8
1 Қолданыстағы сымсыз технологиялардың түрлерін талдау
1.1 Заманауи сымсыз байланыс технологиялары
Сымсыз абонентттік қатынау жүйесі, абоненттерді байланыс желісіне
қосу құралы ретінде қазір бүкіл әлемде кең танымалдылыққа ие. Бұл
негізінен, сымды байланыс технологияларының қызметтік кезеңдерімен
салыстырғанда, қызмет дәрежесінің арзандығы, енгізуге кететін уақыттың
аздығымен сипатталады.
Сымсыз абоненттік қатынау жүйесі, инфроқұрылымы әлсіз немесе
ескірген мемлекеттердің байланыс желісінің оптималды шешімі саналады.
Сондықтан мұндай желілер ТМД мемлекеттерінде қарқынды дамып келеді.
Радиожелінің
құрылымы
әртүрлі
болуы
мүмкін.“Аяққы
мильде”
радиотехнологияларды қолданудың кейбір мысалдарын қарастырамыз:
− “нүкте-нүкте” (point-to-point) конфигурациясындағы радиорелелік
күрежолы, мұнымен бірге анықтамалық АТС-тың нөмірлерін, абоненттік
шығару ұйымдастырылады;
− анықтамалық АТС аймағындағы аяққы топтық құрылғылардың
“нүкте-көп нүкте” (point-to-multipoint) конфигурациясындағы радиоарнасы;
− радиожелі тұрғызудың микроұялы құрылымы, сонымен қоса
радиоарна абоненттік желінің кей аймақтарында немесе балық арна бойына
ұйымдастырылады. Бұл берілген жүйе түріне радиоқатынауы бар мекемелік-
өндірістік АТС жатқызуға болады. Бұған АТС WLL сымсыз қатынау
жүйелерінде жатқызады. Бұндай жүйелердегі радиоарна параметрлері ұялы
байланыс жүйесінің стандарттарының біріне сәйкес келеді: AMPS, NMT,
GSM, тұрмыстық радиотелефон стандарттарына немесе арнайы жасалған
стандарттарға: DECT, CT-2, CDMA, FH-TDMA, (FH-CDMA) және т.б.WLL
жүйелерінде, бір ұяшықтан екінші ұяшыққа ауысқанда байланысты
қамтамасыз ететін коммутация орталығы болмайды. Бұндай жүйе әдетте
жалпы қолданыстағы жергілікті телефон желісін жалғастырушы ретінде
қарастырылады. Бұларға, жалпы қолданыстағы жергілікті желіге әсер етуші
қызмет көрсету ережелері мен тарифтерді реттеу әдістері таралады;
− ұялы құрылымдары қозғалмалы нысанды байланыс желілері;
− барлық желі құрылымы бір үлкен ұядан тұратын радиобайланыс
желісі, бұл технологияның айрықша ерекшелігі қолданылытын жиілік
санының аздығы, сәйкесінше ЖҚТЖ-не қосылу нүктесінің аздығы;
− мүмкін болатын барлық радиоұзартқыштар мен радиоарна абоненттік
немесе
аяқтауыш
құрылғыдан
тұратын
базалық
болк
және
радиотелефонтұтқасы
(радиостанция)
арасында
орнайтын
сымсызрадиотелефонды байланыс (CordlessTelephone)жүйесі, яғни радиоарна
абоненттік желі (АЖ) немесе оның бөлігі болып табылмайды.
Қазіргі уақыттта абоненттік радиоқатынауды ұйымдастыруда негізгі
операторлық талаптарға сай және экономикалық жағынан тиімді WLL
жүйелері кең қолданыс табуда [1].
WLL абоненттік қатынауының типтік құрылымы 1.1 суретте
9
көрсетілген. "Аяққы миль", сәйкесінше өзі қатынау желісі (access network) мен
бөліптарату желісінен тұрады (distribution network).
"Қатынаужелісі" термині абоненттік құрылғылыр мен біріншілік желі
ресурстарына қатынау нүктесі арасындағы желі бөлігін сипаттауда
қолданылады.
БС – базалық станция;
ҚҚ – қатынау құрылғысы
1.1 сурет–WLL жүйесінің типтік архитектурасы
«Тарату желісі»терминімен қатынау нүктесі мен тарату нүктесі
аралығындағы желі бөлігі сипатталады. Егер қатынау желісі тек біріншілік
желі ресурстарының таралу нүктесінен басталса, онда таралу желісі болмауы
мүмкін. Қатынау нүктесінде – қатынау желісі хаттамаларының абоненттік
болктармен, жалпы қолданыстағы желінің коммутация түйінімен, және де бұл
хаттамалардың өзара алмасуы мен абоненттік қатынаудың деректер
ағынының басқарылуы сияқты жұмыстардың іске асырылуы қамтамасыз
етілуі
керек.
Іс
жүзінде
бұл
қызметтерді
келесі
құрылғылар
атқарады:маршруттауыштар
(router)(деректер
беру
желісінде),
концентраторлар (hub) және базалық станциялар (ұялы желі мен сымсыз
абоненттік қатынау жүйелерінде), коммутаторлар және шағын-АТС (сымды
10
телефон желісінде) және басқалар.
Қатынау желісіне де, сондай-ақ тарату желісіне де әртүлі технологиялар
қолданылуы мүмкін."Сым-радиожелі" немесе "радиожелі-сым" типті гибридті
желілерді орналастыруға болады. Жобаланған желінің бағасы, топологиясы,
өткізу мүмкіншілігіне, т.б. түрлі реттеуші ұйымдардың енгізген шектеулеріне
байланысты әртүрлі желі конфигурацияларын пайдалануға болады.
Абоненттер мен қатынау нүктесі арасында радиожеліні ұйымдастырған
жағдайда базалық станцияның радиокөріну аймағында, бір ұяшық құрушы
абоненттік блоктар немесе тұтынушылардың терминалды құрылғысы
орналасады. Егер бір базалық станциямен барлық абоненттерді қамту мүмкін
болмаса, онда көпұялы принцип қолданылады [2].
Мобильді терминал – абоненттің байланыс желісіне үздіксіз қатынауына
мүмкіндік беретін, жылжымалы шағын құрылғы.
Абоненттік блок – бұл кіші көлемді ішкі немесе сыртқы антеннасы бар
стационарлы қабылдап-таратушы радиоқұрылғы.
Аяққы тұтынушы құрылғысы (ДК, телефон аппараты немесе т.б.)өз
кезегінде абоненттік блокка қосылады және радиоарна арқылы байланыс
желісіне қатынайды. Қатынау желісі радиожелі түрінде іске асырылған кезде
оның құрылымы бір немесе екі жиілікті. Бірінші жағдайда базалық станцияға
дестелерді беру мен одан қабылдап алу бір жиілік жолағы қолданылады. Бұл
құрылымның абоненттер саны көп желілерде қолданылуына кедергі
келтіретін айтарлықтай жетіспеушіліктер тізбегі бар.
Өзгенұсқаретіндеекіжиіліктіқұрылым саналады. Жиіліктердің бірінде
абоненттердің базалық станцияға беруін іске асыратын көптеген қатынауы бар
арна, ал екіншісінде абоненттер дестелерді базалық станциядан қабылдап
алуы ұйымдастырылады.
Абоненттік
радиоқатынау
жүйесінің
әртүрлі
технологияларды
қолданатын,
сәйкесінше
байланыс
ұйымдары
операторларының
қажеттіліктерін түрліше қанағаттандыратын бірнеше типі бар. Олардың бір
бөлігі ұялы байланыс стандарттарына негізделеді (AMPS, NMT, GSM,
CDMA), басқалары радиорелелік технологиялар базасында тұрғызылған.
Нұсқалған жүйелер ауқымды территорияларды қамтуда тиімді, сәйкесінше
потенциалды абоненттердің тығыздығы аз болған жағдайда ең жақсы шешім
болып
табылады.
Радиоқатынау
жүйелерінде
көптік
қатынауды
ұйымдастырудың сан түрлі технологиялары кең таралған, айта кетсек
келесідей:
− FDMA (Frequency Division Multiple Access) – көптік қатынаудың
жиілік бойынша бөлінуі, бұл жағдайда әртүрлі абоненттерден келетін арналық
ақпараттар, яғни белгілі бір жүйеге арналған спектр жиілік жолақтарына
бөлінеді;
− TDMA (Time Division Multiple Access) –көптік қатынаудың уақыт
бойынша бөлінуі, мұнда арнаулы жиілік жолағы абоентке арналық ақпаратты
белгілі бір қысқа уақыт ішінде таратуға жұмсалады, ал келесі уақыт
аралығында басқа абоненттен арналық ақпарат алмасуіске асады;
