұмыстарының трендіне айналған «жасыл
энергетика» күн мен желдің қуатын пайдалану мақсатын көздейді. Бұл бағыт
69
үшін Қазақстанда табиғи-климаттық жағдайлар барынша қолайлы болып
табылады. Алайда «жасыл энергетика» оны дербес жұмыс істеуші, әдетте,
энергия көзіне жақын орналасқан хожалықтарда (аграрлық сектор,
жайылымды малшаруашылығы, маусымдық жұмыс істейтін машиналар
және жабдық) пайдаланған жағдайда ғана барынша тиімді болуы мүмкін. Ірі
қалалар мен өнеркәсіптік кәсіпорындарды электр энергиясымен қамтамасыз
ету үшін аса қуатты әрі тұрақты электр энергиясының көздері (гидро-, жылу-
және атом энергетикасы) қажет.
«Ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялар
басымдығы»
Ақпараттану саласындағы зерттеулердің талдауы және даму
үрдістері
Информатика саласындағы ең өзекті бағыттар төмендегілер:
- ақпараттық қауiпсiздiк;
- бiлiм берудегі ақпараттық технологиялар;
- оңтайлы басқару модельдері мен әдістері;
- техника мен технологияның өзекті бағыттарындағы процестерді
модельдеу (плазмалық процестер, энергетика және т.б.);
- зиятты роботтехникалық жүйелер;
- «параметрлері ұйтқыған» ресурстарды үлестірудiң модельдері мен
әдiстерi.
Ақпараттық
қауiпсiздiк.
XX
ғ.
70–80-жылдары
жасалған
криптоалгоритмдер оларды жүзеге асырудың үнемділігі бойынша
талаптарды қанағаттандыруға тиіс болды. Қазіргі кезде техникалық базаның
шифрларды іске қосу мүмкіндіктері олардың өткен ғасырдың 70 және 80-
жылдары аппаратпен жүзеге асыру мүмкіндіктерімен салыстырғанда
бірнеше есе артып отыр. Нәтижесiнде олардың криптоталдауының да
мүмкіндіктері
пропорционал
түрде
өсті,
соның
нәтижесінде
криптотөзімділікке қойылатын талаптар айтарлықтай күшейтілді, бұл құпия
кiлттерi бар блоктық шифрларды жасауға қатысты заманауи тәсілдерге
өзгеріс енгізуге себеп болды. 1977 жылы DES деректерiн шифрлау бойынша
АҚШ-тың бiрiншi стандарты пайда болды. Стандарт алгоритмі 2002 жылы
AES стандарты қабылданғанға дейiн криптографияда көшбасшы болған
Фейстель сұлбасы бойынша құрылған. AES стандарты – байттар матрицасы
пішінінде ұсынылған шифрлық блоктың тікелей түрленімдеріне (соның
ішінде алгебралық түрленулерге) негізделген, архитектурасы «шаршы»
симметриялы блокты шифр. Ресейде деректерді блоктық шифрлеудің
Фейстель сұлбасы негізінде құрылған, ақпарат өңдеу жүйелеріне арналған
шифрлеудің біратаулы стандарты ретінде белгіленген ГОСТ 28147-89
бірыңғай алгоритмі қолданылады.
Ақпараттық қоғам құру жөніндегі ұлттық стратегияны жүзеге асыру
Қазақстанда е-үкiмет, е-бiлiм, е-дауыс беру сияқты ақпараттық-
Достарыңызбен бөлісу: |
