ҚР ҚН 5.01-06-2013
11
ауыртпалық орталығы мен серпінді тіректердің қаттылық орталықтары, сондай-ақ тегіс
әрекет ететін дірілдің немесе соққылардың ашулық күштерін бір вертикаль бойынша
орналасатындай етіп жобалау керек.
6.4.12 Діріл-соққылық және соққылық алаңдардың іргетастары үшін, әдетте, діріл
оқшаулағышты қарастыру керек.
6.5 Коперлік соққылық және ҧнтақтағыштардың іргетастарын жобалау
6.5.1 Осы талаптар коперлік цехтар мен скрап бӛлетін базалардың коперлік
соққылық алаңдарының іргетастарын (негіздемесін) жобалауға таралады.
6.5.2 Соққылық
алаңдардың
конструкцияларын
ҚНжЕ
2.02.01
бойынша
анықталатын негіздеме топырағының есептік R
o
кедергісі мен копердің соққылық
бӛлігінің энергиясына байланысты тағайындау керек.
6.5.3 R
o
200 кПа (2кгс/см
2
) есептік кедергісі бар топырақтарда және 300 кДж
(30тс
м) дейінгі копердің соққылық бӛлігінің энергиясы кезінде коперлік соққылық
алаңдарды қалыпшалардың немесе мартендік тӛрттағанның қабаты бойынша болат
тақтайшалар (шабот) және тереңдігі 2 мм кем емес қазандықты толтыратын қалыңдығы 1
м кем емес майда скрап түрінде орналастыру керек.
6.5.4 R
o
200 кПа (2кгс/см
2
) есептік кедергісі бар топырақтарда және 300 кДж
(30тс
м) дейінгі копердің соққылық бӛлігінің энергиясы кезінде болат тақтайшалардың
(шабот) астына қалыпшаны немесе мартенді тӛрттағанды және шайда скрапты (5.9.4
тармағына сай) 1-1,5 м қалыңдықты темірбетон тақтайшада орналасқан қалыңдығы 1 м
кем емес тӛселетін құм жастықша бойынша тӛсеу керек.
6.5.5 R
o
200 кПа (2кгс/см
2
) есептік кедергісі бар топырақтарда және 300 кДж
(30тс
м) асатын копердің соққылық бӛлігінің энергиясы кезінде коперлік соққылық
алаңдарды қалыпша қабаты немесе мартендік тӛрттағанның және қалыңдығы 1,5 кем емес
майда скраптардың қабаты мен темірбетон цилиндрмен немесе қораппен қоршалған қабат
бойынша салынатын болат тақтайшалар (шаботтар) түрінде орналастыру керек.
6.5.6 R
o
200 кПа (2кгс/см
2
) есептік кедергісі бар топырақтарда және 300 кДж
(30тс
м) асатын копердің соққылық бӛлігінің энергиясы кезінде коперлік соққылық
алаңдарды темірбетон астау тәрізді тікбұрышты немесе үш қабаттан: тӛменгі қорғаныс
қабатында – жалпы қалыңдығы 800 мм дейінгі емес бұталарынан жасалған бірнеше
қалқанша түрінде; орташа амортизаторланатын қабатында – қалыңдығы 80-100 мм шойын
жоңқалардың ауысатын кӛп қабатты конструкция және қалыңдығы 20 мм кем емес
қалыңдықтың тақтайшалары түрінде; жоғарғы қабаты – болат блюмдар орналасатын,
қалыңдығы 30-100 мм қола тақтайшалардан орындалған шабот астылық тӛсеніште
тӛселген темірбетон астау тәрізді тікбұрышты немесе конструкция (іргетас) жоспарында
дӛңгелек түрде орналастыру керек.
6.5.7 Коперлік
соққылық
алаңның
астындағы
іргетастардың
темірбетон
конструкцияларын монолиттік етіп жобалау керек.
ҚР ҚН 5.01-06-2013
12
6.5.8 Темірбетон қоршаулардың бүйір қабырғаларын бүкіл беті бойынша ішінен
және үстінен қалыңдығы 50 мм кем емес, 150х150 мм кем емес ағаш қиысуға бекітілген
болат тақтайшалармен қорғау керек.
Сынған ломның сынықтарының шашырауын азайту үшін шабот деңгейінен жоғарғы
(жоспардағы ең үлкен ӛлшемнің жартысынан кем емес биіктікте) темірбетон
қоршаулардың қабырғаларын ішіне қарай 7-10
0
пайызға иілген етіп орнықтыру керек.
6.5.9 Осы бӛлімнің талаптары беттік, конустық (гирациондық) және балғалық
(соққылық) ұнтақтағыштардың іргетастарын жобалауға таралады.
6.5.10 Ұнтақтағыштардың іргетастарын монолиттік немесе жиналмалы-монолиттік
етіп жобалау керек.
6.5.11 Ұнтақтағыштардың монолиттік іргетастарын мейлінше екі қабырғадан
(араларында транспортер жүргізілетін) қабырғалық етіп, тӛменгі және жоғарғы
тақтайшалардан (немесе екі жоғарғы кӛлденең ригельдерден) жобалау керек.
6.5.12 Ұнтақтағыштардың жиналмалы-монолиттік іргетастарын тӛменгі тақтайшалар
мен жоғарғы ригельдерді монолиттік темірбетоннан қарастырып, қабырғалық немесе
рамалық етіп жобалау керек.
6.5.13 Бірнеше ұнтақтағыштың астындағы топтық іргетастарды ұнтақтағыштарды:
- бір ярустық – қабырғалық немесе рамалық;
- екі немесе үш ярустық – қабырғалық етіп орналастырғанда қарастыру керек.
Осы жерде жиналмалы-монолиттік іргетастарды, әдетте, монолиттік тӛменгі
тақтайшаға тірелетін және жоғарғы жағынан монолиттік байламамен байланған
бұғаттардан немесе қабырғалардан жобалау керек.
6.5.14 Табанының
тікбұрышты формасы бар конустық ұнтақтағыштардың
іргетастарының тербелістерін есептеуді табанның кіші ӛлшемінің бағытына сай келетін
жазықтықта жүргізу керек.
6.6 Диірмен
қондырғыларының
іргетастары
мен
тығыздаушылардың
іргетастарын жобалау
6.6.1 Осы талаптар қысқа барабаны бар (сырықтық, шарлық, кен-шауқарғалық ж.б.)
және құбырлық (барабан ұзындығының үштен аса диаметріне қатынасы кезінде) диірмен
қондырғыларының іргетастарын жобалауға таралады.
6.6.2 Диірмен
қондырғыларының іргетастарын, әдетте, монолиттік немесе
жиналмалы-монолиттік етіп жобалау керек.
6.6.3 Құбырлық диірмендердің іргетастарын, әдетте, жеке темірбетон тақтайшаларға
тірелетін ІІ-тәрізді кӛлденең рамалардың қатары (диірмен осьіне қатысты) түрінде, ал
қысқа барабаны бар диірмендер үшін – машина бӛлшектерінің тірелуіне арналған
кӛлденең қабырғалары немесе рамалары бар ортақ массивтік тақтайшалар түрінде
жобалау керек.
Діріл деңгейін азайту үшін үстіңгі жақта рамалық іргетастарды ортақ темірбетон
тақтайшалардың жеке диірмендерінің астына біріктіру керек.
