сурет. Шымкент қаласы халқының туу және өлім деңгейі, %

Дерек көзі: ОҚО Статистика департаменті

Халық өлімінің негізгі себептері – қан айналым жүйесінің ауруы (жалпы өлгендер санының 23,6 пайызы) және жазатайым оқиғалардан, уланудан және жарақаттан (11,9 пайызы) болды.

Сонымен қатар, «Саламатты Қазақстан 2011-2015 жылғы бағдарламасының» басты мақсаты елдің әлеуметтік-демографиялық дамуының тұрақты өсімін қамтамасыз үшін азаматтардың денсаулығын жақсарту болып табылады. Бағдарлама бойынша 2015 жылға қарай еліміздегі қарай халықтың өмір сүру ұзақтығы 70 жасты, ана өлімі 100,0 мың тірі туған балаға шаққанда 24,5, 1000 туылған балаға шаққанда нәресте өлімі 12,3, жалпы өлім 1000 адамға шаққанда 7,62, 100,0 мың адамға шаққанда туберкулез ауруы 94,7 жағдайды құрауы тиіс.

2013 жылдың қорытындысы бойынша осы көрсеткіштердің орташа облыстың деңгейімен қаланың деңгейі төмендегі салыстырмалы слайдта ұсынылған.

Дерек көзі: ОҚО Статистика департаменті

Облыстың деңгейінен 100 тірі туылған балаға ана өлімі өлімінің көрсеткіші 3,3 көрсеткішке және 1000 туылған балаға шаққанда бала өлімі 0,7 көрсеткішке төмен.

Негізгі мәселелер:

• 
  материалдық-техникалық базасы төмен деңгейде, тұтыну мерзімі 10 жылдан асып кеткен;
  
• 
  медициналық қызмет сапасын арттыруды қажет етеді;
  
• 
  медициналық мекемелерге жөндеу және кеңейту мен жаңа медициналық мекемелерді салуды қажет етеді;
  
• 
  облыстың деңгейінен 100,0 мың адамға шаққанда туберкулез ауруының және жалпы өлім жітім деңгейінің жоғары болуы;
  

2013 жылы қалада ауыр және аса ауыр 2 471 қылмыс тіркеліп, 2012 жылмен салыстырғанда 0,2 пайызға төмендеген. Оның ішінде қасақана кісі өлтіру 22,7 пайызға, қарақшылық шабуыл 31,5 пайызға, кісі тонау 23,9 пайызға төмендеген. Ал денсаулыққа аса ауыр зардап келтіру 32,7 пайызға, ұрлық 2,4 және бұзақылық 5 пайызға өскен.

Сонымен қатар, 2013 жылы қалада 2 302 жол көлік оқиғалары тіркеліп, 2012 жылмен салыстырғанда 4 есе өскен.

2013 жылы қала бойынша ауыр және аса ауыр қылмыстардың ашылғандарының үлесі 46,7 пайызды құрады.

• 
  Шымкент қаласындағы ауыр және аса ауыр қылмыс саны орташа республиканың деңгейінен 2 есе жоғары;
  
• 
  шет аймақтарда түнгі жарықтандыру және бейне бақылау құрал-жабдықтарының жоқ болуы;
  
• 
  көлік жүргізушілердің көлік жүргізу мәдениетінің төмен болуы және жол апатынан өлімнің ұлғаюы;
  
• 
  ғимараттар мен құрылыстардың жоғары деңгейдегі тозуы (медайықтырғыш, кәмелеттік жасқа толмаған жасөспірімдердің уақытша изоляторы, тұлғасы анықталмаған азаматтарды қабылдау – бөлу орындары).
  

Салыстырмалы талдау көрсеткендей 1000 адамға шаққанда жалпы республикалық орташа көрсеткіштен Шымкент қаласының көрсеткіші 3,2 есе төмен. Оның ішінде кітапханалар 4,5 есе, мұражайлар 2,6 есе. Ал, театрлар орташа республиканың деңгейінен 2,3 есе, демалыс парктері 2,3 есе жоғары. Сонымен қатар, Шымкенттік басқа өңірлерге қарағанда зоопарк, дендропарк, цирк сияқты мәдени ошақтарымен ерекшеленеді.

Қазіргі таңда, қалалық 29 кітапхананың барлығы күрделі жөндеуден өткен. Ондағы жалпы кітап қоры – 814 178 дана болса, оның ішінде мемлекеттік тілдегісі 154 206 дананы құрайды. Оқырмандардың саны – 93 мыңнан асты.

Сонымен қатар, қала тұрғындарының серуендеуіне және демалуына арналған 27 гүлзар, 18 фонтан, 33 ескерткіштер мен монументтер бар.

Соңғы жылдары мәдени іс-шараларға қатысушы көрермендер саныда ұдайы артып келеді. 2013 жылы облыстық опера және балет театрыдағы 11 қойылымына 4650 көрермен қатысса, облыстық орыс драма театрында жыл басынан бері қойылған 166 спектакльді – 43 205 көрермен тамашалаған. Ал Ж.Шанин атындағы облыстық қазақ драма театры жыл басынан бері 149 қойылымды сахналап, оны 32 800 көрермен, ал облыстық қуыршақ театрының гастрольдік іссапардағы 454 спектаклін 42 101 көрермен тамашалады. Сонымен қатар, «Оңтүстік цирктің» 11 қойылымы мен гастрольдік іс сапармен келген 49 қойылымына 46 230 көрермен тамашалаған.
6 кесте. Тілді меңгеру, 2011-2013 жыл

Талдау көрсеткендей 2011 жылға қарағанда халықтың тілдерді меңгеру деңгейінің тұрақты өсімі байқалды. 2013 жылы мемлекеттік тілді меңгерген ересек тұрғындардың үлесі 75,1 пайызды, Қазақ, орыс, ағылшын тілдерін меңгерген тұрғындардың үлесі 11,5 пайызды, мемлекеттік тілді меңгерген ұлты қазақ емес ересек тұрғындардың үлесі 51 пайызды құрады.

Тілдерді дамыту мен қолданудағы басты мақсат – қалада тұратын барлық этностардың тілдерін сақтай отырып, ұлт бірлігін нығайтудың аса маңызды факторы ретінде мемлекеттік тілдің кең ауқымды қолданысын қамтамасыз ететін үйлесімді тіл саясатын жүргізу болып табылады.

Шымкент қаласында 15 астам ұлт пен ұлыс өкілдері тұрады. Оның ішінде: 65 пайызы қазақ, 14,1 пайызы орыс, 13,7 пайызы өзбек, 7,2 пайызы басқа ұлттар. Ұлттар бірлігін нығайту мақсатында қалада 20 этномәдени орталық пен филиалдары жұмыс атқарады. ОҚО әкімдігінің жанында облыстағы этномәдени орталықтармен тығыз жұмыс атқаратын Ассамблея хатшылығы, сондай-ақ, «Достық үйі» мемлекеттік мекемесі жұмыс істейді.

Сонымен қатар, жалпы білім беру саласында 30 қазақ, 1 орыс, 50 аралас тілдегі мектептер жұмыс жасайды.

Тілдерді дамыту бағытында 2013 жылы мемлекеттік және жекеменшік курстарда оқитын тіл үйренушілердің жалпы саны 1173 құраса, оның ішінде 871 адам қазақ тілі, 302 ағылшын тілі курстарынан өткен. Нәтижесінде 2012 жылмен салыстырғанда қазақ тілін меңгергендер 0,5%-ға, орыс тілі, ағылшын тілін меңгергендер 0,9%-ға өсті.


Негізгі мәселелер:

• 
  салыстырмалы талдаудан 1000 адамға шаққанда ортша республикалық көрсеткіштен Шымкент қаласының кітапханалар, мұражайлар мен аз қамтамасыз етілгенін көруге болады. Сонымен қатар Шымкенттің бас жоспарымен анықталған нормативтік қажеттілікке сәйкес келмейді (1000 адамға 6,5 орынына 4,3 орын);
  
• 
  Шымкент зообағы қайта құруды қажет етеді.
  

Қалада балалар мен жасөспірімдердің бокс, жеңіл атлетика, велоспорт, қысқы спорт түрлерінен, футбол, теннис, көркем гимнастика, шығыс жекпе-жек, күрес түрлерінен мектептері жұмыс істейді.

Ал, жүйелі түрде спортпен шұғылданушылар саны 2013 жылы 117,9 мың адамды құрап, 2012 жылмен салыстырғанда 11,2 пайызға өскен.

Қала кәсіпорындарында – 34 662 адам, жалпы білім беру мектептерінде 32 715, жоғарғы оқу орындарында – 13 662адам, арнаулы орта оқу орындарында – 17 593 адам, қалалық спорт мектептерінде – 7 020, облыстық спорт мектептерінде – 10 658 адам спортпен жүйелі шұғылданады.

Сонымен қатар, 2013 жылы 9 халықаралық дәрежедегі спортшы, 33 спорт шебері, 171 спорт шеберлігіне үміткерлер, 163 бірінші санаттағы спортшылар, 1 370 бұқаралық санаттағы спортшы дайындалған.

Спорт саласындағы негізгі міндет - Елбасының Жолдауына сәйкес, 2020 жылға қарай 30 пайызға дейінгі қазақстандықтар бұқаралық спортқа тартылуы тиіс. Бұл көрсеткіш Шымкент қаласында қазіргі таңда 19,6 пайызды құрайды.

Туризм саласында қалада 151 мамандырылған фирмалар мен мекемелер қызмет көрсетеді, оның ішінде 28 – туроператорлық, 123 - турагенттік, 4-і туристтік бизнеспен айналысатын жеке кәсіпкерлер мен 48 қонақ үйлер бар. Облыс аумақтарында туризм бағыттары негізінен тарихи, мінәжат ету орындарына, экзотикалық орындарға баруды, аң мен балық аулау, тау демалысына бағытталып отыр. Оңтүстік өңірі зиярат етушілерге мешіттер мен мінәжат орындарына бай.

Қалалық қонақ үйлер қатары да өсуіне байланысты, өзара бәсекелестік арқылы қонақ үйлер сервисі біршама жақсарды. Ресторандарда қызмет көрсетуші кадрлардың да деңгейі көтерілгені байқалады.

• 
  Қала халқының спорт нысандарымен қамтылуы орташа республиканың деңгейінен 2 есе төмен;
  
• 
  Шет аймақтардағы елді мекендерде спорт зал құрылыстары салынбаған;
  
• 
  спорт инфрақұрылымдарының материалды-техникалық базасы төмен;
  
• 
  туристерге арналған қонақ үйлердің қызметі мен қонақ үйлердің сапасы халықаралық сұранысқа сай келмейді;
  
• 
  туристік демалыс орындарының жарнамалау деңгейі төмен;
  
• 
  Шымкент әуежайы халықаралық стандарттарға сай қайта құрылымдауды қажет етеді.
  

2012 жылға қарағанда жұмыспен қамтылғандар саны құрылыс саласында 6 пайызға, көтерме және бөлшек сауда 11 пайызға, көлік және қоймалау 6 пайызға, тұру және тамақтану бойынша қызметтер 51 пайызға, әкімшілік және қосалқы қызмет көрсету саласындағы қызметтер 2 пайызға, мемлекеттік басқару және қорғаныс 13 пайызға, білім беру 5 пайызға және денсаулық сақтау саласындағы 4 пайызға өскен.

Еңбек нарығындағы негізгі көрсеткіштердің оңды динамика көрсетуіне «Жұмыспен қамту 2020 жол картасы» бағдарламасы едәуір әсер етті.

Мәселен, 2013 жылы жұмыспен қамту органдарына 20 589 адам жұмыспен қамту мәселелері бойынша жүгініп, оның 85,0 пайызы немесе 17 408 адам жұмыспен қамтамасыз етілді.

Бағдарламаға 2011 жылы 1 919 адам қатыстырылса, 2012 жылы 8 169 адам және 2013 жылы 10 516 адам қатыстырылып, 28 пайызға артты. Оның ішінде 2012 жылы 2 074 адам тұрақты, 2013 жылы 2 661 адам тұрақты жұмыс орындарына орналасты.

Сонымен қатар, өздігінен жұмыспен қамтылғандарды формальды секторға өткізу мақсатында 32 258 біржолғы талонмен жұмыс жасайтын кәсіпкерлер жеке кәсіпкер ретінде қайта тіркелді.

Одан бөлек, 2012 жылы экономика салаларында 7 949 жаңа жұмыс орындары 2013 жылы 12 577 жаңа жұмыс орындары ашылды.

Еңбек нарығында индикаторлардың жақсарғандығын халықтың әлеуметтік қамсыздандыру көрсеткіштеріне талдау жасау барысында байқалды.

Отбасындағы материалдық жағдайының жақсаруына байланысты 2012 жылмен салыстырғанда АӘК алушылар саны 54 пайызға немесе 5078 адамға, 18 жасқа дейінгі балаларға жәрдемақы алушылар 4,0 пайызға немесе 695 балаға азайған.

Дегенмен, қаладағы жұмыссыздық деңгейі 6,6 пайызды құрап, орташа облыстың деңгейінен 1 пайызға, орташа республикалық деңгейден 1,3 пайызға жоғары.

Қала бойынша орташа айлық жалақы 82 949 теңге болса, бұл көрсеткіш орташа республиканың деңгейінен 24 368 теңгеге кем.
Негізгі мәселелер:

• 
  қаладағы жұмыссыздық деңгейі республикалық орташа деңгейінен 1,4 пайыздық көрсеткішке жоғары;
  
• 
  Шымкенттің экономикалық белсенді халық санында 1 жыл және одан да көп уақыт жұмыссыз отырған қала тұрғындардың жоғары үлесі – Шымкенттегі ұзақ мерзімді жұмыссыздық деңгейі Қазақстан бойынша орташа көрсеткіштен 2,3 пайызға жоғары;
  
• 
  қаланың жалпы көлемінен экономикалық белсенді емес (пассивті) тұрғындардың жоғары үлесі – қала халқының экономикалық белсенді емес тұрғындар деңгейі республикалық деңгейден 7,2 пайыздық көрсеткішке жоғары;
  
• 
  Шымкент қаласындағы бір жұмыскердің номиналды орта айлық еңбекақысы республикалық орташа еңбекақы деңгейінен 23,3% төмен: 99804 теңгеге қарағанда 76 478 теңге;
  
• 
  Шымкент қаласындағы айлық өмір сүру минимумы Қазақстан бойынша орташа көрсеткіштен 2 796 теңгеге төмен.
  

Жастар саны негізінен қалаға облыс көлеміндегі аудандардан, ауылдардан жұмыс іздеп келуші жастардың есебінен өсіп отыр.

Қазіргі кезде жастардың негізгі проблемасы жұмысқа орналасу болып табылады.

Шымкент қаласында жұмыспен қамту қызметтерінің жанынан кәсіпорындар мен ұйымдардағы жұмыс орындары туралы деректер базасы үнемі жаңартылып отырады, еңбек рыногында сұранысқа ие болатын мамандықтар мен кәсіптер бойынша жас кадрларды даярлау, қайта даярлау және біліктілігін арттыру жұмыстары жүзеге асырылуда.

Қала жастарын жұмыспен қамту мақсатында жоғарғы және орта арнайы оқу орындарын бітіруші жастарды 2009 жылдан бастап «Жол картасы» шеңберінде «жастар тәжірибесі» және «әлеуметтік жұмыс орындары» арқылы жұмысқа орналастыру тәжірибеге енгізілді. 2009 жылы «Жастар тәжірибесі» бойынша 6 ай мерзімге 5 556, 2010 жылы 1 454, 2011 жылы 1704, 2012 жылы 3427 жастар 2013 жылы 2 927 жастар жұмысқа жолданды.

2013 жылы қалада жастар саясатын жүзеге асыруға қалалық бюджет есебінен 23,3 млн. теңге қаралып, түрлі іс-шаралар ұйымдастырылды. Атап айтқанда, жасқазақстандықтарды өз еліне, Отанға деген патриоттық сезімін ояту, Қазақстан халқының мәдениет, тарихын және дәстүрін баулу мақсатында «Бірлігіміз жарасқан», «Елімнің тағдыры – менің тағдырым», «Рәміздерім мақтанышым!», «Берік отбасы – күшті мемлекет», «Шымкент-жастар мақтанышы!» атты іс-шаралар мен конференциялар, «Таза қала» айлық тазалық акциялары өткізілді.

Жастар арасындағы қылмыс пен құқықбұзушылықтың алдын алу мақсатында қаланың орталық көшелеріне, қала аумағындағы барлық 87 орта мектеп, 44 жоғарғы және орта арнаулы оқу орындарының алдына тақырыптық баннерлер ілінді.

Сонымен қатар, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы салауатты өмір салтын насихаттау, рухани құндылықтарға бағыттауды, құқық бұзушылық профилактикасы субъектілерінің оң жұмысын жариялау мақсатында айдарлар мен телеарналық бағдарламалар арқылы жергілікті баспасөз беттерінде жастар арасында құқықбұзушылық пен қылмыстың алдын алуға бағытталған танымдық бағдарламалар мен оң имиджді материалдар жарияланды.

«Жұмыссыз жастарды кәсіпкерлік негізіне үйрету мақсатында «Жас кәсіпкерлер мектебінің» оқу курстарында 1 360 жастар кәсіпкерлікке үйрету семинарлары өткізілді.

Жастарды әлеуметтік қолдау мақсатында 2013 жылғы қалалық бюджетте 3 555 студенттерге жеңілдетілген жол жүру ақысын өтеуге 41,0 млн.теңге қаржы қаралып, әр студентке 1 500 теңге қаржы аударылды.

• 
  жастардың жұмыспен қамтылуы төмен (15-24 жастағы) – қаладағы жастар жұмыссыздығы республикалық орта деңгейінен 2,5 пайыздық көрсеткішке жоғары;
  
• 
  жас мамандардың тұрғын үймен қамтылу деңгейі төмен;
  
• 
  балалар үйінен шыққан жастардың тұрғын үймен қамтылмауы;
  
• 
  жастарды патриотыққа тәрбиелейтін танымдық материялардың аздығы.
  

Шымкент қаласының жалпы халық санынан 52,5% пайызды немесе 346,9 мың әйелдерді құрап отыр. Әйелдер мынадай экономикалық салада қызмет түрлерін атқарады, яғни, білім, денсаулық сақтау және әлеуметтік сфералар. Барлық шешім қабылдау деңгейіндегі қызметкерлердің саны 23 басшыны құраса, оның 4-уі әйел немесе 17,4 пайызды құрап отыр.

Әйелдердің өкілі шешім қабылдау деңгейі келесі образда көрінеді: қала әкімінің орынбасары - 1, аудан әкімінің орынбасары - 1, 2 - бөлім басшылары.

Мемлекеттік қызметкерлердің жалпы саны есеп беру кезеңінде 285 адамды құрады (штаттық кесте бойынша), олардың 137 әйелдер (48% барлық мемлекеттік қызметкерлердің санын әйелдер құрайды), олардың 4-еуі басшылық қызметінде.

2012 жылғы мәлімет бойынша мектеп директорларының жалпы саны-84-ті құрайды, олардың 60-ы әйелдер, (70,5%) 25 – ер адам. Мектептен тыс ұйымдардың директорларының жалпы саны 8 адам, олардың 4-і әйелдер, (50%), 4-уі ер адам. Барлық 73 мектепке дейінгі мекемелерін әйелдер басқарады.

Қала бойынша мұғалімдер саны 9367 адамды құрайды, олардың ішінде 8430 (93%) әйелдер. 85 мектептерде 150 педагог-психолог жұмыс істейді. Яғни, олар тренингтер, релаксация, әңгімелесулер, семинарлар және дөңгелек столдар өткізеді.

Қалада 155 826 мың отбасы тұрады, олардың 5 330 батыр аналар. 2012 жылы 9 353 неке тіркелсе, оның ішінде 1 038 жас отбасылар некелерін бұзғандар (11%).

Негізгі мәселелер:

• 
  шешім қабылдау деңгейіндегі әйелдердің төмендігі;
  
• 
  гендерлік саясатты іске асырудағы мемлекеттік мониторингтің жоқтығы;
  
• 
  БАҚ-да жыныстық белгілері бойынша зорлықты жасау туралы мазмұндама жасау төмендігі.
  

Шымкент қаласының көлік кешеніне автомобиль, теміржол, әуе көлігі түрлері енеді. Жүк және жолаушы айналымы құрамында автомобиль көлігінің үлесі басым.

Жалпы қалада автомобиль көлігімен (көлік ұйымдарына жатпайтын мекемелер және жеке автокөлік иелері тасымалдаған жүктердің көлемі мен жолаушыларды есепке алғанда) 2013 жылы 66 648,0 мың тонна жүк және 1 065,9 млн.жолаушы тасылды, немесе 2012 жылмен салыстырғанда тасымалданған жүк көлемі 7 пайызға және тасымалданған жолаушы көлемі 4,9 пайызға артты.

Жүк айналымы 3 974,0 млн.ткм құрап, 7,7 пайызға артты, ал жолаушы айналымы 8 662,6 млн.пкм құрап, 13,5 пайызға артты.

Қалада ұзындығы 1 293 шақырымды құрайтын жол бар. Оның ішінде:

• 
  45,0 км республикалық маңызы бар жолдар;
  
• 
  11 км облыстық маңызы бар жолдар;
  
• 
  1237 км қалалық жолдар.
  

2012 жылы көлік жүрісін жеңілдету мақсатында ұзындығы 201,2 шақырым 165 қалаішілік көшелер орташа жөндеуден өтті.

2013 жылы ұзындығы 122,0 км құрайтын 155 көшені орташа жөндеу, 33 көше қиылыстарында 51 оң жақ өткелдер ұйымдастырылды, 22 көшеге екі компонентті пластикпен жол таңбалары сызылды, 29 көшеде акрилдік бояу жұмыстары атқарылды. Сонымен қатар, Ордабасы алаңындағы көпір қайта қайта құрудан өтті.
Негізгі мәселелер:

• 
  қаладағы тік және транзиттік жолдарының жоқтығы салдарынан жеке көшелердегі жиі көлік кептелістері;
  
• 
  жасанды жол құрылымдарының жетіспеушілігі (көпірлер, жол айрықтар);
  
• 
  жеке көшелердің жобалық өтімділік мүмкіндігінен нақты көліктер легінің артуы;
  
• 
  жабынды жер асты және жер үстіндегі паркингтердің, ашық автотұрақтардың жетіспеушілігі.
  

Қалада 35 көлік компанияларымен 1215 кестеде 85 маршрутта жұмыс жасауда, оның ішінде 61 автобус бағыты (850 кесте) және 24 шағын автобус (365 кесте) бағыттары қызмет көрсетуде. 2012 жылдан бастап тасымалдаушылармен қосымша келісімдер түзіліп, жыл сайын көліктердің 20 пайызын жаңалау талабы енгізіліп, 2012 жылы жаңа 88 автобус, 2013 жылы 161 жаңа автобус алынды.

Көліктің тозуы,

Бүгінгі таңда 52 бағдаршамда 112 кері санау таблолары, 19 ақпараттық жол белгілері, 8 белсенді жол белгілері және 390 айыру бағаналары, 12 жаяу жүргіншілер өткелінде жарық модульдар орнатылған.

Қала бойынша 8 жер асты жаяу жүргіншілер өткелі тіркелген, сонымен қатар, 2012 жылы Темірлан тас жолы бойында «Бекжан» автовокзалы жанынан жер асты жаяу жүргіншілер өткелінің құрылысы аяқталап, пайдалануга берілді.

2013 жылы 23 көше қиылысында ескі бағдаршамдар ауыстырылды және 88 көше қиылысында 166 кері санау таблолары, 15 жаяу жүргіншілер өткелдеріне жарық модульдер орнатылды және 13 жерге ұзындығы 111 метр жасанды кедергілер орнатылды.

• 
  ішкі қалалық жолаушылар көлігінің балама түрлерінің жоқтығы;
  
• 
  қолданыстағы автобустардың басым бөлігі тозған және қоршаған ортаға зиянды әсері жоғары;
  
• 
  қалалық бағыттардың рентабельділігі төмен болуына байланысты инвестициялық тартымдылығы төмен;
  
• 
  қоғамдық көліктердің қызмет көрсету сапасы төмен;
  
• 
  қаланың шет аймақтарына қатынайтын бағыттардың шығындылығы;
  
• 
  54 бағдаршам нысаны автоматтандырылған жүйеге қосылмаған және пайдалану мерзімі 20 жылдан асқан.
  

Шымкент қаласының телекоммуникация қызметі саласында бірқатар мемлекеттік және жеке кәсіпорындар жұмыс жасайды. Оның ішінде «Қазақтелеком» АҚ ірі компаниялардың бірі болып табылады. 2012 жылы абоненттер саны 146 643 құрап, 2011 жылмен салыстырғанда 2,4 пайызға артты. Цифрлендру деңгейі қалада 100 пайызды құрайды. Интернет абоненттерінің саны 10000 адамға шаққанда 2011 жылғы 463-тен 2012 жылы 514 бірлікке дейін өсті. Ал, бұл көрсеткіш республика бойынша 950 бірлікті құраған.

Сонымен қатар, қалада 1 орталық операциялық учаскесі, 25 қалалық пошта байланыс торабы, 6 поштаны өңдеу және жеткізу учаскесі, облыс әкімі аппаратының ішінде 1 пошта байланыс торабы және 1 жылжымалы байланыс бөлімшесі бар.

Бұдан басқа, ірі мекемелердің, яғни халыққа қызмет көрсету орталығы, салық департаментінің қалаға тиісті аудандары, ішкі істер басқармаларында коммуналдық және бюджеттік төлемдерді қабылдайтын 13 касса жұмыс жасайды.

Қала халқына пошта байланыс торабы бойынша 50-ден астам қызмет түрін көрсетеді, оның ішінде:

• 
  Жазба-хат хабарларды қабылдап, мекен жайына жібереді;
  
• 
  Сәлемдемелер, ұсақ пакеттер, бандерольдарды қабылдау;
  
• 
  Арнайы байланыс қызметтерін жеткізу;
  
• 
  Жедел жөнелтімдерді АВИО-мен жеткізу;
  
• 
  Мерзімді басылым баспасөздеріне жазылым және үйлеріне жеткізу.
  

• 
  Салық салымы қызметінің барлық түрлері;
  
• 
  Зейнеткерлерге зейнетақы және жәрдемақы төлеу және үйлеріне жеткізу;
  
• 
  Аударым операциялары (Ресей, Беларусия, Украина, Өзбекістан, Қырғызстан);
  
• 
  Жедел аударым түрі (Вестерн-Юнион) 20-30 минут ішінде 170 мемлекетке жіберу;
  
• 
  Екінші деңгейдегі банктермен келісім-шартқа отырып, қызмет көрсету;
  
• 
  Барлық бюджеттік мекемелердегі қызметкерлердің айлық-жалақыларын келісім-шарт негізінде есеп шоттарына аудару;
  

• 
  Қала бойынша 10 000 адамға шаққанда интернет абоненттерінің саны орташа республиканың деңгейінен 46,0 пайызға төмен.
  

Қаланың тұрғын қорын су құбыры мен кәрізбен қамтитын «Су арналары-Маркетинг» ЖШС жүзеге асырады, су құбыры желілерінің ұзындығы – 1812,3 км, қала тұрғындарының орталық сапалы су жүйелерімен қамтамасыз етілуі 76% құрады. Орталықтандырылған су көзіне қосылған 210,0 мың абонент бар.

Қаланың кәріз желісі өзіндік ағынды, қалада 6 негізгі коллектор бар. Кәріз желілерінің ұзындығы 468,9 км. құрайды. Тұрғындарды кәріз желілерімен қамту 58-60% құрайды.

Қаланың кәріздік тазарту құрылыстарының жобалық қуаты тәулігіне 197 мың.куб.м. құрайды. Осы құрылғыға шаруашылық-тұрмыстық суағарлары, өндірістік кәсіпорындардың суағарлары, жауын және кәріз суағарлары түседі. Құрылғы қалпына келтіру және өнімділігін арттыруды талап етеді, суағар суларын тазарту тиімділігі нашар.

Қаланың жылумен қамтамасыз етілуі «3-Энергоорталық» АҚ орталықтандырылған жылумен қамтамасыз ету жүйелерімен - (40%), сондай-ақ, қала аумағы бойынша шашыранды орталықтандырылмаған жылумен қамту жүйелерімен қамтамасыз етіледі (60%). Қалада ірі жылу көздері аймақтарында орналасқан жылу желілері айтарлықтай дамыған. Алынатын электроэнергияның негізгі көздері: «3-Энергоорталық» АҚ (21%), «Жамбыл ГРЭС» АҚ (42%), «Екібастұз ГРЭС-1» ЖШС (33%) және «Шардара ГЭС» АҚ (4%).

Қаланың электроэнергияға қажеттілігі жазғы уақытта 70-85 МВт, қыста – 80-135 МВт құрайды, қалада электроэнергия тапшылығы жоқ. Қалалық шағын станциялары 110 кВ – 12 дана, 35 кВ – 21 дана. Электр өткізгіш желілерінің ұзындығы 4 589,1 км. құрайды. Абоненттер саны 200,0 мыңнан астам.

Қала тұрғындарына табиғи газды «КазТрансГаз Аймақ» АҚ ОҚӨФ жеткізіп, таратады. Абоненттер саны – 142,6 мың адам. Газ тасымалдау желілерінің ұзындығы – 2 992,0 км, халықты газбен қамту деңгейі – 79,0% құрайды.
Негізгі мәселелер:

• 
  20-40 жылдан астам пайдаланып отырған су құбырлары желілерінің тозуы;
  
• 
  сумен қамтамасыз ету және кәріз жүйелерінің қуаттылығы экономикалық өсу қарқынынан артта қалуы;
  
• 
  қаланың сыртқы энергетикалық (көздерден) ресурстардан энергиялық тәуелділігі;
  
• 
  қаланың жекелген шағынаудандарында су және газ құбырларының, электр желілерінің жоқтығы;
  
• 
  қаладағы кәріз желілерінің жекелеген бөлігі қанағаттандырылмайтын жағдайда;
  
• 
  суағар тазарту құрылғысына (канализация) қала шекарасының жанасуы;
  
• 
  орталықтандырылған жылумен қамтамасыз ету желілеріне қосылған абоненттердің жылуды пайдалану құралдарының нашар есептелуі;
  
• 
  «КазТрансГаз Аймақ» АҚ ОҚӨФ негізгі қорларды пайдалануы 40 жылдан астам уақыт өткен, осының салдарынан төтенше және төтенше жағдайға жақын қалыпта (70% астам);
  
• 
  монопилистер тарапынан жылу жүйелеріне күрделі жөндеу жұмыстарына салымдары төмен деңгейде.
  

Қалада электрэнергиясын тиімді пайдалану үшін әр адам басына шаққанда кВ/сағат, жеке және заңды тұлғаларға арналған дифференицалды тариф бекітілген.

Сонымен қатар, ішкі нарықта қол жетімді бағадағы энергия үнемдегіш лампаларына сұраныс ұлғайып келеді. Себебі электрэнергиясына тариф әр адам басына шаққанда диффериенциалды болуына байланысты және тұрғындар тарапына энергияүнемдегіш лампалардың тиімділігіне бірте бірте көз қарасы өзгеріп келеді. Халыққа энергия үнемдеудің маңыздылығын түсіндіру үшін арнайы іс-шаралар жоспары бекітіліп, 2011 жылдан бастап жыл сайын осы тақырыпта 50 де астам мақала жарияланды, арнайы бейнеролик жасалып, жергілікті «Қазақстан Шымкент», «Айғақ», «Отырар» телеарналарынан көрсетілді.

Жылу энергетика саласында «Энергоорталық-3» АҚ қазандықтары көгілдір отынмен жұмыс жасайды және альтернативті отын ретінде мазуты пайдаланады. Жылына 70,0 млн.м³ газды пайдаланады және ілеспелі түрде электр энергиясын өндіреді. Жылу құбырларындағы шығыныдылықты азайту мақсатында соңғы 5 жылда барлық 411,6 км құбырдың 30 пайызы немесе 119,4 км күрделі жөндеуден өтті.

Жеке сектордағы көмір және электр энергиясымен жылытылатын елді мекендерді көгілдір отынға қосу жұмыстары жүйелі түрде жүргізілуде.

Энергия үнемдеуші технологияларды енгізудің механизмдерінің бірі ҚР тұрғын-үй коммуналдық шаруашылығын жаңғырту жөніндегі 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы болып табылады. Осы бағдарлама шеңберінде 2011-2013 жылдары 11 көп қабатты тұрғын үйлер күрделі жөндеуден өтті. Оның ішінде энергоаудит жүргізіліп, энергия үнемдеу құрылғылары, термомодернизация элементтері (пластик терезе, еден, жертөле, үйлердің каркасын қымтау) пайдалана отырып жүргізілген.

Қазіргі таңда, еліміздегі энергия үнемдеу саясатының басты мақсаттарының бірі энергия қорларын тұтыну көлемін азайту арқылы баламалы энергия көздерін (күн, жел, су және т.б.) кеңінен пайдалану болып табылады. Осы мақсатта 2013 жылы қалада жаңартылған қуат көзімен қамтылған заманауи 140 орындық балабақша ашылды. Бұл балабақша қуаттылығы сағатына 80 Квт электр энергиясын өндіретін фотовольтциялық электр стансасы арқылы күннен қуат алатын коллекторлар жүйесі орнатылған. Сонымен қатар, осындай жаңа технологияларды кеңінен қолдану және «жасыл экономика», трансферт технологияны ендіру бағыттарында жұмыс жасау үшін қалада «Шымкент инновация» ЖШС құрылған.
Негізгі мәселелер:

• 
  энергия үнемдеу саласында нормалау, стандарттау, сертификаттау және бақылау жүйесінің болмау;
  
• 
  энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру саласында статистикалық есептіліктің болмауы;
  
• 
  Энергия үнемдеуді насихаттау мен көпшілікке тарату деңгейінің төмендігі;
  
• 
  өнеркәсіп салаларының технологиялық және техникалық арта қалуы және өндірістердің халықаралық стандарттарға сәйкес келмеуі;
  
• 
  кәсіпорындарда негізгі қорларды жаңарту және жаңа технологиялар енгізуге қаржылай тапшылығы;
  
• 
  Тұрғын үй қорының ескіруі.
  

Қала бойынша 84 көшеде 6787 дана жарық шамдары пайдаланады. Сонымен қатар, 7 саябақ, 27 гүлзар, 33 ескерткіш бар. Қала аумағында ұзындығы 65,2 км 6 өзендер мен каналдар бар. Оның ішінде «Қошқар ата» өзенінің аяқ жағы, «Шымкент» және «Жаңа-шек» каналдарының жағалуына халық жақын орналасқан. Ауа-райының қолайсыз мезгілдерінде су алып кету қауіпін тудырады. Сонымен қатар, жауын-шашын күндері қаланың ирригациялық жүйелері су ағынының көлемін көтере алмайды. Бұл өз кезегінде жекелеген тұрғын үйлердің су алып кету қауіпін және халықтың жүріп тұруына қиындықтар туындатады.

Елді мекендердің санитарлығын қамтамасыз ету бойынша бюджеттік бағдарламасымен 115 көше, 682 қоқыс тастау алаңдары жүйелі түрде тазартылып отырады. Алайда, жеке секторда контейнер алаңдары орнатылмаған. Осының салдарынан стихиялық күл қоқыстың жиналуы орын алады. Сонымен қатар, қала шекарасының ұлғаюына байланысты және қыс мезгілінде қаланы қардан тазалау жұмыстарына арнайы коммуналдық шаруашылық техникалары жетіспейді.
Негізгі мәселелер:

• 
  «Қошқар ата» өзенінің аяқ жағы, «Шымкент» және «Жаңа-шек» каналдарының арнасын бекітуді қажет етеді;
  
• 
  Қаланың ирригациялық жүйесінің ескіруі;
  
• 
  Жеке сектордың санитарлық тазалығы төмен деңгейде, қоқыс тастау алаңдары орнатылмаған;
  
• 
  Шет аймақтардағы көшелер жарықтандырылмаған;
  
• 
  Қаланың коммуналдық шаруашылығын қамтамасыз етуге арнайы техникалардың жетіспеушілігі;
  
• 
  Қала аумағындағы жасыл желектерді тұрақты суғару көздерінің жоқтығы.
  

Қаланың қоршаған ортасына антропогендік жүктемеге мыналар әсер етуде:

• 
  атмосфераға мұнай өндіру және химиялық өндіріс, энергетика, түсті металлургия кәсіпорындарынан және автокөліктерден шыққан зиянды заттар. Зиянды заттардың көздері арасында 56,8% тұрақты көздерден, қалған 43,2% автокөліктерден және т.б.көздерден шыққан зиянды заттар. Қалада көлік санының ұдайы өсуіне байланысты жалпы зиянды заттардың құрамында көліктерден шыққан зиянды заттардың үлесі де өскен.
  
• 
  қатты тұрмыстық және өндірістік зиянды заттардың жиналуы. Қатты тұрмыстық және өндірістік заттардың көлемі жылына болжам мен 200,0 мың тоннаны құрайды, олар қаланың солтүстік - батыс бөлігінде орналасқан қоқыс полигонында жыл сайын жиналады.
  
• 
  «Южполиметалл» зауытының аумағындағы топырақ жамылғысы ластанған. Денсаулық сақтау және Қоршаған ортаны қорғау Министрліктерінің қатысумен қазақстандық және американдық ғалымдармен бірлесе, қорғасынмен ластанған жерлердің балалардың денсаулығына тигізетін әсеріне зерттеу жұмыстары жүргізілген. Нәтижесінде зерттеуден өткен 83 баланың барлығында қан құрамындағы қорғасынның үлесі шекті нормадан 6,5 есе асып кеткен. Бұл өз кезегінде балалардың жүйке жүйесіне және интеллектуалды дамуына кері әсерін тигізеді. Сонымен қатар, мидициналық ақпарат орталығының мәліметіне сәйкес қаладағы ауру деңгейі орташа облыстық көрсеткіштен тері ауруы бойынша 2 есе, тыныс алу органдарының ауруы 2 есе, несеп-жыныстық аурулары 1,5 есе асып түскен. Сонымен қатар, зауыттың аумағында 2,4 млн.тонна металлургиялық қалдықтар бар.
  

Жаңадан тұрмыстық қоқыс полигонын және қоқыс өңдейтін зауыт құрылысын жүргізу үшін қаланың оңтүстік-батыс бөлігінен 34,0 га жер бөлінді. Қазіргі таңда қоқыс өңдеу зауытының құрылысы жеке инвестор «Технологий-21» ЖШС есебінен жүргізілуде, ал полигонға қажетті инженерлік жүйелердің құрылыстарына 2011 жылы қалалық бюджеттің есебінен 22,0 млн.теңге, 2012 жылы облыстық бюджеттен 353,0 млн.теңге қаржы бөлінді.

Тұрғындардың демалуына және өзен арналарының су жуу қауіпінің алдын-алу мақсатында «Бадам» өзенінің маңына жағажай құру және «Қошқар-ата» өзенінің арнасын көріктендіру жұмыстары басталды. Бұл мақсатта 2012 жылы облыстық бюджеттен 40,0 млн.теңге қаралып, «Бадам» өзенінің көріктендіру жұмыстарын 2013 жылы аяқтау жоспарлануда.

2012 жылы «Жасыл Ел» көгалдандыру іс-шарасына сәйкес, 35 мың дана декоративті ағаш көшеттері отырғызылды. Сондай-ақ, алаңы 1000 га «Жасыл аймақ» аумағындағы отырғызылған ағаш көшеттері жүйелі күтіп ұсталынуда.

• 
  өндірістік кәсіпорындардың қаланың тұрғын аймағында санитарлық аймақтарды сақталуысыз жақын орналасуы, бұл қаланың экологиялық тұрақтылығына зиян тигізеді;
  
• 
  өнеркәсіп кәсіпорындарынан қалған зиянды қалдықтарды жою технологиясының жоқтығы;
  
• 
  қалада көлік саны ұдайы өсіп, қоршаға ортаға зиянды заттар көлемінің артуы;
  
• 
  жылжымалы көздерден шағытан (автокөліктер) зиянды заттардың статистикалық есептіліктің жоқтығы;
  
• 
  қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару жүйесінің жетілмеуі;
  
• 
  қатты тұрмыстық қалдықтарды өңдеу зауыты құрылысының ұзақ мерзімге созылуы;
  
• 
  қоқыс жинау техникаларының жетіспеушілігінен, қала аумақтарында стихиялық күл-қоқыстың жиналуы;
  
• 
  Южполиметалл зауытының аумағындағы топырақ жамылғысының ластану және металлургиялық қалдықтың тазаланбауы.
  

Шымкент қаласының аумағы 40 080 га құрайды, бұл облыс аумағының үшінші бөлігін алады, соның ішінде тұрғылықты аумақ ауданы – 16 793,8 га, тұрғылықты аумақтан тыс – 5 762 га, қала шекарасы ішіндегі бос аумақтар ауданы 1 871,8 га, басқа аумақтар ауданы -15 369,4 га құрайды.

2015 жылға қарай Шымкент қаласының аумақтық тұрғыдан солтүстік, шығыс, оңтүстік-шығыс, оңтүстік-батыс және батыс бағыттарда дамыту арқылы қала аумағының ауданы 117,0 мың га құрайды деп жоспарлануда.

Шымкент қаласының аумақтық (кеңістік) бәсекелік артықшылығы ретінде - қолайлы жағрафиялық орналасуы, тұрғындар тығыздылығы, рекреационды, адам потенциалына бай қала ретінде сипаттауға болады.

Кеңістік бөліктері мен элементтері арасындағы экономикалық байланыстардың жиілігін анықтайтын қаланың көлік желілерінің жағдайы жолдардың төмен өтімділігі, әсіресе қаланың орталық бөлігінде проблемалық болып саналады.

Шымкент қаласының рекреациясы тарихи, мәдени–қызмет көрсету объектілерінің кең желісінде: негізін бақтар құрайтын аумағы 117 га қаланың жасыл аймағы, дендропарк (ауданы -120,52 га), зоопарк (ауданы – 54 га). Жасыл желектер аумағы 478,0 га құрайды, 1 адамға 7,6 шаршы метр.

Қаланың рекреациялы дамуын тежейтін факторларға - табиғат ескерткіштері мен қаланың және жақындағы аудандардың табиғи объектілерін толығымен пайдаланылмай жатқан туристік инфрақұрылым, сонымен қатар қаланың экологиялық жүйесінің айтарлықтай төмендеуі болып отыр.
Негізгі мәселелер:

• 
  Шет аймақтардағы елді мекендер жоспарлау жобасынсыз салынған, қаланың сәулеттік келбетіне кері әсерін тигізеді;
  
• 
  қалақұрылысын дамыту үшін құрылыс алаңдарындағы жер телімдерін мемлекеттің мұқтаждығына алу процесстерінің ұзаққа созылуы;
  
• 
  құрылыс нысандарында «қызыл сызықтың» сақталмауы.
  

ҚР «Өңірлерді дамыту» бағдарламасына сәйкес изохрон тәсілі бойыша (1,5 сағат ішінде көлікпен қол жетімділік) агломераця аймағының орталығы ретінде Шымкент қаласы, Сайрам, Төлеби, Ордабасы, Бәйдібек, Түлкібас, Қазығұрт аудандары, Арыс қаласы енгізілген.

Шымкент агломерациясы аумағындағы халық санының үлесі Республика халық санының 8,5 пайызын құрайды (1,4 млн.адам).

Шымкент агломерациясының ауқымын даму коэффициентінің (7,4) жоғары екенін ескере келе, республика бойынша агломерциялық дамудың 1-ші деңгейіне Астана, Алматы қалаларынан кейін Шымкент қаласы енгізілген.

• 
  қаланың орталығымен шет аймақтарындағы даму үрдісінде тепе-теңдіктің сақталмауы;
  
• 
  агломерация әсер ететін аймақтардың нақты шекарасының айқындалмауы;
  
• 
  қаланың инфрақұрылым жүйелеріне жүктеменің өсуі, шет аймақтардың инфрақұрылым жүйелеріне қосылмауы;
  
• 
  қаланың шет аймақтарында ретсіз құрылыс жайларының дамуы;
  
• 
  қалаішілік және магистралдық жолдардың көлік өткізу қабілетінің төмендігі;
  
• 
  санитарлық-экологиялық жағдайдың күрделенуі;
  
• 
  өзін-өзі жұмыспен қамтығандар және жасырын жұмыссыздық деңгейінің жоғаруы болуы;
  
• 
  еркін экономикалық аймақ және индустриалық аймақтардың қала экономикасын дамытудағы ролі төмен деңгейде.
  

Қаланың географиялық сипаттамасына қарай: күрт континентальды климаты, өсімдігі, гидрологиясы және жоғарғы сейсмикалығына, ыстық және құрғақ жазы, қатты желдер, қаланың аумағы мен халқы бірқатар табиғи жағдайларға бейімделген.

Болуы мүмкін жойқын жер сілкінісі, су басу мен тасқыны, желдер, елді мекендерді және автокөлік магистралдарын қар басып қалу адам өліміне, едәуір материалдық шығындарға, халықтың тыныс-тіршілігінің бұзылуына әкеліп соқтыруы мүмкін.

Технологиялық процессінде улы заттарды, жарылғыш және өрт қауіпі бар газдар мен сұйықтарды пайдаланатын өнеркәсіптік орындарының болуы және транспорттық магистральдағы апаттар техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың қауіпін тұғызады, ал Бадам су қоймасының бөгеті бұзылған жағдайда ауқымды жерді су басуы ықтимал.

Шымкент қаласы аумағының қаупін бағалауы көрсеткендей, халық пен шаруашылық нысандарға ең қауіпті болып келетін – жер сілкінісі, Бадам су қоймасының бөгеті бұзылған жағдайдағы су басу және қатты әсер ететін улы заттардың тасталуы.

Су басумен тасқын қауіпі:

Шымкент қаласының аумағында 3 канал бар: «Шымкент» - 20,6 км, «Жаңа-Шек» - 11,8 км, «Жаңа-Бай» - 3,7 км және Бадам магистралды каналы. Сонымен қатар, ұзындығы 5,4 км Қара-су, Қошқар-ата – 9 км, Бадам өзендері ағып өтеді.

Қалада жер асты су деңгейлерін төмендету үшін тік дренажды 29 скважина жұмыс істейді.

Көктем кезінде мол жауын-шашынның және туларда мұз бен қардың еру нәтижесінде Шымкент қаласының аумағында тұрғын үйлердің ауласын су басуы ықтимал. Су тасқыны және су басу құбылыстары наурыздан бастап, мамыр айына дейін жалғасады.

Су тасқындары мен су басулары туындатуды ықтимал өзендер мен каналдар: Бадам, Қошқар ата, Қарасу өзендері және Шымкент, Жаңа-Шек, Жаңа-Бай, Бадам магистралдық каналдары.

Бадам өзенінің суы тасыған жағдайда 6,0 ш.км құрап, 4750 халқы бар Чапаевка поселкесі, «Химфарм» АҚ мен қорғасы зауытының аймағын су басу қауіпі бар.

Оңтүстік Қазақстан гидрометеорология орталығының бақылауы бойынша, қыс мезгілінде тәулік ауа температурасының күрт ауытқуларына байланысты көктайғақ болуы ықтимал, электр желілерінде ылғалды қардың жиналу құбылысы болып тұрады. Қардың көп жауы, қарлы борандар, қар басу құбылыстарына тән қала көшелері: Тәуке-хан даңғылы (М.Әуезов атындағы ОҚМУ), Ордабасы алаңы, Анаров көшесі, теміржол станциясының аймағы, 11 ш.а. «Алатау» дүкені аймағы, Желтоқсан көш., Рысқұлов көш., Байтұрсынов көш., Момышұлы даңғылы.

Тұрғын секторларда өрттер мен адам өліміне алдын алу жөніндегі профилактикалық жұмыстарына басты назар аударылып отырса да, өрттің басым көпшілігі тұрғын үйлерде орын алып отыр. 2012 жылы 196 өрт орын алып, 99,9 млн.теңгеге материалдық шығындарға ұшыратты. Өрттің негізгі себептері: жалынмен абайсыз болу, тұрмыстық электрқұралдарды және пештерді пайдалану кезінде өрт қаупсіздік ережелерін бұзу, өнеркәсіпте электр жабдықтарын орнату және пайдалану ережелерін бұзу.

Қазіргі уақытта қала аумағында 5 өрт депосы орналасқан. Сайрам ауданы Сайрам ауылында орналасқан 2 арнайы өрт автокөлікке арналған 1 өрт сөндіру бөлімшесі Шымкент қаласының есебіне кіреді.

Жер сілкінісі қаупі:

Қала аумағы 7 баллға дейін жерсілкінісі болуы ықтимал жоғары сейсмикалық белсенділік аймақта орналасқан.

Жер сілкінісінің нәтижесінде құрылыстар түрлі дәрежеде қирауы мүмкін: 26072 ғимарат – қатты және орташа дәрежеде қирайды, 11554 ғимарат – жеңіл зақымдануы мүмкін.


Негізгі мәселелер:

• 
  қаладағы 30-дан 60%-ға дейін өнеркәсіптік және азаматтық ғимараттары мен құрылыстардың сейсмотұрақтылығы талапқа сәйкес емес ;
  
• 
  каналдар мен өзен арналараның бей-берекет ағыны, санитарлық қорғау аймақтырының сақталмауы;
  
• 
  шағынаудандар мен елді мекендерде ағын су жүйелерінің (ирригация) жоқтығы;
  
• 
  елді-мекендерде электр желілерінің бейберкет құрылыс нормаларынсыз салынуы;
  
• 
  өрт сөндіру деполарының, автокөліктердің, арнайы техникалардың жетіспеушілігі.
  

Мемлекеттік саясаттың нақты бағыттарын жүзеге асыруға жауапты кәсіпқой басқарушылардың жаңа санаты – «А» корпусы  құрылды.

«А» корпусына бірінші кезекте жауапты хатшылар мен облыс әкімдерінің аппарат басшылары, комитет төрағалары, қалалар мен аудандар әкімдері кіреді. Бұдан былай мемлекеттік қызметші лауазымдық сатымен кезең-кезеңмен, билік иерархиясының бір сатысынан келесісіне өзінің машығын жетілдіре және кәсіби деңгейін арттыра отырып көтерілетін болады.

2012 жылы қала әкімдігіне қарасты 13 құрылымдық бөлімдерде, 3 қаладағы аудан әкім аппараттарында және қалалық мәслихат аппаратында 304 мемлекеттік қызметкерлер жұмыс жасаған.

Қазақстан Республикасының 13 маусымдағы мемлекеттік басқару органдары арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату және жергілікті өзін өзі басқару мәселелері жөніндегі Заңдарын іске асыру мақсатында ҚР Үкіметінің 2013 жылғы 18 маусымдағы жергілікті мемлекеттік басқару базалық құрылымын бекіту туралы №608 және 2013 жылғы 29 сәуірдегі №411 «Министрліктердің, өзге де орталық және жергілікті атқарушы органдардың штат саны лимиттерінің кейбір мәселелері және кейбір мемлекеттік мекемелерті тарату туралы» қауылылары қабылданып, Оңтүстік Қазақстан облысына қосымша штаттық бірліктері беру қарастырылды. Оның ішінде Шымкент қаласына 4 құрылымдық бөлім қайта құрылып, қосымша 64 штат берілді.

2012 жылы қаланың жергілікті атқарушы жұмыс жасайды органдарымен мемлекеттік қызмет көрсету жұмыстары ҚР Үкіметінің 2010 жылғы 20 шілдедегі №745 «Жеке және заңды тұлғаларға көрсетілетін мемлекеттік қызметтердің тізілімін бекіту туралы» және 2009 жылғы 15 желтоқсандағы № 2121 қаулыларына сәйкес атқарылды.