Мысалы, үш мәртелі беріліс кезіндегі 01101 кодты комбинациясы
жартылай
бөгеттермен
бұрмаланады,
сондықтан
қабылдағыш
мына комбинацияны қабылдайды: 01101, 01110, 01001. Әрбір
позицияны
тексеру
нәтижесіндегі
жеке
дұрыс
деп
01101
комбинациясы саналады.
Баска топтың әдісте ақпаратгы қайта кодирлеуді талап
етпейді, деректерді блоктап беруді үйғарады. Ондай сипатгамалар
болуы мүмкін:
блоктағы бірлік саны немесе ноль,
блокта
берілетін символдарының бақылау соммасы, бақылау соммасын
түрақты шамаға бөлу қалдығы жэне т.б. Қабылдау пунктінде бұл
сипаттама
қайта
есептеледі
және
берілген
байланыс
канал
бойынша салыстырылады. Егер сипаттамалар сэйкес түссе, блокта
кате жоқ деп саналады. Kepi жагдайда беру тарапына блокты
қайталап беруін талап ететін сигнал беріледі. Қазіргі ТЕЖ - де
мүндай эдіс ең кең таралган.
Бөгет тұракты (артық) кодирлеу кеңінен тек ТКЖ - де ғана
емес,
сонымен
ЭЕМ
колданылады.
Ол
байланыс
жүйедегі
/Г
жүмыстың жоғары сапалы көрсеткіштер алуға мүмкіндік оереді.
Оның
негізгі
белгіленуі - желіс
жұмысында
бөгет
немесе
жаңылуға қарамастан берілетін ақпараттың бұрмалануының кіші
ыктималын қамтамасыз ету.
Кодтарды корриктерлеудің ең маңызды көрсеткіштері санына
қатысты:
• Код маңыздылығы, немесе кодты комбинация үзындығы, оған
ақпаратты символдар (бастан) және тексерісті немесе бақылау
символдар (К). Әдетте п кодының мәні Т + К соммасы;
• Кизб кодының артықшылығы,
кодты бақылау
символының
саны қатынасында көрінеді - кодтың мәнділігі.
• ККС
кодын
корректирлегіш
қабілет,
кодты
косбинация
санының L, берілген код комбинациясы М жалпы санына
қатынасына көрсетеді;
Олардағы
қателер
байқалып
түзетіледі.
Корректирлегіш
кодты таңдау ТКЖ - гі
ақпаратты беру дұрыстығы бойынша талапқа тэуелді. Кодты
дүрыс таңдау үшін қателік туу заңдылығы, сипаты, уакыт
ішіндегі саны мен болінуі жонінде статикалык деректер кажет.
Мысалы, корректирлегіш код тиімді болады, егер қателіктер
статикалык тэуелді болған жағдайда, ал олардың пайда болуы
ықтималдыгы кейбір шамалардан аспайды.
63
Ол кателіктер топпен пайда болғанда жарамсыз Т Е Ж -д е коррек-
тирлегіш кодтар негізінен қателіктерді, түзетулкрді байқау үшін
қолданылады, ол бүрмаланған ақпаратты қайталап беру жолымен
жүзеге асады. Осы мақсатта желістерде кері байланыс беру
жүйесі пайдаланылады (абоненттер арасында дуплексті байланыс-
тьщ болуы мұндай жүйені қолдануды жеңілдетеді).
Кері байланыс беру жүйесі шешуші кері байланыс жүйесі
мен ақпараттық кері байланыс жүйесіне бөлінеді.
Шешуші кері байланыс жүйесінің ерекшелігіне ақпараты
қайталап беру қажеттігі жөнінде шешімді қабылдағыш қабыл-
дайды. Мүнда міндетті түрде бөгет тұрақты кодирлеу қолданыла-
ды, оның көмегімен кабылданатын ақпаратты тексеру қабылдау
станциясында жүзеге асады. Қателік байқалғанда кері байланыс
арна бойынша беру тарапына қайта сұрау сигналы жіберіледі,
ақпарат қайталап беріледі.
Ақпаратгы кері байланыс жүйесінде ақпаратты беру бөгет
тұракты емес кодирлеумен жүзеге асады. Қабылданған акпаратты
кабылдаған қабылдағыш оны өз жадына белгілеп, оны толык
көлемде таратқышка кері байланыс каналы бойынша береді,
берілген
және
қайтарылған
ақпарат
салыстырылады.
Сэйкес
түскенде таратқыш қабылдағышқа растау сигналын жіберіді, кері
жағдайда барлық ақпаратты қайталап беру жүреді. Сөйтіп, мүнда
берілісті қайталау қажет шешімді таратқыш қабылдайды.
Осы екі жүйеде бірдей дұрыстықты қамтамасыз етеді,
алайда шешуші кері байланыс жүйесінде каналдардың өткізу
қабілеті тиімді пайдаланылады, сондықтан олар кең таралған.
Дәріс №11
Т акы р ы б ы : Internet желісі
Әлеуметтік
пенде
болғандықтан
адам
эрқашанда
езі
сияқтылармен араласу тәсілдерін іздестіреді. Соңғы
кездегі
INTERNET желісінің күрт дамып кетуі(казіргі кезде 18000 эртүрлі
желілерді біріктіріп, күнбе-күн жаңаларымен толықтыруда) қашық-
тык үғымын жокка шығарып, планетамыздың кез-келген нүктесін бір-
бірімен бейнелі түрде байланыстыруда. Информацияның көзді тартар
ертеңі таң қалдырып, өзіңнің соңы пайдалану алатының қуантады.
Бірак адам жаңалыққа тез үйренеді ғой, қазір де INTERNET жал-
64
пыға бірдей информациялыққор тэрізді ертектегі “ ханшалардан”
күнделікті “күңіңізге” айналып барады.
Оның
құрамында
миллионда-ған
компьютерлер,
компьютер
терминалдары жэне қарапайым пайда-ланушы адамдар бар. Кейбір
есептеулер бойынша екі миллиондай компьютермен 30 миллионға
жуық адам жумыс істеп жатыр. INTER-NET желісіне күніне 1000
компьютер
қосылады
екен.
ISOC(Intemet
Society - Internet
қоғамдастығы)
президентінің
жақында
INTERNET
желісін
пайданушылар саны бір миллиардқа жетеді деуі де бекер емес
шығар.Мүнда таңданарлық ешнәрсе жоқ. СОЛ себепті INTERNET
бізге “даналык көзі” болып
көрінсе де, оның өзін қалай
пайдаланатынымызды білген артық болмайды.
Аздаған тарихи деректер мен статистикалық мәліметтер
INTERNET желісін алғашқы дүниеге келтіруге себеп болған 70-
жылдар
басында
АҚШ
қорғаныс
министрлігінің
APRANET
компьютерлік жүйесі болып саналады, онда соғыс жағдайында
байланыс желілерінің жұмысы зерттелген еді. Желі нүктелерінің
үлкен аумақта шашырап жатқандығына және олардың оір-оірімен
қосылу желілерінің күрделілігіне байланысты оның аздаған бөліктері
бүзылғанмен сау желілердің өзара байланысы жылдам кайта құрылып
, қалыпты жағдайына келе алатыны айкындалды.
Дегенмен INTERNET тек желі ғана емес, ол - желілердің желісі.
INTERNET көптеген байланыс желілерін бір-бірімен біріктіріп,
дүниедегі ең үлкен компьютерлер торабын кұрайды.
Оның
қарапайым
желілік
нүктелері
өкімет
мекемелерінде
.университеттерде , коммерциялық фирмаларда, жергілікті кітапхана
жүйелерінде, тіпті мектептерде де орналасқан.
INTERNET-тің бір ерекшелігі оның қүрамындағы көптеген
компьютерлер нақгы BBS тэрізді жұмыс істейді (шынды-ғында,
ШТЕІШЕТкомпьютерлерінің көпшілігіВВБ сияқты істемейді.бірақ
әркім одан файлдар алып, мэліметтер базасын пайдаланып , яғни
оның ішкі мәліметгерін пайдалануға мұрсат алады). INTERNET-ке
косылу дегеніміз - баска жерлерде түрған 1000-даған компьютерлік
жүйелермен байланысу деген сөз, Желідегі компьютерлерден өкімет
архивіндегі, университеттің мэлімет базаларындағы, жергілікті
корландағы көлеміндегі, кітапхана каталогтарындағы кұжаттык
мэліметтерді, суреттерді, дыбыс клиптерін, бейнелерді жэне т.б.
цифрлық түрге айнала алатын барлық информацияны ала аласыз.
65
Достарыңызбен бөлісу: | 
