21
Қазақстан алтын өндіруден ТМД мемлекеттері арасында үшінші
орынды алады(Ресей мен Өзбекстаннан кейін).Қазақстанның алтын
ресурстары 1800 т-га бағаланады, қоры 800 т шамасында. Қазақ мемлекеттік
қор комитетінің (Kazakhstan State Reserve)дерегі бойыншаалтын алудың 70%-
ы қоры бойынша аз және орташа кеніштерге тиесілі.
Инфрокоммуникациялық құрылымы жоқ бірақ өте тиімді болып
Шығыс-Қазақстан
обылысының
алтын
кен
орындары
саналады.«AltynDalaMining» компаниясыШығыс-Қазақстан обылысындағы
екі: Үбе және Ашалы аумағы кен орындарының келісімшарт ұстаушысы
болып табылады.
Үбе аумағы. Оларда таулы аймақта жоба құруға лицензия бар. Ауданы –
2172 шаршы км. аумақта келісімшарт бойынша ұсақ алтын кендерін өндіреді.
Бұл жер алтын кен орындарына ерекше тиімді, себебі бұл аудан өндірілетін
кенге өте бай(1.6 сурет).
Аумақ шашыраңқы алтын түпшаймалары мен алтын тұнбалары
шоғырланған біршама аудан тізбегімен таныс. Екінші кезекті тиімді
нысандары шашыранқы ұсақ алтын мен рудатәрізділермен таныстырылады.
Өндірістік база – Риддер каласы: территориясы 0,18 Га; техникалар саны
2 дана. Үбе аумағы жайындағы барлық деректер 1.6 кестеде көрсетілген. 2006
жылдан ҚР МҚК-мен ашылып, 3435,2 кг мөлшерде С
1
+С
2
санатты қор
тіркеліп қабылданды. Үбе аумағы бойынша бекітілген барлау «жұмыс
бағдарламасын» орындауға 2010 жылдан бері (2-3 жыл) алғанда шамамен 38
млн.
тенге
қаражатты
қажет
етті.
Күтілген
нәтиже
–
«Филипповка»мен«Тихая» өзендері бастауында, қор өсімі 3000 кг дейін
шашыраңқы кеніштердің коммерциялық табылуы.
1.6 сурет – Үбе аумағы картасы
1.5 кестеде Үбе аумағының ресурстары мен қоры келтірілген.
22
1.5кесте – Үбе аумағының ресурстары мен қоры
С1
С2
Р1
Р2
Сондағы(кг)
Шашыраңқы
4117
619
12396
6247
23378
Рудалы
1500
6500
11700
19700
Техногенді
300
300
Барлықкатегориялар
бойынша(кг)
4117
2422
18896
17947
43377
Ашалы аумағы. Алтын өндірудің негізгі аумағы. Территориясының
ауданы – 203,6 шаршы км (1.7 сурет); техника саны – 3 дана; бұрғылау
тереңдігі, шамамен кемінде5000м; таудағы жұмыс көлемі – 15000м. куб. 1.6
кесте Ашалы аумағының ресурстары мен қорларын көрсетеді.
1.7 сурет – Ашалы аумағының картасы
Қазақстанда жоғары жиілікті байланыстың өрбуі тиімсіз, себебі жоғары
жиілікті сигнал өшуліккі көптеп ұшырайды. Сондықтан төменгі жиілікте
жұмыс істейтін стандарттар дұрыстау.
Өндірістің негізгі циклін жақсарту үшін, автоматтандырылған жүйе мен
оперативті-диспечерлік басқаруды енгізген. Онымен диспечер бақылап қана
23
қоймай, жылдам жұмыс та атқарады.
WI-FI технологиясы таулы аймаққа жарамайды, себебі басқа электр
машиналарының және кедергілердің әсерінен өшулік болуы мүмкін. Мұндай
жерде ZigBee технологиясын қолданған тиімдірек.
1.6кесте – Ашалы аумағының ресурстары мен қорлары
С
1
С
2
Р
1
Р
2
Барлығы,
(кг)
Оңтүстік Ашалы
6574,7
18838,7
8616
34029,4
Тенинский
5172
5172
Даубай
2660
2660
Қызылотау
(Красная юрта)
120
120
Бюкуйский
1400
1400
Барлық
категориялар
бойынша, (кг)
6574,7
18838,7
12796
43381,4
Төменгі техникалық жобада Ашалы аумағының сұлбасы көрсетілген.
Алтын ресурстары мен қорын бағалаушы ЖШС «Altyn Dala Mining»
халықаралық JORC стандартынан тәуелді. Сұлбасы 1.8 суретте көрсетілген.
1.8 сурет– Ашалы аумағының сұлбасы
24
ZigBee-дің тарату жүйесі хабарлар жіберуге мүмкіндік береді, және де
құрылғылардың үздіксіз жұмысын қамтамасыз етеді. Деректер беру радиоарна
арқылы жүзеге асады. Әдетте коммутациялық немесе жалданған арна
қолданылады, сондай-ақ мобильді байланыс арқылы беру тұрақты әрі арзан.
Дамытылмаған байланыс инфраструктурасы жағдайында байланыс орнату
сауалына, радиоқұрылғылар қодану дұрыс шешім болады.
Сымсыз технологиялардың артықшылықтары күннен күнге көбеюде.
Себебі желі ұйымдастыруға қаржының көп бөлігі кетеді. Әлемнің көп
елдерінде сымсыз желі негізінде құрылған желілер саны өсуде. Алыс
қашықтықтарға дерек тарату қажеттілігі бүкіләлемдік телекоммуникация
саласының назарын сымсыз желіге аударылуына итермеледі.
Тағы бір маңызды проблема құрылғы эксплуатациясының бағасының
артуы болып табылады. Оның басты себебі: барлық өндірушілер байланыс
саласындағы цифрлы құрылғыларға ауысты.
Кабельді желі жүйесіндегі жұмыс әдістері уакыт өте келе жарамсыз
болуда. Және қазіргі кезде қолданыстағы тарату жүйелері байланыс
арнасындағы
аса
қажеттіліктерді,
сондай-ақ
олар
артып
жатқан
талаптардықанағаттандыруға қауқарсыздануда.
Жоғарыда айтылғанды назарға ала отырып, бізге қажетті желіні
жобалауда ең тиімдісі ZigBee стандартына тоқтағанымыз дұрыс. Қазақстанда
алтын өндіруде талдамалы зерттеулер нәтижесі мен нарықтық сұраныс
нәтижесіне жүгінсек мобильді және стационарлы байланыс қызметтерін
көрсету әлі толық қанағатанарлықтай емес. Сымсыз байланысқа деген
сұраныстың төмен болуы кей жерлердегі қанағаттанарсыз қызмет пен сапа
нәтижесі болып табылады.
ZigBee технологиясын қолану аймақтары – бұл дегеніміз сымсыз желі
датчиктері, тұрғын және тұрғызу барысындағы орындарды автоматтандыру,
жеке диагностикалық медициналық құрылғылар жасау, өнеркәсіптік
қадағалау және басқару жүйесі, және де тұрмыстық электроника мен дербес
компьютерлер жасау.
1.4 Негізгі тапсырманың қойылымы
Осыған сай, дипломдық жұмыстағы мақсаттар орындау үшін, ZigBee
технологиясы негізінде, алтынөндіруші өнеркәсіпте желі құруда келесі
міндеттерді ойластырып, шешу ұсынылады:
− желі топологиясы мен құрылымын салыстырмалы түрде талдау;
− сымсыз ZigBeeстандартының қазба және өндіру саласына сай
ерекшеліктері;
− желінің негізгі параметрлерін есептеу;
− желінің сапа мен тұрақтылық параметрлерін бағалау;
− еңбекті қорғау мен тіршілік қауіпсіздігінің қорғаныс шараларын құру;
− ұсынылған желінің экономикалақ тиімділігін есептеу.
