174
шығару барысында, оның дидактикалық мақсаттарымен қоса тәрбиелік мәніне
тереңірек кӛңіл бӛлу керек. Осыған орай беснші сынып математика
оқулығынан бірнеше практикалық мазмҧнды есептерді қарастыралық.
―Шофѐр 6 жҧмыс кҥнінде 63 т бидай тасып, белгіленген жоспарды 75%
артық орындады. Ол бір кҥнде белгіленген жоспардан артық неше тонна бидай
тасыды?‖
Мҥнда оқушы берілген сандық мәліметтер арқылы есепті шығаруға
керекті амалдарды таңдап алады. Сонымен бірге бҧл есепті шығару барысында
жоспарды орындамау әдепсіздікке, ал артығымен немесе уақытында толық
орындау ҧқыптылыққа жататындығын айта келе, әрбір шәкірттің жеке
жауапкершілік сезімін тәрбиелеу керек. Әдептілік, ҧқыптылық сияқты ізгі
қасиеттерге баулу керек.
― Самал 2,16 кг, ал Айша одан 3 есе аз дәрілік шӛп жинады. Айша қанша
дәрілік шӛп жинады?‖
Бҧл есеп математика пәнін ӛмірмен байланыстыра оқытудың, басқа
ғылымдарды дамытудағы.маңызын еске алуды қажет етеді. Есептің сҧрағына
жауап беру ҥшін, алдымен мҥғалім балаларға дәрілік ӛсімдіктер жайлы, яғни
олардың адам ӛмірінде кеңінен пайдаланатындығын, қҧндылығын айтып ӛтуі
керек. Дәрілік ӛсімдіктерге кӛрнекі қҧралдар қолданғаны жӛн. Бҥл есептің
мазмҥны оқушылардың бізді қоршаған ортаны, табиғатты тану мҥмкіндіктерін
кеңейтеді, оларды еңбек сҥйгіштікке, ҧйымшылдыққа тәрбиелейді.
―Оқушылар жол бойына аралықтарын бірдей етіп, 37 тҥп ағаш
отырғызды. Ең шеткі екі ағаштың арсы 90 м. Ағаштар бір-бірінен қандай
қашықтықта отырғызылған?‖
Осындай мектеп жағдайынан алынған материалды пайдаланудың
математиканы ӛмірмен, практикамен байланыстыра оқытуда алатын орны
ерекше.
―Балалар 105 кг алма, 84 кг алмҧрт және 42 кг ӛрік жинады. Олар
жинаған жемістерінің әр тҥрінен бірдей етіп, тең бӛліп алды. Жеміс жинауға
неше бала қатысты және жемістерінің әр тҥрінен неше килограмнан алды? ―
Бҧл есеп оқушыны тҧрмыста кездесетін есептерді шығаруда қолайлы
әдістерді таңдап алу шеберлігіне
тәрбиелейді, логикалық ойлауын дамытады.
Нақты ӛмірден алынған материалды осылай есептерде пайдалану
математиканы кҥнделікті тҧрмыспен байланыстырады.
Негізгі мектеп математика курсындағы осындай практикалык мазмҥнды
есептерді шығарғанда олардың тәрбиелік мәндеріне аса назар аудару керек,
Практикалық мазмҧнды есептерді шығарудағы оқыту, білім беру ҥрдісінде
оқушылар бойында Отанға деген сҥйіспеншіліктері тәрбиеленеді. Мҧндай ҥлы
сезім алдыменен ӛзіне жақын туғандарына, жанҥясына, мектебіне, туған
ӛлкесіне, отанына бағытталады. Яғни мҥғалім балаларды әрі оқытып, әрі
тәрбиелеп, болашақ азаматтың қоғамға пайдалы саналы кӛзқарасын
қалыптастыратын іскер маман болуы шарт.
Заман талабына сай еңбекке, қоршаған ортаға, қоғамға деген қарым-
қатынастарды қалыптастыру мектеп курсының барлық пәндерін оқыту