Семинар Зертханалық

 1-6

 1-5

 1-5 

9.1.12. 

.  Өсімдіктердің жасушалық селекциясы 

1. Жасушалық селекция маңызы 

1. Жасушалық селекцияның әдістері 

2. Жасушалық селекцияның Қазақстанда дамуы 

Жасушалық селекция  – бұл  in  vitro өсірілген жасушалардың арасынан нақтылы бір 

селективтік жағдайға сәйкес өзгеріске ұшырап, пайдалы қасиетке ие болған жасушаларды 

көбейтіп сұрыптап алу. Әрбір жасушадан өсімдік шыға алатын болғандықтан, жасушалық 

селекцияны қолданып өсімдіктердің жаңа формаларын тез алуға болады. Оларға бастама 

болған жасуша белгілі бір төтенше факторға төзімді келсе, одан шыққан өсімдікте көбінесе 

сол қасиетті сақтай алады. 

Жасушалық селекцияның артықшылығы мынады: жыл он екі ай маусымға тәуелсіздік 

және уақыт пен егіс көлемінің үнемделуі. In vitro өсетін жасушалық популяцияның әрбір 

жасушасын жеке организм деп тенесе, бір тәжірибенің өзінде-ақ миллиондаған дарақпен 

айналысуға  болады.  ал  дала  жағдайында  ең  көп  дегенде  ғалым  мыңдаған  ғана 

өсімдіктермен жұмыс істей алады. 

Селекцияны  қажетті  бір  бағытта  өткізу  үшін,  яғни  өсіп  жатқан  жасушалардың 

арасынан  белгілі  мутациялары  бар  жеке  жасушаларды  сұрыптау  үшін  оларды  арнайы 

селективтік ортада өсіреді. Сондай жағдайда тек мутант жасушалар ғана өсе алады. In vitro 

жағдайында  селекцияны  амин  қышқылдар  аналогтарына,  нуклеотидтер  аналогтарына, 

патотоксиндерге, антибиотиктерге, гербицидтерге, тұздар мен ауыр металдардың жоғары 

концентрацияларына, төмен рН көрсеткіштері мен басқа да түрлі-түрлі факторларға төзімді 

жасушалық линияларды сұрыптап алу үшін жүргізеді.  

Бекіту сұрақтары:

 

1. Клеткалық селекция әдістері 

2. Төзімді клеткаларды сұрыптау. Төзімділік белгісінің тұрақтылығы 

3. Индукцияланған мутагенез