Семинар Зертханалық

 1-6

 1-5

 1-5 

9.1.9. 

. 

 

Гаплоидтық технология

 

Сағат саны:2    

Тақырыптың негізгі сұрақтары/ жоспары 

1. Тозаңқаптар мен тозаңдарды өсіріп гаплоидтарды алу 

2. Микроспоралардың in vitro жағдайында дамуы және өсімдіктер регенерациясы 

Дәріс тезисі 

Гаплоидтық организмнің  сомалық  жасушаларында  сыңар  хромосомалар  жиынтығы 

(n) болады, яғни толық жиынтықтың (2n) тең жартысы. Гаплоидтарды дағдылы селекция 

әдістерімен  шығару  (түрішілік  және  түраралық  тозаңдану,  рентген  сәулесін  түсіру  және 

басқа стресс факторлармен ықпал ету) оңай емес және көп уақытты талап етеді. Ал аталық 

және  аналық  гаметофиттерді  in  vitro  жағдайында  өсіріп  гаплоидтарды  тез  шығарып, 

селекция  процесін  жеңілдетуге  болады.  Бұл  әдістер  апомиксис  процесіне  негізделген. 

Апомиксис – организмдердің жыныссыз жолмен көбеюі. 

Аталық гаметофитті (тозаңқаптар мен тозаң) in vitro жағдайында өсіріп, гаплоидтық 

өсімдіктерді  алу  андрогенез  деп  аталады.  Аналық  гаметофитті  (ұрық  бүршіктер)  өсіру 

арқылы гаплоидтық өсімдік алу гиногенез деп талады.  

Бірінші рет сасық меңдуананың тозаңқаптарын in vitro жағдайында өсіріп, Индияда 

С.Гуха  мен  С.Махешвари  1964  жылы  гаплоидтық  өсімдіктерді  алады.  Содан  кейін  осы 

тәжірибені француз ғалымы К.Нич 1967 жылы темеккінің тозаңқаптарын өсіріп қайталады. 

Содан бері осы әдіспен гаплоидтар 200-ден астам өсімдік түрлерінен алынды, соның ішінде: 

бидай, арпа, қара бидай, күріш, картоп, рапс, т.б. ауыл шаруашылық дақылдары. 

1. Гаплоидтық регенерант өсімдіктердің пайда болуы 

2. Аналық гаметофиттің in vitro жағдайында дамуы 

3. Аналық гаметафитті өсіріп гаплоидтық өсімдіктерді алу әдісі 

4. Гаплоидтардың селекциядағы маңызы 

Әдебиет: