) XX ғасырдағы Қазақстан Республикасы экономикасының даму кезеңдеріне шолу жасап

20-ғасырдың басында қазақ даласындағы өмір күрделене түсті. Қазақстан шикізат базасы мен Ресей 
экономикасының өнімдерін өткізу нарығына айналды. Өлкені шаруалардың отарлауы өндіргіш 
күштердің дамуын тежеп, қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы мен қоғамның әлеуметтік құрылымын 
жойды. 
1917 жылға қарай дала халқы 45 миллион десятина жерінен айырылды. Облыстың оңтүстік 
аудандарының суармалы және ең құнарлы жерлерінің едәуір бөлігі казактар мен ауқатты қоныстанған 
шаруалардың қолына өтті. 
1919 жылы қаңтарда Кеңес үкіметі «артық азық-түлікті» күштеп тартып алу негізінде «әскери 
коммунизмі» саясатының бір бөлігіне айналған артық ассигнацияны енгізді. Бұл соғыс уақытындағы 
мәжбүрлі және уақытша шара деп түсіндірілді. Ауыл шаруашылығы құлдырай бастады. 
1921 жылы наурызда Жаңа Экономикалық Саясат қабылданды, оның мақсаты халық шаруашылығын 
қалпына келтіру, нарықтық экономиканың кейбір элементтеріне жол беру болды. ЖЭС енгізілуімен 
еңбек қызметі жойылды, еркін саудаға және жерді жалға алуға рұқсат етілді, жалдамалы жұмыс күшіне 
жол берілді, артық бағалау заттай салықпен ауыстырылды. Өнеркәсіп өндірісінің жалпы деңгейі 
соғысқа дейінгі деңгейге жақындады. Қазақстанның экономикасы дерлік қалпына келді. 
Қазақстандағы индустрияландыру пайдалы қазбаларды зерттеуден басталады. Өнеркәсіп кеңестік 
экономиканың басым саласы болды. 
Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Қазақстанның әскери шаруашылығын құру (1941-1945 жж.) Әскери 
жағдайда Қазақстанның майдан арсеналы ретіндегі рөлі айтарлықтай өсті. Қазақстан елге КСРО-ның 
5830 мың тонна астық, 745 мың тонна ет, 85% қорғасын және 70% полиметалл кендерін берді. Екінші 
дүниежүзілік соғыс кезіндегі он оқтың тоғызы Қазақстанда өндірілген қорғасыннан құйылған. 
Соғыстан кейінгі бесжылдықтар жылдарындағы Қазақстан экономикасы (1946-1960 жж.) Соғыстан 
кейінгі жылдарда экономиканың дамуы жаңа реформаларды жүзеге асыру ұрандарымен өтті. 
Хрущевтік жылымық жылдарында (1953-1964) КСРО экономикасын реформалау әрекеттері жасалды. 
Азық-түлік мәселесін шешу үшін Қазақстан аумағында «Тың және тыңайған жерлерді игеру туралы» 
шешім қабылданды.
70-80 жылдары кеңестік экономиканың жүйелі дағдарысы, әлеуметтік саланың нашарлауы, ең қажетті 
тауарлардың тапшылығы басталды. Жүргізілген экономикалық саясат түбегейлі өзгерістерді қажет 
етті. 
1985 жылы «қайта құру» басталды, ол экономика саласына да әсер етті: кәсіпорындардың өзін-өзі 
қаржыландыруы және өзін-өзі қамтамасыз етуі енгізілді, кооперативтер мен шағын кәсіпорындар 
пайда болды. 
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 

жүктеу 0,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: