Су көлігі саласындағы

ЖОБА 

 

«Хромды қосылыстар өнімін өндірудегі ұсақтау» кәсіби стандарты 

 

 

1. Жалпы ережелер 

 

1. 

«Хромды қосылыстар өнімін өндірудегі ұсақтау» кәсіби стандарты 

білім 

беру 

бағдарламаларын 

қалыптастыру 

үшін, 

оның 

ішінде 

кәсіпорындардағы  персоналды  оқыту  үшін,  білім  беру  мекемелеріндегі 

қызметкерлер  мен  түлектерді  сертификаттау  үшін,  персоналды  басқару 

саласындағы кең ауқымды міндеттерді шешуге арналған. 

Осы  кәсіби  стандарт  негізінде  ұйымдар  ішкі  қолданыс  үшін 

қызметкерлердің  өндірісті  және  еңбекті  ұйымдастыру,  басқару,  олардың 

жауапкершілік  ерекшеліктерін  ескере  отырып,  кәсіби  білімінің  деңгейі,  еңбек 

функцияларының,  білімдерінің,  біліктері  мен  дағдыларының  тізбесі 

нақтыланған  корпоративтік кәсіби стандарттар әзірлей алады

. 

2. 

 Осы  кәсіби  стандартта  келесі  терминдер  мен  анықтамалар 

қолданылады: 

1) 

біліктілік  –  қызметкердің  нақты  еңбек  функцияларын  сапалы 

орындауға дайын болу дәрежесі;  

2) 

біліктілік деңгейі – еңбек іс-қимылдарының күрделілігі, стандартты 

еместігі,  жауапкершілігі  мен  дербестігі  өлшемдеріне  қарай  сараланатын 

қызметкердің  даярлығы  мен  құзыреті  деңгейіне  қойылатын  талаптар 

жиынтығы; 

3)  еңбек  функциясы  –  еңбек  үдерісінің  бір  немесе  бірнеше  міндеттерін 

шешуге бағытталған өзара байланысты іс-қимылдар жиынтығы; 

4)  кәсіби кіші топ – еңбек функцияларының және оларды орындау үшін 

қажетті  құзыреттердің  тұтас  жиынымен  қалыптастырылған    кәсіптер 

жиынтығы; 

5)  кәсіби  стандарт  –  кәсіби  қызметтің  нақты  саласында  біліктілік 

деңгейіне,  құзыреттеріне,  еңбек  мазмұнына,  сапасына  және  жағдайларына 

қойылатын талаптарды айқындайтын стандарт; 

6)  кәсіби  топ  –  жалпы  интеграциялық  негізі  бар  және  оларды  орындау 

үшін  еңбек  функциялары  мен  құзыреттердің  ұқсас  жиынтығын  көздейтін 

саланың кәсіби кіші топтар жиынтығы; 

7)  кәсіп  –  арнайы  дайындық  нәтижесінде  игерілетін  және  білім  туралы 

тиісті құжаттармен расталатын белгілі бір білімді және тәжірибелік дағдыларды 

талап ететін адамның еңбек қызметіндегі кәсіптердің негізгі түрі; 

8) 

негізгі  топ  –  шығарылатын  өнімнің,  өндіріс  технологиясының, 

негізгі қорлардың және жұмыс істейтіндердің кәсіби дағдыларының ортақтығы 

тән кәсіпорындар мен ұйымдардың жиынтығы. 

9)  салалық  біліктілік  шеңбері  -  салада  танылатын біліктілік деңгейлерін 

құрылымдық жағынан сипаттау; 

10) ұлттық  біліктілік  шеңбері  –  салалық  біліктілік  шеңберін,  кәсіби 

стандарттарды  әзірлеу  үшін  жалпы  кәсіби  құзыреттердің  біліктілік 

деңгейлерінің бірыңғай шкаласын айқындайды. 

3. 

Осы кәсіби стандартта мынадай қысқартулар пайдаланылады: 

1) 

БТБА  –  жұмысшылардың  жұмыстары  мен  кәсіптерінің  бірыңғай 

тарифтік-біліктілік анықтамалығы; 

2) 

КС – кәсіби стандарт; 

3) 

СБШ – салалық біліктілік шеңбері; 

4) 

ҰБШ – ұлттық біліктілік шеңбері. 

 

 

2. Кәсіби стандарттың паспорты 

 

4. 

Кәсіби стандарттың атауы: «Хромды қосылыстар өнімін өндірудегі 

ұсақтау». 

5. 

Кәсіби  стандартты  әзірлеу  мақсаты:  қызметкерлердің  еңбек 

функцияларының,  білімдеріне,  біліктеріне,  дағдыларына  және  жеке 

құзыреттеріне  қойылатын  тиісті  талаптарды  жүйелі  түрде  және  құрылымдық 

жағынан сипаттау. 

6. 

Кәсіби  стандарттың  қысқаша  сипаттамасы:  шикізатты  ұсақтаумен, 

диірмендерге,    үккіш  машиналарға,  сыныптауыштарға,  сепараторларға, 

гидроциклондарға,  конвейерлерге,  шар  дозаторларына,  жоңқаны  ұстап 

алғыштарға, автоматты бақылау және реттеу аспаптарына  қызмет көрсету және 

олардың  жұмысын  бақылаумен,  шыққан  өнімді  бақылаумен,  ұсақталған 

өнімнің  технологиялық  талаптарға  сәйкестігін  тексерумен,  өнімнің  сапасын 

баылаумен  айналысатын  химиялық  өнеркәсіп  саласына  жататын  кәсіптердің 

сипаттамасы келтірілген. 

7. 

Негізгі топ: химиялық өнеркәсіп. 

8. 

Кәсіби кіші топ: химиялық өнеркәсіп өнімдерін өндіру. 

9. 

Кәсіби  кіші  топ:  өндіріс  құралдарының  көмегімен  бастапқы 

материалды жасау. 

 

 

3. Кәсіптердің карточкалары 

 

10. Кәсіптердің  тізбесі:  ұсақтау  қондырғысының,  диірменнің  машинисі  - 

СБШ бойынша 2-4-біліктілік деңгейі. 

«Ұсақтау  қондырғысының,  диірмен  машинисі»  СШБ  бойынша  2-4- 

біліктілік  деңгейлері  бойынша  кәсіптердің  карточкалары  осы  КС                                  

1-қосымшасында келтіріледі. 

Кәсіби біліктілік картасы осы КС 2-қосымшасында келтірілген.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Хромды қосылыстар өнімін өндірудегі 

ұсақтау» кәсіби стандартына 

1-қосымша 

 

1.  «Ұсақтау қондырғысының, диірмен машинисі» (СБШ бойынша 2-біліктілік) 

КӘСІБІНІҢ КАРТОЧКАСЫ 

Кәсіп коды 

8151 

«Ұсақтау 

ұқондырғыларының, 

диірмендердің 

және 

араластырғыштардың 

аппаратшылары, 

операторлары 

және 

машинистері» 

Кәсіптің атауы 

Ұсақтау қондырғысының, диірменнің машинисі 

СБШ бойынша 

біліктілік деңгейі 

2. 

Негізгі  орта  білімнен  төмен  емес  жалпы  орта  білімінің  болуы, 

практикалық  тәжірибе  және/немесе  кәсіби  даярлық  (ұйым 

базасындағы қысқа мерзімді курстар немесе кәсіпорында оқыту). 

БТБА бойынша 

біліктілік деңгейі 

БТБА 

бойынша 

2-разряд 

(24-шығарылым: 

«Химиялық 

өндірістердің  жалпы  мамандықтары»,  342-тармақ,  Қазақстан 

Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 

2012  жылғы  10  желтоқсандағы  №  421-ө-м  бұйрығымен  бекітілген. 

Қазақстан  Республикасы  Әділет  министрлігінің  Нормативтік 

құқықтық  актілер  тізілімінде  2012  жылғы  24  желтоқсанда  №  8212 

тіркелген). 

Еңбек функциялары 

Шикізатты  дайындау  және  жүктеу,  майдалау  процесін  жүргізу, 

материалдарды классификациялау, тарту және диірмен жабдығында 

сүзгіден өткізу. 

1-еңбек функциясы 

 

Шикізатты дайындау 

және жүктеу, майдалау 

процесін жүргізу, 

материалдарды 

классификациялау, 

тарту және диірмен 

жабдығында сүзгіден 

өткізу 

Біліктері мен дағдылары: 

1.  Жабдық пен оның май шаруашылығының техникалық жай-күйін 

бақылау. 

2.  Жабдықты қарап тексеру және тазалау. 

3.  Сигнал беру жүйесінің көмегімен сигналды қабылдау және беру. 

4.  Ұсақтағыштарды, 

қоректендіргіштерді, 

ұсақтағыштарды 

қоректендіретін конвейерлерді іске қосу және тоқтату. 

5.  Біркелкі жүктелуі мен жылдамдықты реттеу. 

6.  Өнімділікті реттеу. 

7.  Шикізаттың, материалдардың түріне және көлемінің үлкендігіне 

қарай  ұсақтағыштардың  жұмыс  механизмдері  арасындағы 

тесіктерді реттеу. 

8.  Шикізаттың,  материалдардың  сапасын  (сыртқы  белгілері 

бойынша немесе електен өткізіп талдау арқылы) бақылау. 

9.  Себетін судың жіберілуін реттеу. 

10. Шихтаның біркелкі ылғалдануын бақылау. 

11. Жабдықты  майлау  жүйесін,  автоматты  бақылау  мен  реттеу 

жүйесін бақылау. 

12. Қызмет  көрсетілетін  жабдықтың  жұмысындағы  ақауларды 

анықтау және жою, оны жөндеуге қатысу. 

13. Матау жұмыстарын орындау. 

Білімі:   

1.  Ұсақтағыштардың,  ұсақтау  агрегаттарының,  ұсақтау-сұрыптау 

қондырғыларының, 

дезинтеграторлардың, 

копрлардың, 

тас 

електердің,  тасымалдау  және  аспирациялау  құрылғыларының, 

қосалқы  жабдықтың  (кептіргіштердің,  элеваторлардың  және  т.б.) 

құрылысы, жұмыс істеу принципі. 

2.  Шикізатты ұсақтау қондырғысына жіберу схемасы. 

3.  Қызмет көрсетілетін учаскенің технологиялық схемасы. 

4.  Қызмет  көрсетілетін  жабдықты  реттеу  және  ретке  келтіру 

қағидалары мен тәсілдері. 

5.  Ұсақтау режимі. 

6.  Елеу режимі. 

7.  Өлшеу  құралдарының  қолданылу  мақсаты  мен  жұмыс  істеу 

принципі. 

8.  Ұсақтау сапасы мен дәрежесіне қойылатын талаптар. 

9.  Қоқыспен бітелудің және қоспалардың ұсақталатын шикізаттың, 

материалдың, жартылай өнімдердің сапасына әсер етуі. 

10.  Дайын өнімнің, қалдықтың үлес нормалары. 

11.  Рұқсат етілген ысырап. 

12.  Ұсақталатын  шикізатты,  материалдарды,  жартылай  өнімдерді 

қасиеттері,  түрлері,  қолданылу  мақсаттары,  айыру  белгілері 

бойынша классификациялау. 

13.  Електердің нөмірлері. 

14.  Жабдыққа түсетін жүктеме нормалары. 

15.  Жабдықты іске қосу мен тоқтату реттілігі. 

16.  Жабдықты реттеу және ретке келтіру қағидалары. 

17.  Қызмет көрсетілетін жабдықты тиімді пайдалану шарттары. 

18.  Компоненттерді  рецептурасы  (номенклатурасы)  және  шихта 

жасау қағидалары. 

19.  Майлау жүйелері мен режимі. 

20.  Майлау материалдарының түрлері. 

21.  Жабдықты  электр  желісіне  қосудың,  бұғаттаудың,  дабыл 

жүйесінің схемалары. 

22.  Ұсақтау және тасымалдау кезінде шаңнан тазалаудың әдістері. 

23.  Жабдықты саңылаусыздау құралдары. 

24.  Шығарылатын өнімнің техникалық талаптары. 

25.  Сақтау, қоймаға қою, трафареттер (таңбалар) салу қағидалары. 

26.  Електен өткізіп талдау жүргізудің қағидалары. 

27.  Таразылардың 

құрылысы  және  таразылар  мен  басқа 

қолданылатын жабдық пен құрал-сайманды пайдалану қағидалары. 

28.  Іске қосу аппаратурасы мен автоматтандыру  және дабыл беру 

құралдарын қолдану қағидалары. 

29.  Сынамаларды  өңдеудің  мақсаттары,  қағидалары  және  нақты 

схемалары. 

30.  Сынамаларды  өңдеудің  түрлі  сатыларында  қолданылатын 

аспаптар, құрылғылар және аппаратура. 

31.  Ақаулардың туындау себептері және оларды жою тәсілдері. 

32.  Слесарлық іс негіздері. 

33.  Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қағидалары. 

2.  «Ұсақтау қондырғысының, диірмен машинисі» (СБШ бойынша 3-біліктілік) 

КӘСІБІНІҢ КАРТОЧКАСЫ 

Кәсіп коды 

8151 

«Ұсақтау 

ұқондырғыларының, 

диірмендердің 

және 

араластырғыштардың 

аппаратшылары, 

операторлары 

және 

машинистері» 

Кәсіптің атауы 

Ұсақтау қондырғысының, диірменнің машинисі 

СБШ бойынша 

біліктілік деңгейі 

3. 

Практикалық  тәжірибе  және/немесе  кәсіби  даярлау  (білім  беру  

ұйымының 

негізінде 

бір 

жылға 

дейін 

кәсіби 

даярлау 

бағдарламалары бойынша курстар немесе кәсіпорында оқыту). 

Практикалық  тәжірибесіз  негізгі  орта  білім  немесе  жалпы  орта 

білім негізіндегі техникалық және кәсіби білімі болған жағдайда. 

БТБА бойынша 

біліктілік деңгейі 

БТБА  бойынша  3-5-разрядтар  (24-шығарылым:  «Химиялық 

өндірістердің  жалпы  мамандықтары»,  342-тармақ,  Қазақстан 

Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 

2012  жылғы  10  желтоқсандағы  №  421-ө-м  бұйрығымен  бекітілген. 

Қазақстан  Республикасы  Әділет  министрлігінің  Нормативтік 

құқықтық  актілер  тізілімінде  2012  жылғы  24  желтоқсанда  №  8212 

тіркелген). 

Еңбек функциялары 

1) Шикізатты  ұсақтау,  диірмендерге,    үккіш  машиналарға, 

сыныптауыштарға, 

сепараторларға, 

гидроциклондарға, 

конвейерлерге,  шар  дозаторларына,  жоңқаны  ұстап  алғыштарға, 

автоматты бақылау және реттеу аспаптарына  қызмет көрсету және 

олардың жұмысын бақылау. 

2) Материалдарды,  шарларды,  өзектерді  диірмендерге  жүктеу, 

ұсақталған өнімді түсіру. 

3) Шыққан  өнімді  бақылаумен,  ұсақталған  өнімнің  технологиялық 

талаптарға сәйкестігін тексерумен, өнімнің сапасын баылау. 

1-еңбек функциясы 

 

Шикізатты ұсақтау, 

диірмендерге,  

ұнтақтау 

машиналарына, 

сыныптауыштарға, 

сепараторларға, 

гидроциклондарға, 

конвейерлерге, шар 

дозаторларына, 

жоңқаны ұстап 

алғыштарға, 

автоматты бақылау 

және реттеу 

аспаптарына  қызмет 

көрсету және олардың 

жұмысын бақылау 

Біліктері мен дағдылары: 

1. Шикізатты, материалдарды, жартылай өнімді құрғақ немесе сулы 

тәсіл  мен  ұсақтағыштарда,  ұсақтау  агрегаттарында,  түрлі 

жүйелердегі 

ұсақтау-сұрыптау 

қондырғыларында, 

дезинтеграторларда, 

копрларда, 

сұрыптауы 

(елегіші) 

бар 

үккіштерде,  ірі,  орташа  және  ұсақ  етіп  ұсақтау,  қол  немесе 

механикалық  електерде,  тас  електерде  елеу,  кептіру,  кесу,  шабу 

(немесе оларсыз) процесін жүргізу. 

2. Ұсақтағыштардың жұмысын қашықтан басқару. 

3. Гидрошаңсыздандыру жүйелерін қосу мен ажырату. 

4. Сигнал беру жүйелерінің сигналдарын бақылау. 

5.  Іштен  жану  қозғалтқыштарымен  жұмыс  істеу  кезінде 

машиналарға жанармай құю. 

Білімі: 

1.  Ұсақтағыштардың,  ұсақтау  агрегаттарының,  ұсақтау-сұрыптау 

қондырғыларының, 

дезинтеграторлардың, 

копрлардың, 

тас 

електердің,  тасымалдау  және  аспирациялау  құрылғыларының, 

қосалқы  жабдықтың  (кептіргіштердің,  элекваторлардың  және  т.б.) 

құрылысы, жұмыс істеу принципі. 

2.  Шикізатты ұсақтау қондырғысына жіберу схемасы. 

3.  Қызмет көрсетілетін учаскенің технологиялық схемасы. 

4.  Қызмет  көрсетілетін  жабдықты  реттеу  және  ретке  келтіру 

қағидалары мен тәсілдері. 

5.  Ұсақтау режимі. 

6.  Елеу режимі. 

7.  Өлшеу  құралдарының  қолданылу  мақсаты  мен  жұмыс  істеу 

принципі. 

8.  Ұсақтау сапасы мен дәрежесіне қойылатын талаптар. 

9.  Қоқыспен бітелудің және қоспалардың ұсақталатын шикізаттың, 

материалдың, жартылай өнімдердің сапасына әсер етуі. 

10. Дайын өнімнің, қалдықтың үлес нормалары. 

11. Рұқсат етілген ысырап. 

12. Ұсақталатын  шикізатты,  материалдарды,  жартылай  өнімдерді 

қсаиеттері,  түрлері,  қолданылу  мақсаттары,  айыру  белгілері 

бойынша классификациялау. 

13. Електердің нөмірлері. 

14. Жабдыққа түсетін жүктеме нормалары. 

15. Жабдықты іске қосу мен тоқтату реттілігі. 

16. Жабдықты реттеу және ретке келтіру қағидалары. 

17. Қызмет көрсетілетін жабдықты тиімді пайдалану шарттары. 

18. Майлау жүйелері мен режимі. 

19. Майлау материалдарының түрлері. 

20. Жабдықты  электр  желісіне  қосудың,  бұғаттаудың,  дабыл 

жүйесінің схемалары. 

21. Ұсақтау және тасымалдау кезінде шаңнан тазалаудың әдістері. 

22. Жабдықты саңылаусыздау құралдары. 

23. Шығарылатын өнімнің техникалық талаптары. 

24. Таразылардың 

құрылысы 

және 

таразылар 

мен 

басқа 

қолданылатын жабдық пен құрал-сайманды пайдалану қағидалары. 

25. Іске  қосу  аппаратурасы  мен  автоматтандыру  және  дабыл  беру 

құралдарын қолдану қағидалары. 

26. Ақаулардың туындау себептері және оларды жою тәсілдері. 

27. Слесарлық іс негіздері. 

28. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қағидалары. 

2-еңбек функциясы 

 

Материалдарды, 

шарларды, өзектерді 

диірмендерге жүктеу, 

ұсақталған өнімді 

түсіру 

Біліктері мен дағдылары: 

1.  Ұсақтау процесінің аяқталуын анықтау және ұсақталған материалды 

сұрыбына қарай бункерлерге бөлу. 

2.  Матау  кезінде  және  габарит  еместерді,  бөгде  заттарды,  сапасыз 

шикізатты  ұсақтағыштардан  шығарған  кезде  көтеру-тасымалдау 

жабдығын басқару. 

3.  Қызмет көрсетілетін аймақтағы шашылған затты тазалау. 

Білімі: 

1. Қызмет көрсетілетін учаскенің технологиялық схемасы. 

2. Қызмет  көрсетілетін  жабдықты  реттеу  және  ретке  келтіру 

қағидалары мен тәсілдері. 

3. Ұсақтау режимі. 

4. Елеу режимі. 

5. Өлшеу  құралдарының  қолданылу  мақсаты  мен  жұмыс  істеу 

принципі. 

6. Ұсақтау сапасы мен дәрежесіне қойылатын талаптар. 

7. Қоқыспен бітелудің және қоспалардың ұсақталатын шикізаттың, 

материалдың, жартылай өнімдердің сапасына әсер етуі. 

8. Дайын өнімнің, қалдықтың үлес нормалары. 

9. Рұқсат етілген ысырап. 

10.  Ұсақталатын  шикізатты,  материалдарды,  жартылай  өнімдерді 

қасиеттері,  түрлері,  қолданылу  мақсаттары,  айыру  белгілері 

бойынша классификациялау. 

11.  Електердің нөмірлері. 

12.  Шығарылатын өнімнің техникалық шарттары. 

13.  Електен өткізіп талдау жүргізудің қағидалары. 

14.  Таразылардың 

құрылысы  және  таразылар  мен  басқа 

қолданылатын жабдық пен құрал-сайманды пайдалану қағидалары. 

15.  Ұсақтау және тасымалдау кезінде шаңнан тазалаудың әдістері. 

16.  Жабдықты саңылаусыздау құралдары. 

17.  Жабдыққа түсетін жүктеме нормалары. 

18.  Жабдықты іске қосу мен тоқтату реттілігі. 

19.  Жабдықты реттеу және ретке келтіру қағидалары. 

20.  Қызмет көрсетілетін жабдықты тиімді пайдалану шарттары. 

21.  Майлау жүйелері мен режимі. 

22.  Майлау материалдарының түрлері. 

23.  Жабдықты  электр  желісіне  қосудың,  бұғаттаудың,  дабыл 

жүйесінің схемалары. 

24.  Таразылардың 

құрылысы  және  таразылар  мен  басқа 

қолданылатын жабдық пен құрал-сайманды пайдалану қағидалары. 

25.  Іске  қосу  аппаратурасы  мен  автоматтандыру  және  дабыл  беру 

құралдарын қолдану қағидалары. 

26.  Ақаулардың туындау себептері және оларды жою тәсілдер.і 

27.   Слесарлық іс негіздері. 

28.  Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қағидалары. 

3-еңбек функциясы 

 

Шыққан өнімді 

бақылаумен, 

ұсақталған өнімнің 

технологиялық 

талаптарға сәйкестігін 

тексерумен, өнімнің 

сапасын баылау 

Біліктері мен дағдылары: 

1.  Сынамаларды ұсақтау. 

2.  Сынамаларды жеткізу және сұрыптау. 

3.  Сынамаларға 

арналған 

биркаларды, 

бауларды 

және 

қапшықтарды дайындау. 

4.  Сынамаларды өлшеу, араластыру, қысқарту. 

5.  Ширектелген сынамаларды үйіндіге тастау. 

6.  Сынамаларды өлшеп орау, этикетка тағу және қаптау. 

7.  Ұсақталған  шикізатты,  материалдарды  қайта  ұсақтауға,  әрі 

қарай қайта өңдеуге немесе сақтауға жіберу. 

Білімі: 

1.  Ұсақтау режимі 

2.  Елеу режимі 

3.  Өлшеу  құралдарының  қолданылу  мақсаты  мен  жұмыс  істеу 

принципі. 

4.  Ұсақтау сапасы мен дәрежесіне қойылатын талаптар. 

5.  Қоқыспен бітелудің және қоспалардың ұсақталатын шикізаттың, 

материалдың, жартылай өнімдердің сапасына әсер етуі. 

6.  Дайын өнімнің, қалдықтың үлес нормалары. 

7.  Рұқсат етілген ысырап. 

8.  Ұсақталатын  шикізатты,  материалдарды,  жартылай  өнімдерді 

қасиеттері,  түрлері,  қолданылу  мақсаттары,  айыру  белгілері 

бойынша классификациялау. 

9.  Шығарылатын өнімнің техникалық шарттары. 

10.  Електен өткізіп талдау жүргізудің қағидалары. 

11.  Таразылардың 

құрылысы  және  таразылар  мен  басқа 

қолданылатын жабдық пен құрал-сайманды пайдалану қағидалары. 

12.  Сақтау, қоймаға қою, трафареттер (таңбалар) салу қағидалары. 

13.  Сынамаларды  өңдеудің  мақсаттары,  қағидалары  және  нақты 

схемалары. 

14.  Өңдеудің 

түрлі  сатыларында  қолданылатын  аспаптар, 

құрылғылар және аппаратура. 

15.  Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қағидалары. 

3. «Ұсақтау қондырғысының, диірмен машинисі» (СБШ бойынша 4-біліктілік) 

КӘСІБІНІҢ КАРТОЧКАСЫ 

Кәсіп коды 

8151 

«Ұсақтау 

ұқондырғыларының, 

диірмендердің 

және 

араластырғыштардың 

аппаратшылары, 

операторлары 

және 

машинистері» 

Кәсіптің атауы 

Ұсақтау қондырғысының, диірменнің машинисі 

СБШ бойынша 

біліктілік деңгейі 

4. 

Негізгі  орта  білім  базасында  техникалық  және  кәсіби  білімі  және 

кемінде үш жыл практикалық жұмыс тәжірибесі болған жағдайда. 

Практикалық  тәжірибесіз  жоғарылатылған  деңгейде  (қосымша 

кәсіби  даярлық  немесе  орта  білімнен  кейінгі  білім)  техникалық 

және кәсіби білімі болған жағдайда. 

БТБА бойынша 

біліктілік деңгейі 

БТБА 

бойынша 

5-разряд 

(24-шығарылым: 

«Химиялық 

өндірістердің  жалпы  мамандықтары»,  342-тармақ,  Қазақстан 

Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 

2012  жылғы  10  желтоқсандағы  №  421-ө-м  бұйрығымен  бекітілген. 

Қазақстан  Республикасы  Әділет  министрлігінің  Нормативтік 

құқықтық  актілер  тізілімінде  2012  жылғы  24  желтоқсанда  №  8212 

тіркелген). 

Еңбек функциялары 

1) Шикізатты  ұсақтау,  диірмендерге,    үккіш  машиналарға, 

сыныптауыштарға, 

сепараторларға, 

гидроциклондарға, 

конвейерлерге,  шар  дозаторларына,  жоңқаны  ұстап  алғыштарға, 

автоматты бақылау және реттеу аспаптарына  қызмет көрсету және 

олардың жұмысын бақылау. 

2) Жарылысқа және отқа қауіпті өнімдерді уақау процесін жүргізу. 

1-еңбек функциясы 

 

Шикізатты ұсақтау, 

диірмендерге,  

ұнтақтау 

машиналарына, 

сыныптауыштарға, 

сепараторларға, 

гидроциклондарға, 

конвейерлерге, шар 

дозаторларына, 

жоңқаны ұстап 

алғыштарға, 

автоматты бақылау 

және реттеу 

аспаптарына  қызмет 

көрсету және олардың 

жұмысын бақылау 

Біліктері мен дағдылары: 

1. Шикізатты, материалдарды, жартылай өнімді құрғақ немесе сулы 

тәсіл  мен  ұсақтағыштарда,  ұсақтау  агрегаттарында,  түрлі 

жүйелердегі 

ұсақтау-сұрыптау 

қондырғыларында, 

дезинтеграторларда, 

копрларда, 

сұрыптауы 

(елегіші) 

бар 

үккіштерде,  ірі,  орташа  және  ұсақ  етіп  ұсақтау,  қол  немесе 

механикалық  електерде,  тас  електерде  елеу,  кептіру,  кесу,  шабу 

(немесе оларсыз) процесін жүргізу. 

2. Ұсақтағыштардың жұмысын қашықтан басқару. 

3. Гидрошаңсыздандыру жүйелерін қосу мен ажырату. 

4. Сигнал беру жүйелерінің сигналдарын бақылау. 

5.  Іштен  жану  қозғалтқыштарымен  жұмыс  істеу  кезінде 

машиналарға жанармай құю. 

Білімі: 

1.  Ұсақтағыштардың,  ұсақтау  агрегаттарының,  ұсақтау-сұрыптау 

қондырғыларының, 

дезинтеграторлардың, 

копрлардың, 

тас 

електердің,  тасымалдау  және  аспирациялау  құрылғыларының, 

қосалқы  жабдықтың  (кептіргіштердің,  элекваторлардың  және  т.б.) 

құрылысы, жұмыс істеу принципі. 

2.  Шикізатты ұсақтау қондырғысына жіберу схемасы. 

3.  Қызмет көрсетілетін учаскенің технологиялық схемасы. 

4.  Қызмет  көрсетілетін  жабдықты  реттеу  және  ретке  келтіру 

қағидалары мен тәсілдері. 

5.  Ұсақтау режимі. 

6.  Елеу режимі. 

7.  Өлшеу  құралдарының  қолданылу  мақсаты  мен  жұмыс  істеу 

принципі. 

8.  Ұсақтау сапасы мен дәрежесіне қойылатын талаптар. 

9.  Қоқыспен бітелудің және қоспалардың ұсақталатын шикізаттың, 

материалдың, жартылай өнімдердің сапасына әсер етуі. 

10.  Дайын өнімнің, қалдықтың үлес нормалары. 

11.  Рұқсат етілген ысырап. 

12.  Ұсақталатын  шикізатты,  материалдарды,  жартылай  өнімдерді 

қсаиеттері,  түрлері,  қолданылу  мақсаттары,  айыру  белгілері 

бойынша классификациялау. 

13.  Електердің нөмірлері. 

14.  Жабдыққа түсетін жүктеме нормалары. 

15.  Жабдықты іске қосу мен тоқтату реттілігі. 

16.  Жабдықты реттеу және ретке келтіру қағидалары. 

17.  Қызмет көрсетілетін жабдықты тиімді пайдалану шарттары. 

18.  Майлау жүйелері мен режимі. 

19.  Майлау материалдарының түрлері. 

20.  Жабдықты  электр  желісіне  қосудың,  бұғаттаудың,  дабыл 

жүйесінің схемалары. 

21.  Ұсақтау және тасымалдау кезінде шаңнан тазалаудың әдістері. 

22.  Жабдықты саңылаусыздау құралдары. 

23.  Шығарылатын өнімнің техникалық талаптары. 

24.  Таразылардың 

құрылысы  және  таразылар  мен  басқа 

қолданылатын жабдық пен құрал-сайманды пайдалану қағидалары. 

25.  Іске қосу аппаратурасы мен автоматтандыру және дабыл беру 

құралдарын қолдану қағидалары. 

26.  Ақаулардың туындау себептері және оларды жою тәсілдері. 

27.  Слесарлық іс негіздері. 

28.  Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қағидалары. 

2-еңбек функциясы 

 

Жарылысқа және отқа 

қауіпті өнімдерді 

уақау процесін жүргізу 

Біліктері мен дағдылары: 

1. Жарылысқа  және  отқа  қауіпті  өнімдерді,  дуста,  гранозан,  жүзім 

тұнбасынан  алынатын  қышқылды,  керамикалық  бояғыштарды 

өндіру кезіндегі улы химикаттар сериясын уақтау процесін жүргізу. 

2. Біліктілігі  төменірек  диірмендердің  машинистеріне  жетекшілік 

ету. 

3. Уақтау процесін басқару және реттеу. 

4. Талдаулар  мен  бақылаулар  қорытындылары  бойынша  процесті 

түзету. 

5. Бақылау-өлшеу 

аспаптарының 

көреткіштерін, 

қызмет 

көрсетілетін жабдықтың жай-күйі мен жұмысын бақылау. 

 

Білімі: 

1.  Уақтаудың технологиялық процесі. 

2.  Жабдық  пен  бақылау-өлшеу  аспаптарының  құрылысы  мен 

конструкциялық ерекшеліктері. 

3.  Өңделетін өнімнің физикалық-химиялық қаиеттері. 

4.  Талдау жүргізу әдістемелері. 

Жеке құзыреттеріне 

қойылатын талаптар 

Тұлғааралық 

құзыреттілік, 

нәтижеге 

және 

тиімділікке 

бағытталушылық, өзін өзі реттеу 

СБШ шеңберінде 

басқа кәсіптермен 

байланысы 

8159 

Хромды қосылыстар өндірісінің аппаратшысы 

Кәсіби стандарттың техникалық деректері 

Әзірлеген 

«Personnel Recruitment Center «Career-Holdings» 

жауапкершілігі 

шектеулі серіктестігі 

Нұсқаның нөмірі мен 

шығатын жылы 

1-нұсқа, 2015 жыл 

Болжамды қайта қарау 

күні 

2019 жыл 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Хромды қосылыстар өнімін өндірудегі ұсақтау»  

кәсіби стандартына 2-қосымша 

 

Кәсіби біліктілік картасы 

 

№ 

р/р 

Қызметкердің кәсібі 

Ұлттық біліктілік шеңберіне 

(салалық біліктілік 

шеңберіне) сәйкес біліктілік 

деңгейлері  

 

- 

8 

 

- 

7 

 

- 

6 

 

- 

5 

4 

Ұсақтау қондырғысының, диірменнің машинисі 

4 

3 

Ұсақтау қондырғысының, диірменнің машинисі 

3 

2 

Ұсақтау қондырғысының, диірменнің машинисі 

2 

 

- 

1 

 

* 2015 жылғы қолданыстағы ҰБШ сәйкес кәсіптер