76
5 Экономикалық бөлім
5.1 Жоба мақсаты
Бұл дипломдық жобада алтын кен орындарында(кеніштерінде) ZigBeeв
желісін құру қарастырылатын болады.Ақырғы онжылдықта Қазақстанның
алтынөндіргіштік саласы, қанағаттанбастай менеджмент дәрежесі мен жоғары
өндірістікшығындар қатарын арттырды.
Қазақстанда жоғарыжиілікті байланыстың орнатылуы тиімсіздеу, себебі
жоғары жиілікті сигнал кедергіге көптеп ұшырайтындықтан, төменгі жиілікке
негізделгенстандарттар ынғайлы.
WI-FI
технологиясы таулы аймаққа жарамсыз, себебі басқа
электротехника мен кедергілердiң әсеpінен өшулік болуы мүмкін. Мұндай
жағдайдаZigBee технологиясын қолданған ұтымды.
ZigBee жүйесі хабарлар жіберуге мқрша беріп, және де
құрылғыларға үздіксіз жұмыс қамтамасыз етеді. Ақпарат алмасу радио
арқылы орындалады. Негізінен коммутациялауыш немесе жалға алынған арна
қолданылады, сонмен де мобильді байланыс жүйесі арқылы тарату ынғайлы
әрі арзанырақ. Дамымаған байланысу құрылымы жағдайында байланысты
құру кезінде, радиолы құрылғылар қоданған дұрысырақ нұсқа болады.
Сымсыз байланыс технологияларының артықшылықтары күннен күнге
ұлғаюда. Оған себеп желі ұйымдастыру үшін қаржының көптеген бөлігі
жұмсалады. Әлемнің басым елдеріндегі сымсыз технолгиялық негізде
құрылған желілердің саныдары артуда. Алыстаған қашықтыққа ақпарат беру
қажеттілігі күллі әлемтелекоммуникациясы саласындағы назарды сымсыз
қатынау желілеріне аударды.
Сондай айтарлық мәселелердің бірі құрылғылардың эксплуатациясына
жұмсалатын қаржы санының өсуіболып табылады. Оған бас себеп: байланыс
саласындағы өндірушілердің басым бөлігі цифрлы құрылғылар ісіне ауысуы.
Кабельдік желілер жүйесіндегі жұмыс принциптері уакыт өткенсайын
жарамсыздануда. Сосын қазіргі кездегі қолданылатын тарату жүйелері
байланысу
арнасындағы
сұраныстарды,
оларға
артылыптұрған
талаптардықанағаттандыру ісінде қауқарсыз бола бастады.
Жоғарыда айтылғанды назарға ала отырып, бізге қажетті желіні
жобалауда ең тиімдісі ZigBee стандартына «экономикалық» тұрғыдан
тоқтағанымыз жөн. Қазақстанның алтын өндіріснде талданған зерттеудің
нәтижелері және нарықтық сұраныс жағдайын қарастыратын болсақ ұялы
және әдетті байланыс қызметтерін көрсету жүйесі әліде көңіл толтырар емес.
Сымсыз байланыс жүйесіне халық сұранысының аз болу себебі кейбір
аймақтардағы қанағаттанарлықсыз қызмет көрсету мен сапаның нәтижесі.
Осыорайда , диплом жобасындағы негізгі бағыттарды дұрыс орындау
үшін, ZigBee технологиясының базасында, алтын өндірісінде желіні
құруғанда келесідей сауалдарды қарастырып, шешу ұсынылады:
− желінің топологиясына сай құрылымын салыстырмалы түрде
экономикалық талдау;
77
− ZigBee сымсыз жүйесістандартының қазба және кенөндіру саласына
сай экономикалық ерекшеліктері;
− желі құрудың негізгі экономикалық параметрлерін есептеу;
− желінің сапа және тұрақтылық параметрлерін бағалау;
− назардағы желінің экономикалақ тиімділігін есептеу.
5.2 Жобаның экономикалық тиімділігін анықтау
Желі – серверден, 2 контроллерден, 2 қабылдап/таратқыштан және
сенсорлардан тұрады. Желіні іске асыру бөліктері "Sparkfun" интернет-дүкені
арқылы тапсырыс жасалған, тауар бағасы – «теңге» бағамы бойынша (5.1-
кес.), ал желіні саралау (мониторинг) құрылғылары «Alfa.kz»-тен
тапсырылған.
5.1 кесте– Капиталды салымдар
№/
п
Құрылғы атауы
Құрылғының
бағасы, бірлік
үшін, тг
Саны,
1дана
Жалпы
құны,тг
1
Аппаратты-санауыш
тақша,ArduinoUno
4615,75
2
9231,5
2
Макетті тақша,Breadboard Classic
1840
2
3681
3
USB UART кабелі
732
1
732
4
Температурадатчигі, TMP36
277,5
1
277,5
5
Интеллектуалды панель, ИП-01
680124
12
8161488
6
Өтпелі тақша, Breakout Board for XBee
Module
545,75
2
1091,5
7
XBee Explorer USB
4615,75
1
4615,75
8
Радиомодулі, XBee Series 2
5910,75
2
11821,5
9
Жалғауыш джампер сымдар жинағы
Jumper Wire Kit
1285,75
1
1285,75
10
Сым 1 м
545,75
1
545,75
11
Жүйелі блок Intel Core i5 2,4/DDR3
4Gb/HDD 500 Gb
50000
2
100000
12
Samsung S19D300NY 18.5" мониторы 20100
2
40200
13
Пернетақта Genius
770
2
1540
14
Компьютер үстелі
16700
2
33400
15
Компьютер тышқан Genius
800
2
1600
16
Желілік модем TP-LINK TL-WR543G 6844
1
6844
17
Сондағы:
-
-
8378354,2
18
Тағы да басқа шығындар
-
-
2094588,3
19
Барлығы
-
-
10473042
Жалпы капиталды салымдар мына формуламен есептеледі [22]:
