Статистикалыќ мјлімметтерді кґрнекті кґрсету

жүктеу 9,59 Mb.

бет	20/83
Дата	22.05.2018
өлшемі	9,59 Mb.
	#16264

1 ... 16 17 18 19 20 21 22 23 ... 83

Вариация адымы дегеніміз
Дисперсия
Тапсырманы орындау әдістемесі
Дәрежелердің орташаларын анықтауына есептерді шығару мысалдары Есеп 1.

Вариация көрсеткіштері

Зерттелетін көрсеткіштердің орташа деңгейі туралы ақпараттар, зерттелетін құбылысты терең зерттеуге көбінесе жеткіліксіз болады. Сондықтан зерттелетін жинтықтың маңызды сипаттамасы болып табылады, жеке бірліктердің мәндерінің варияциясын ескеру қажет. Акцияның курсы, сұраныстың және ұсыныстың көлемі, проценттік ставкалар вариацияға жиі ұшырайды.

Вариацияны сипаттайтын негізгі көрсеткіштерге адымы, дисперсия, орташа квадраттық ауытқу және вариация коэфициенті жатады.

Осы көрсеткіштердің есептеуін көрсету үшін келесі мәліметтерді қолданайық:

2007 жылғы 15 науырыздағы валюта биржаларындағы сауданың қорытындысы

Биржалар	Курс, теңге/долл.	Айналым, млн долл
ММВБ	22,73	185,0
ВАЕР	22,63	10,0
НВЛВ	22,42	3,0
РАПК	22,40	2,9
ЖОЛН	22,64	0,7
ГШНП	22,83	1,6
ИПНЦ	22,46	0,7

Вариация адымы дегеніміз нышанның максималды және минималды мәндердің айырмашылығы:

Бұл көрсеткіштің кемшілігі сол, нышанның вариацияланатын шекараларын ғана көрсетеді. Бұл кемшілік дисперсияда жоқ.

Дисперсия – нышанның мәнінің оның орташа шамасынан ауытқуының орташа квадраты ретінде есептеледі. Келесі формула салмақталынбаған формула:

Салмақталынған формула зерттелетін нышан мәндерінің варианттары қайталанғанда қолданылады:

6.8-кестедегі мәліметтер бойынша барлық сауданың қорытындысы бойынша орташа салмақталынған доллардың курсын анықтаймыз және дисперсияны есептейміз:

теңге

Кейбір жағдайларды дисперсияны келесі формуламен есептеген дұрыс.

Басқа да кең тараған көрсеткішке орташа квадраттық ауытқу жатады.

Саламақталмаған формула:

Салмақталған формула:

Біздің жағдайымызда s=0,06 теңге.

Есептелген шама биржадағы доллардың курсы орташа салмақталынған курстан 6 тиынға ауытқығаны көрсетеді.

Жоғарыда қарастырылған көрсеткіштер вариацияның абсолютті мәнін алуға мүмкіншілік береді, яғни оны зерттелетін нышанның өлшем бірлігіне бағалауға мүмкіншілік береді. Оларға қарағанда вариацияның коэффиценті салыстырмалы ауытқуын көрсетеді:

Осы көрсеткіштің мәнін жоғарыдағы мәліметтердің негізінде анықтаймыз:

Есептелген шама доллардың курсының салыстырмалы деңгейінің үлкен емес екенін көрсетеді.

Тапсырманы орындау әдістемесі

Орташаны орташаның бастапқы қатынасы (ИСС) немесе оның логикалық формуласы арқылы анықтаймыз.
Орташаны формула бойынша есптеу.

Дәрежелердің орташаларын анықтауына есептерді шығару мысалдары

Есеп 1. 2003 ж. желтоқсан бойынша жұмысшылардың айлық төлемақының мәндері белгілі. (кесте 29)
29 - кесте – Айлық төлем ақының сандық мәні

Тізім бойынша нөмірі	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	Барлығы
Жұмысшының табельді нөмірі	15	16	19	26	30	20	40	25	32	18	Барлығы
Жұмысшының айлық төлем ақысы	10,0	12,0	13,7	14,2	11,0	11,7	12,2	13,4	13,6	13,9	125,7

Табу керек: (Х) бригаданың жұмысшыларының орташа айлық төлемақысын.
Есептеу әдісі бойынша орташа мән әрқашан жиынтықтағы құбылыстардың жалпы көлемінің ( есепте – төлемақының жалпы сомасы ) және жиынтықта көлемінің (жұмысшылардың жалпы саны) – екі абсолютті статистикалық көрсеткіштерінің қатынасы болып табылады.

“Орташа төлем ақы” көрсеткіші үшін ИСС анықтаймыз. Берілген мәліметтерге қарамастан орташа төлемақы тек келесі қатынас арқылы анықталуы мүмкін:

ИСС = Төлем ақының жиынтықты қоры/Жұмысшылардың жалпы саны

Әр бірлік бойынша белгі анықталған болғандықтан, құбылыстың жалпы көлемін жиынтықтың барлық бірліктері бойынша белгіні қарапайым қосумен алуға болады.

Барлық жұмысшылардың төлем ақының жалпы сомасы

= 125700 теңге – бұл әр жұмысшының төлемақысының индивидуалды мәндерінің х₁сомасы ретінде есептелген анықтаушы көрсеткіш, яғни – бұл алгебралық түрде жазылуы мүмкін:

жүктеу 9,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 16 17 18 19 20 21 22 23 ... 83