43
2. Бiлiмнiң жүйелiлiгi – бiлiмнiң иеархиясын қалыптастыру. Бұл сипаттама
білім алушылардың оқытылып отырған ғылымның теориялық құрылымын
меңгеруде нақтылы бiлiмнiң алатын орнын түсiне және бағалай бiлуiмен тығыз
байланысты.
3. Бiлiмнiң берiктiгi – бiлiмді меңгерудің барлық деңгейлерiнде де бiлiм
тұрақты және берiк болуы керек. Бiлiмнiң берiктiгiне оның барлық
деңгейлерiнен өткеннен кейiн ғана қол жеткiзуге болады. Когнитивтік
өлшемнің аталған негізгі көрсеткіштері білім алушылардың ары қарай
виртуалды зертханалық жұмысты жүргізуі үшін алдымен оның теориялық
анықтамалығының мазмұнын іріктеуде маңызды.
Операциялық-әрекеттік өлшем құрылымдық ерекшеліктерімен, яғни
тәжірибеде қолданудағы оның толықтығымен, өзара байланыстылығымен,
нәтижелігімен сипатталады, сондықтан оның көрсеткіштеріне өзара
байланыстылық, толықтық, нәтижелік жатады.
Өзара байланыстылық көрсеткіші алған білімді тәжірибеде қолдануда жете
түсінудің,
толықтықтың,
жүйеліктің,
нақтылықтың
кіріктірілуімен
сипатталады. Толықтық көрсеткіші өзара байланыстылық көрсеткішімен тығыз
байланысты. Ал нәтижелік көрсеткіші білім алушылардың есінде сақталуымен,
оны өмірде қажетті жағдайда қолдана алуымен сипатталады.Осылайша, білім
алушының виртуалды зертханалық жұмысты қолдану іс-әрекеттерін анықтау
барысында бiз бiлiмдi меңгеру деңгейлерi мен виртуалды зертханалық
жұмыстарды орындауды бағалаудың негiзгi өлшеуiштерiн бiр-бiрiмен
байланысты бiртұтас жүйе ретiнде қарастырдық [61].
Виртуалды зертханалық жұмысты қолдану іс-әрекеттерінің теориялық
және практикалық компоненттері бір-бірімен байланысқан, бірін-бірі
толықтырып, дамытып отыратын біртұтас үрдіс, ол оқу материалының
мазмұнына қарай әртүрлі дәрежеде күрделеніп беріледі.
Білім алушылардың оқу жетістіктерін тақырыптық, жалпылама және
қорытынды бақылау арқылы бағалауда оқытушы оқу іс-әрекетінің продуктивті
және шығармашылық деңгейлерін ескереді. Білім алушылардың теориялық
материалды игерудегі оқу жетістіктерін бағалау төмендегідей көрсеткіштер
арқылы бағаланады, ол max баллдың 40% құрайды (кесте 6):
Кесте 6 – Білім алушылардың теориялық материалды игерудегі продуктивті
Продуктивті
деңгей
Балл
Шығармашылық деңгей
Балл
1
2
3
4
-
оқу
тақырыбын
игеру
мақсатын,
күтілетін
нәтижелерді анықтай алуы;
5
- оқу материалдарын зерделеуде
өз бетімен қажет ақпараттарды
жинастыруда өз
7
-
тақырыптың
негізгі
идеяларын, терминдері мен
ұғымдарының мәнін түсіндіруі;
- оқу материалдарын тереңірек
түсіндіру мақсатында берілген
5
5
бетімен
әртүрлі
тәсілдерді
қолдана алуы;
- оқу материалдарын талқылай
отырып өз бетімен түзету енгізе
алуы, қорытынды жасауы, өз
9
9
44
6 - кестенің жалғасы
1
2
3
4
әртүрлі иллюстрацияларды
пайдалануы
пікірін ұсынуы;
-
оқу
материалдарын
маңыздылығын, нәтижелігін өз
бетімен бағалауы
max балл
15
25
Барлығы 40%
Білім алушылардың виртуалды зертханалық жұмыстарды орындаудағы іс-
әрекеттерін бағалау төмендегідей көрсеткіштер арқылы бағаланады, ол max
баллдың 60% құрайды (кесте 7):
Кесте 7 – Виртуалды зертханалық жұмыстарды қолданудағы іс-әрекет
көрсеткіштері
Продуктивті деңгей
Балл
Шығармашылық деңгей
Балл
-
тәжірибе
жұмысының
мақсатын дұрыс әрі өз бетімен
анықтау;
- тәжірибені өткізу реттілігін
сақтай
отырып,
тәжірибе
жұмысын толық орындау;
-тәжірибе
жұмыстары
жазбаларының (кесте, сурет,
сызба, график, есептеулер,
т.б.)
нақтылығы
мен
ұқыптылығы;
- қорытындының дұрыстығы
7
9
9
-зертханалық
жұмыстың
сипаттамасын
жазудағы
сауаттылық және логикалық
реттілік;
-
тәжірибе
жұмыстарын
орындауға қажетті құралдарды
тиімді әрі нақты нәтиже алуға
лайықтап,
өз
бетімен
дайындау;
-
тәжірибе
жұмысының
нәтижесін
өз
бетімен
қорытындылау
және
ұсыныстар беру
10
10
15
max балл
25
35
Барлығы 60%
Білім алушылардың теориялық материалды игеруі мен виртуалды
зертханалық жұмыстарды қолданудағы іс-әрекет көрсеткіштеріжұмыс оқу
бағдарламасындағы нәтижемен тығыз байланысты. Біз жоғары білім беретін
оқу орындары білім алушыларының продуктивті және шығармашылық деңгей
көрсеткіштерін ғана ұсынып отырмыз. Бұл жерде білім алушылардың жас
ерекшеліктеріне сәйкес репродуктивті деңгей көрсеткіштері берілмейді. Себебі,
репродуктивтік деңгейде оқытушы
білім алушылардың білім, білік, дағдыларын
қалыптастыратын тапсырмаларды өзі беріп, өзі меңгерткен білім мен іскерлік
дағдыларын білім алушыларға үлгі, нұсқау бойынша қайталатады. Сондықтан
аталған деңгей жоғары оқу орындарында білім алушылардың дәрежесіне
сәйкес емес.
