ҚР ҚН 5.01-06-2013
5
апаттық тәртібіндегі динамикалық жүктемелердің әрекетінің бағыттары; зауыттық дірілді
оқшаулаудың бар екендігі туралы мәліметтер);
- іргетастар мен олардың негіздемелерінің (отыру, крен, іргетас және олардың
элементтерінің майысуы) деформацияларының шекті мәндері;
- машиналарды (жабдықты) іргетастарда орналастыру шарттары: әрбір машина
(агрегат) астына жеке іргетастар немесе оларды ортақ іргетасқа топтық орналастыру;
агрегирленген жабдықтардың тірек тақтайшаларының (рамаларының) сипаттамалары
туралы деректер, оларды іргетаспен қосу типтері туралы деректер;
- машинаны орналастырудың, оларды бекіту элементтерінің шегіндегі іргетас
габариттерінің, сонымен қатар қосалқы жабдықтар мен ойықтарды, арналарды және
тесіктерді орналастыру мен ӛлшемдері кӛрсетілген коммуникациялардың, құйып тұру
ӛлшемдері мен с.с. сызбалары, олардың типтері мен диаметрін, тӛсейтін бӛлшектерді,
арқауларды ж.с.с. кӛрсетуі бар іргетас бұрандаларын орналастыру сызбалары;
- жобаланатын іргетасты ғимарат (имарат) конструкциясына, оның ішінде – оның
іргетасына байлау, ғимараттың (имараттың) ерекшеліктері туралы деректер, оның ішінде
бойындағы бар жабдық пен коммуникацияның түрі мен орналасуы туралы деректер.
5.2.2 Телімнің инженерлік-геологиялық жағдайлары 3-геотехникалық санат сияқты
бағаланады. Негіздеме топырағының физика-механикалық қасиеттері қысылатын
қалыңдықтың бүкіл тереңдігіне зерттелінеді.
Сондай-ақ, олардың серпінді және демпфирленетін сипаттамаларын анықтау және
діріл әрекетінің нәтижесінде іргетастардың ұзақ шӛгінділерінің пайда болу мүмкіндігін
бағалау үшін талап етілетін топырақтың физика-механикалық қасиеттері туралы деректер
де болуы керек;
5.2.3 Күрделі топырақтық жағдай болғанда немесе жауапты объекттерді жобалау
кезінде, инженерлік-геологиялық зерттеудің кӛлеміне қаттылық сипаттары мен негіздеме
топырағын нақты құрылыс алаңында демпфирлеуді анықтау бойынша тәжірибелі
жұмыстар кірігізілуі керек;
5.2.4 Әлсіз су сіңіретін құм немесе сазды топырақтарда қысылған қадалардан
жасалған қадалық іргетасты орнықтыру кезінде, іздеу кӛлеміне динамикалық жүктеме
кезінде олардың күш түсетін қабілеттілігін анықтау мақсатында қадаларды сынау
кіргізілуі керек.
5.2.5 Іргетастар
мен
олардың
қабылдағыштарын
жерастылық
сулардан,
басқыншылықты орта мен ӛнеркәсіптік ағыстардың әсер етуінен, температуралық әсер
етуден қорғауға қойылатын арнайы талаптар;
Жоғарыда аталған деректерден басқа, тиісті бӛлімдерде машинаның әрбір жеке
түрінің ерекшелігінен шығатын жобалауға арналған қосымша шығыс деректер берілген.
5.2.6 Динамикалық жүктемелері бар машина іргетастары жобаланған объектінің
құрылысына ғылыми-техникалық қолдау кезінде, ғылыми-техникалық қолдау жӛніндегі
жұмыстардың құрамына «Динамикалық жүктемелері бар машиналардың іргетастары»
бӛлімін енгізу керек.
5.2.7 Динамикалық жүктемелері бар машиналардың іргетастары жобаланатын
объектілер үшін геотехникалық сараптама кезінде бағдарлама мен инженерлік іздеулердің
нәтижелерінің, жобалық құжаттаманың қайтадан салынатын (реконструкцияланатын)
ҚР ҚН 5.01-06-2013
6
динамикалық жүктемелері бар машиналардың іргетастарына тиісті талдауды қарастыру
керек.
5.2.8 Жоба
қарастырған материалдарды, бұйымдар мен конструкцияларды
ауыстыруға тек жобалық ұйыммен және тапсырыс берушімен келісу арқылы ғана жол
беріледі.
6 ДИНАМИКАЛЫҚ ЖҤКТЕМЕЛЕРІ БАР МАШИНАЛАРДЫҢ
ІРГЕТАСТАРЫН ЖОБАЛАУ
6.1 Іргетастарды жобалауға қойылатын жалпы талаптар
6.1.1
Динамикалық жүктемелері бар машиналардың іргетастарын жобалаған кезде
«Ғимараттар мен құрылыстардың, құрылыс материалдары мен бұйымдарының
қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» және «Ӛрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар»
техникалық регламенттерінің талаптарын, сонымен қатар ҚР ҚН EN 1997-1 және ҚР
ҚНжЕ 5.01-03 және басқа нормативтік-техникалық құжаттардың талаптарын ескеру керек.
6.1.2 Динамикалық жүктемелері бар машиналарды ерекше жоғары нақтылықты
станоктармен немесе нақты ӛлшегіш аппаратуралармен жабдықталған ғимараттар мен үй-
жайлардан, сонымен қатар тұрғын және қоғамдық ғимараттардан мейлінше алыстатылған
қашықтықта орналастыру керек. Іргетастардың тербелістері технологиялық процеске,
іргетаста немесе одан тыс орналасқан жабдықтар мен аспаптарға, сонымен қатар
конструкция маңындағы ғимараттар мен имараттарға зиянды әсер етпеуі керек.
6.1.3 Машиналардың іргетастарын әрбір машина (агрегат) астына жекеше немесе
ортақ бірнеше машиналардың (агрегаттардың) астына жобалауға жол беріледі.
Динамикалық жүктемелері бар машиналардың іргетастарын:
бұғат немесе машина бӛлшектерін, қосалқы жабдықтарды, коммуникацияны
ж.с.с. орналастыру үшін қажетті қабылдамалары, құдықтары және тесіктері бар тақтайша
түрінде массивтік;
тӛменгі іргетастық тақтайшадан (немесе ростверктен), қабырға және үстінде
жабдық орналасатын жоғарғы тақтайша (немесе рама) жүйесінен тұратын қабырғалық;
жоғарғы тақтайшадан немесе тұрақтардың қатары арқылы тӛменгі іргетастық
тақтайшаларға сүйенетін арқалықтардың жүйелерінен тұратын кеңістіктік конструкцияны
құрайтын рамалық;
әртүрлі конструктивтік типтермен, оның ішінде ростверктік қадалармен
жеңілдетілген етіп жобалау керек.
6.1.4 Айналатын бӛліктері, қисық тиекті-шатундық механизмі бар жабдықты және
темірбетон тірек тақтайшаларына агрегирленетін станоктық жабдықты іргетассыз,
есеппен негізделген кезде, сондай-ақ тиісті бӛлімдерде кӛрсетілген жағдайларда
ӛнеркәсіптік ғимараттардың еденінің тӛселетін қабатына орналастыруға жол беріледі.
6.1.5 Рамалық іргетастарды жобалау кезінде:
- іргетастың симметриясын жалпы геометриялық сызба және элементтің формасы
бойынша сақтауға;
