50
10 сурет – Клиент-сервер архитектурасында
ақпаратты тарату схемасы
ДББЖ бір немесе бірнеше база деректерін басқарады. Деректер базасы
жиындар түрінде ұйымдастырылған ақпараттар жиынтығы болып табылады.
Әрбір жиынтық біріңғай түрлі жазбаны қамтиды. Жазбалар өрістерден тұрады.
Әдетте, жиынтықты кесте деп ал жазбаларды кестенің жолы деп атайды.
Логикалық деректер моделі осындай болады. Қатты дискіде бір файлда
барлық деректер базасы болуы мүмкін. MySQL де әрбір деректер базасы үшін
жеке каталог құрылады, ал әрбір кестеге үш файл сәйкес болады. Басқа ДҚБЖ-
да өзге принципте деректерді сақтау қолданылуы мүмкін.
Кесте жолдары үш тәсілдердің бір-бірімен байланысты болуы мүмкін.
Қарапайым қатынас - "бірге - бір". Бұл жағдайда бірінші кестенің жолы екінші
кестенің жалғыз жолына сәйкес келеді. Диаграммаларда мұндай қатынас 1:1
жазбасын білдіріледі.
«Бірден – көпке» қатынасы бір кестенің жолы басқа кестенің жолдарына
сәйкестігін білдіреді. Бұл ең көп таралған қатынас түрі. Диаграммаларда бұндай
қатынас 1:N жазбасымен келтіріледі.
Ақырында, көтеп көпке қатынасы кезінде бірінші кестенің жолдары
екінші кестенің еркін санды жолдармен байланысты болуы мүмкін. Мұндай
қарым-қатынасты N:M болып жазылады.
ДҚБЖ. деректер базасымен жұмыс істейтін бағдарламашы, бұл
деректерді қалай сақталатынын және ДҚБЖ-мен қарым қатынаста болатын
қосымшаларды диске жазу әдісін білмейді. Сыртынан тек логикалық бейнесі
ғана көрінеді, және бұл қосымшалардың кодына тиіспей ДҚБЖ-ның кодын
өзгертуге мүмкіндік береді.
Мұндай деректерді лезде жазылатын және орындайтын сұрауды
қолдайтын (4GL) төртінші тіл буыны арқылы өңдеу жүзеге асырылады.
Деректер өз өзектілігін тез жоғалтады, сондықтан, қол жеткізу жылдамдығы
оларға өте маңызды. Сонымен қатар, бағдарламашы жаңа сұрауларды
тұжырымдауға мүмкіндігі болуы тиіс. Олар регламенті емес (ad hoc) деп
аталады, өйткені мәліметтер базасында сақталмайды және тар көлемді
мамандырылған мақсат болып аталады.
Төртінші тіл буыны нақты деректерді анықтау және олардың арасындағы
қарым-қатынас схемасын құруға мүмкіндік береді. Мәліметтер базасының бір
бөлігі ретінде схема сақталады және оны ешқандай зақымсыз өзгертуге болады.
51
Схема деректердің тұтастығын бақылау үшін арналған. Мысалға алсақ,
өріс бүтінсанды мағынаны құрайды деп жарияланған, қалқыма үтірі немесе
жолдарды бар сандарды жазуға ДҚБЖ қабылдамайды. Жазбалар арасындағы
қарым-қатынас анық бақыланады және келісілмеген деректер жіберілмейді.
Бәрі немесе ештеңе қағидасы бойынша операцияларды транзакцияларға
топтастыруға болады.
ДҚБЖ деректердің қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Пайдаланушыларға
ақпаратқа белгілі бір қол жеткізу құқығы беріледі. Кейбір қолданушыларға
деректерді көруге ғана рұқсат етілген, ал басқа пайдаланушылар кестелердің
мазмұнын өзгерте алады.
ДҚБЖ деректер базасына параллельді қол жеткізуін қолдайды.
Қосымшалар база деректеріне бір мезгілде жүгіне отырып, жүйнің жалпы
өнімділігін үлкейте алады. Сонымен қатар, кейбір жеке операциялар тағы да
үлкен өнімділігін жақсарту үшін паралельдене алады.
Ақырында, ДҚБЖ пайдаланушыларға білдірмей сақтық қордағы
көшірмелерді құра отырып тосыннан істен шыққан жағдайда ақпаратты
қалпына келтіруге көмектеседі. Деректер базасына енгізілген барлық өзгерістер
тіркеледі, сондықтан көптеген операцияларды өзгертуге және қайта орындауға
болады.
PHPMyAdmin — ашық кодты веб-қосымша, PHP тілінде жазылған және
ДҚБЖ MySQL басқару үшін веб-интерфейсін көрсетіледі. PHPMyAdmin
браузер арқылы MySQL серверін басқару мүмкіншілігін береді, атуға команда
SQL командасы қосуға және кестелердің мазмұнын және деректер базасын
көре алады. Қосымша веб-әзірлеушілерге кеңінен танымал, себебі ДҚБЖ
MySQL-ді достық интерфейсті көрсете отырып SQL командасын енгізуінсіз
басқаруға мүмкіндік береді.
Бүгінгі күнде PHPMyAdmin тәжірибеде кеңінен қолданылады. Соңғысы
әзірлеушілер өз өнімін ДҚБЖ MySQL барлық жаңа енгізулерін ескере отырып,
қарқынды дамытумен байланысты. Ресей провайдерлерінің басым көпшілігі
осы қосымшаны басқару тақтасында озінің клиенттеріне бөлінген база
деректерін басқаруға мүмкіндік береді.
GNU General Public License лицензиясымен қосымша таратылады,
сондықтан көптеген басқа әзірлеушілер өзінің әзірлемелерімен біріктіреді,
мысалы, XAMPP, Denwer, AppServ, Open Server.
MySQL деректер базасымен PHPMyAdmin бағдарламасы көмегімен веб-
интерфейс арқылы жұмыс атқаруға болады.
PHPMyAdmin арқылы ДҚ импорттау.
PHPMyAdmin база деректері арқылы импорттау осы бағдарламаның
ішінде болу қажет, «База деректері» қосымша бетке өтіп, кейін база
деректерінің атауы бар сілтемен өту қажет. Содан кейін «Импорт» қосымша
бетінде «Browse» батырмасын басып импортталатын деректер базасының
дампты файлын сілтеу керек. Осында файлдың кодировкасын көрсетуге
болады. Тап осы жағдайда база деректерінің дампты файлы локальді
компьтерде болуы тиіс екендігіне көңіл болеміз.
