31
Негізінде пассивті веб-парақшалы статистикалық сайттарды орташа
немесе кішігірім сайттарды тұрақты құрылымды және сыртқы көрінісі бар
парақшаны құруда қолданады (бірақ әр парақша өзінің рәсімдеу шаблоны болу
мүмкін), оны ақысыз скрипт жұмысын қолдамайтын кез келген хостингта
орналастыруға болады. Сайттарды құру негіздерін студенттермен оқушыларды
үйрету пассивті веб-парақшалы статистикалық сайттардан бастаған абзал, яғни
HTML белгілеу тілді және CSS стильдегі каскадты кестесін уйрену.
Сайтты құру үшін әртүрлі құрал қолданылады: Блокнот типті текст
редакторы, Microsoft FrontPage, Macromedia Dreamweaver типті визуалды
редакторлар және көптеген басқа редакторлар, және де сайт конструкторлары
(дизайнер). Веб-сайт конструкторлары кейбір Интернет жүйесіндегі сайтқа
ораналасады.
Статистикалық
веб-парақшаға
интерактивті
келбетті
және
динамикалықты келтіру үшін, веб- парақшаға JavaScript және VBScript сценариі
тілдерінде клиент жақтағы орындалатын скриптерді қоюға болады. JavaScript
және VBScript-тегі скриптер қандайда бір әрекетті қолданғанда немесе
автоматты түрде веб-парақшасын жүктеу кезінде орындалады.
Бұдан басқа HTML документіне DHTML (динамикалық HTML)
элементтерін қоюға болады. DHTML — бұл интерактивті веб-сайтын құру
әрекеті. Динамикалық HTML JavaScript бағдарламалық тілде құрастырылған,
каскадты кестелі CSS және DOM стилдері (құжатты объекті моделі құжат).
HTML құжатына Flash-фрагменттер немесе Flash-роликтер қоюға болады
(swf-файлдар).
HTML құжатына Flash-формалар HTML формасының
аналогтарын қоюға болады. Flash интерактивтігін Web ке арналған
интерактивті векторлық наимация есебінен қамтамасыз етеді. Flash-ты құру
үшін ActionScript тіліндегі сценарий қолданады.
Деректермен алмасу, пайдаланушымен сервер веб-парақшасына HTML
формасы (form). аталатын веб-қосымша қондыруға болады. Форма – бұл веб-
парақшасының бөлігі, веб-парақшасында орналасқан пайдаланушы өзінің
ақпараттарын енгізіп және серверге шертпек кнопкасымен жүктеуіне болады.
Сауал серверде өнделеді, шығу ақпаратына сәйкес генерациялайды. Формадағы
сауал GET немесе POST әдісімен орындалуға болады.
Осыған орай скриптер, орындалуы клиент жағында болуы, веб-
парақшасының көлемін үлкейтеді, олардың саны мен көлемі шектеулі болуы
тиіс. Интеркативті веб-парақшалары бар сатистикалық сайттарды, Macromedia
Dreamweaver редакторында құрау абзал.
Динамикалық сайттар, веб-парақшалар сақталған дерекқор жүйесінде
түрлендіріледі немесе құрылады.
Қазіргі кезде динамикалық сайттарды құруға әртүрлі веб-қосымшаларды
қолданады.
Веб-қосымшаларын
әзірлеуде
әртүрлі
технологияларды,
динамикалық веб-парақшасын құруды қамтамасыз етуде қолданады.
Динамикалық сайттар пайдаланушының ақпараттарды енгізу кезінде әсерін
тигізуге қабілетті, яғни интерактивті болуы мүмкін, сондықтан динамикалық
сайттар, ереже бойынша интерактивті болады, бірақ әдрайым емес.
32
Веб-қосымшаларын әзірлеу үшін екі тәсілдемені қолданады:
- Құрастыру модульдері негізінде;
- Түсіндіру сцериалер негізінде.
Құрастыру модульдері – бұл CGI типтес модулдер, атқару файлдарды
таратады және веб-сервермен орындалады. Веб-қосымшаларымен бірінші
динамикалық сайттарды құру үшін жеке CGI модульдерім болған (Perl тілі
негізінде жасалған сценарилер), олар серверде орындалған. CGI сценарилері
әдеттегі бағдарламалар болып табылады. Модульдің орындалу нәтижелері
HTML форматындағы парақша болып табылады.
Интернетте CGI және CGI-скриптерін тегін басып алуға болады (Қонақ
кітаптар, кері байланыс, буындарының каталогтар, сайт бойынша іздеу, т.б.),
бұл пайдаланушының веб-серверде сунасы бойынша орындалады. Екінші
жағынан Common Gateway Interface (CGI) – бұл стандартты деректер алмасу, ол
приложения мен веб-сервердің қарым қатынас әдісін анықтайды. CGI серверде
скриптиң қосылуын қамтамасыз етедi және онымен әрекеттесе. Алдағы уақытта
осы тәсілді іске асыру үшін (серверлік кеңейту) ISAPI және NSAPI
интерфейстерін пайдалана бастады.
Бұл жағдайда, сервер сценарилерді деп аталатын сценарий тілдері сайт
жасау үшін пайдаланылады. Код сценарийлері НТML-коды сияқты
интерпретируемый коды болып табылады, сондықтан HTML сценарилерін
біріктіруге болады. Ең көп таралған серверлік сценарий тілдері: Perl, ASP, JSP,
PHP, Gold Fusion, Ruby, Python.
Сценарилер серверде объектілері өзара әрекеттеседі және HTML
форматында шығып ақпаратты қалыптастырады. Серверлік сценарий түрі файл
кеңейтімі арқылы анықталады (.php, .asp, .aspx, .jsp, .cfm). Web-сервер беттің
осы түрі үшін өтiнiш алса, ол онда мазмұндалған сценарийлерді түсіндіреді,
бұл ретте браузерге қайтып жіберіледі HTML пішімінде, генерацияланатын
веб-бет.
Динамикалық веб-беттерді құру үшін ең танымал технологиясы (әзірлеу
ортасы) болып табылады: CGI, PHP, Ruby, ASP, ASP.NET, JSP, Gold Fusion,
AJAX, Python, CSS, DB2 дерекқор, MSSQL, Oracle, Access, және т.б.
Немесе басқа бір серверлік сценарий тілін таңдағанда, сайт жасау үшін,
тапсырмаға байланысты. Шағын және орта интерактивті сайттардың құру үшін
бұл PHP сценарий тілін пайдалану ұсынылады.
Бәсекелестер PHP технологиясына Ruby, Python, ASP, JSP және Gold
Fusion, Perl болып табылады. PHP артықшылығы, ол еркін болып табылады көзі
ашық және барлық дерлік платформаларда жұмыс істей алады.
CMS (Content Management System) пайдалана отырып динамикалық веб-
сайттарды жасап және оны тұрақты ұстап тұра аласыз – сайттың басқару жүйесі
сайттың қозғалтқышы деп аталады. Қазіргі уақытта танымал басқару жүйелері
Drupal, Joomla, WordPress, DotNetNuke (DNN), MODX, DataLife Engine, және
басқалары болып табылады. CMS негізінде сіз функционалдық және сайтты
оңай басқаруды жасауға болады. Бұл жерде тар салалы сайттарды жасауға
