Моно-этникалық мемлекет немесе біртұтас ұлттық мемлекет — белгілі бір ұлттың (этностың)
тарихи қалыптасқан этникалық аумағында қалыптасқан және оның егемендігін бейнелейтін
мемлекет. Тарихи тұрғыдан алғанда, моно-этникалық мемлекеттер, ұлттың қалыптасуының басталуы
мемлекеттің қалыптасуымен сәйкес келетін жерде дамыды, осыған байланысты мемлекеттік
шекаралар көбінесе этникалық шекаралармен сәйкес келді (мысалы, Батыс Еуропа мен Латын
Америкасының бірқатар елдері). Біртекті ұлттық құрамы бар мемлекеттердің мысалдары Жапония,
Солтүстік және Оңтүстік Корея, Португалия, Бангладеш, Дания, Исландия, Венгрия.
2) 1950-1980 жылдардағы Қазақстанның табысты дамыған ғылым салаларын сипаттаңыз.
Қазақстанда геологиялық, химиялық, географиялық, медициналық, ауыл шаруашылығы ғылымдары
табысты дамыды. Мысалы, 1956 жылы геологиялық ғылымдар институты Орталық Қазақстанның
бірегей болжамдық-металлогендік картасын жасауға қол жеткізді. Қазақстандық ғалымдар Батыс
Қазақстан аумағындағы ірі мұнай және газ кен орындарын зерттеуге және игеруге қатысты. Қазақстан
ғалымдарының арқасында Ертіс-Қарағанды Су Арнасы салынды. Агроном ғалымдар бидайдың жаңа
сорттарын және т. б. өсірді.
Қоғамдық ғылымдар саласында айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізілді. 1945 жылы ҚазКСР
Министрлер Кеңесінің Қаулысымен ҚазКСР-да тарих, археология және этнография институты
құрылды, кейіннен оған Ш.Ш. Уәлихановтың есімі берілді. Мұнда Ә.Нүсіпбеков, Ә. Марғұлан, х.
Арғынбаев, Е. Бекмаханов, Б. Сүлейменов және т. б. белгілі ғалымдар жұмыс істеді. 1957-1959 жылдары
"Қазақ КСР тарихы" екі томдық кітап жарияланды. Кейінірек ғылыми мекеме ұжымы Ш.Ш. Уәлиханов
пен Ы. Алтынсариннің шығармалар жинағын, бес томдық "Қазақ ССР-нің көне заманнан бүгінгі күнге
дейінгі тарихы" атты іргелі еңбегін жариялады. 1958 жылы философия және құқық Институты, 1961
жылы Әдебиет және өнер институты және тіл білімі институты құрылып, кейіннен оған
А.Байтұрсыновтың есімі берілді.
ХХ ғасырдың 50-ші жылдарының соңында ҚазКСР құрылымында 50 ғылыми-зерттеу мекемелері
жұмыс істеді. 1985 жылға қарай Қазақ КСР-нің 40 мыңнан астам ғылыми қызметкері болды.
Достарыңызбен бөлісу: |