133
ҚМГ-ның ұзақмерзімді стратегиясы ҚМГ қызметінің негізгі түрлері бойынша дамыту
бағыттарын айқындайды, ҚМГ-ның стратегиялық тұрақтылығын жəне ҚМГ экономикалық
тиімділік көрсеткіштерін жоғарылатуды қарастыратын 2012 жылдан 2022 жылға дейінгі
сандық жəне сапалық көрсеткіштерді белгілейді [4].
ҚМГ-ның стратегиялық мақсаттарына қол жеткізу жəне олармен байланысты
міндеттерді шешу Қазақстан Республикасы үшін ұлттық мұнайгаз саласын дамытуға
қатысудан барынша пайда табуды қамтамасыз етеді. ҚМГ-ның 2012 жылдан бастап 2022
жылға дейінгі кезеңде ұзақмерзімді стратегиясының мақсаты мен міндеттері:
Мұнай мен газды барлау жəне өндіру секторында:
1. Мұнай мен газды өндіруді жылына 35,4 млн тоннаға дейін жəне жылына 1,5 млрд
м3 дейін өсіру;
2. Мұнай мен газ конденсатының қорын 1,4 млрд тоннаға дейін өсіру;
3. Бұрғыланған барлау ұңғымаларынан геологиялық барлау жұмыстарының
табыстылығын 25% жоғары ұлғайту;
4. Тиісті инфрақұрылымды салу.
Мұнай мен газды тасымалдау секторында:
1. Экспортты мұнай өткізу жүйелерінің өткізу қабілетін жылына 101 млн тоннаға
дейін арттыру;
2. Ұлттық сауда флотын кезең кезеңімен дамыту (Қазақстанда, сондай-ақ шетелде) –
жылына 13 млн тонн мұнай;
3. Газды тасымалдауды жылына 121 млрд м3 дейін арттыру;
4. Магистральды жəне өңірлік газкөлік жүйелерін жаңарту жəне дамыту.
Мемлекеттік субсидиялар жəне кепілдер
Компания 2014 жылы мемлекеттік субсидиялар, кепілдер жəне/немесе соған ұқсас
қаржымен қамтамасыз ету құралдары бойынша ешқандай міндеттемелерді пайдаланған жоқ,
алған жоқ жəне қолданған жоқ.
Қазақстанның мұнайгаз саласы туралы қысқаша мəліметтер мен ҚМГ-ның
ағымдағы жағдайы
Қазақстан Республикасы əлем экономикасы үшін көмірсутекті шикізаттың негізгі
көзінің бірі болып табылады. 2014 жылы Қазақстан əлемде мұнай мен газ конденсатының
дəлелденген қор көлемі бойынша 12 орынды иеленді.
Акционерлік қоғамының негізгі қызметін бейнелейтін техникалық экономикалық
көрсеткіштері 1 – кесте мəліметтері бойынша бірдей көрсеткішке 2014 жылға 102 % құрап,
Компания 9,53 миллион тонна мұнай өндіріп, 2015 жылға белгіленген өндірістік
көрсеткіштерді орындауға жетті. Барлық өндірілген мұнайдың 6,73 млн. тоннасы ӨМГ-де
өндірілсе, 2,8 млн. тоннасы ЭМГ-де өндірілген.
Кесте 1
«ҚазМұнайГаз» акционерлік қоғамының негізгі қызметін бейнелейтін техникалық экономикалық
көрсеткіштер
Көрсеткіштер
2013ж
2014ж
2015ж
өзгерісі(+/-)
2013/2014
2014/2015
1. Мұнай өндіру
көлемі, млн. тонна
8,35
9,34
9,53
0,99
0,19
2. Мұнай өткізу көлемі,
мың тонна
9.15
9.222
9.290
0.072
0.0068
3. Өнімді өткізуден
түскен табыс, мың
теңге
237103218
348887820
412207787
111784602
163319967
4. Өткізілген өнімнің
өзіндік құны, мың
теңге
162276362
207033927
194530080
44757565
-12503847
5. Жалпы табыс, мың
71390026
142948461
217234038
71558435
74285577
134
теңге
6. Кезең шығындары,
мың теңге
162276362
207033927
194530080
44757565
-12503847
7. Негізгі өндірістік
қорлардың орташа
жылдық құны, мың
теңге
257958200
243131834
259333372
1375172
16201538
8. Айналым
қорларының орташа
жылдық құны, мың
теңге
90834254
130623355
358113815
349030361
227490460
9. Еңбекақы қоры, мың
теңге
36914123
37116032
37512548
201909
396516
10. 1 тонна
мұнайды
өткізу бағасы, теңге
28395595
37182
43428
28358412,97
6246
11. 1 тонна мұнайдың
өзіндік құны, теңге
177351,2
22450,003
20939,73
-154901
-1510,3
12. Таза табыс, мың
теңге
13464587
45276952
122561217
109096630
77284265
13. Негізгі қызметтен
табыстылық, %
30,10926068
40,972614
52,70012961
10,8634
11,7275
14. Өткізілген өнімнің
табыстылығы, %
43,99286817
69,045911
111,6711811
25,053
42,6253
Ескертпе – 2013-2015 жылдар аралығында «ҚазМұнайГаз» АҚ қаржылық есептемесінен алынды.
Рентабельділік көрсеткіштерінің деңгейі мен динамикасына барлық өндірістік-
шаруашылық факторлардың жиынтығы əсер етеді: басқару жəне өндірісті ұйымдастырудың
деңгейі; капитал жəне оның көздерінің құрылымы; өндірістік ресурстарды қолдану дəрежесі;
өнім көлемі, сапасы жəне құрылымы; өнімдердің өндірісіне шығындар жəне өзіндік құны;
қызмет түрлері бойынша пайда [4].
Рентабельділік көрсеткіштерін факторлық талдау əдістемесі көрсеткішті есептеудің
бастапқы формуласын өндіріс белсенділігі мен шаруашылық қызмет тиімділігін
жоғарылатудың сапалы жəне сандық сипаттамасын бөлуді қарастырады.
Мысалы, жалпы рентабельділікті (өндірістік қорлар рентабельділік) талдау үшін үш
немесе бес факторлық модельді қолдануға болады..
Барлық қолданылатын модельдер негізінде келесі қатынас жатыр:
N
E
N
A
A
F
)
N
A
N
M
N
U
(
1
N
E
N
F
N
S
1
N
E
N
F
N
P
E
F
P
K
P
R
+
+
+
+
-
=
+
-
=
+
=
+
=
=
, (1)
мұндағы
N
U
- өнімнің
еңбекақы сыйымдылығы;
N
M
- өнімнің материал сыйымдылығы;
N
A
- өнімнің
амортизациялық сыйымдылығы;
N
F
- негізгі өндірістік қорлар бойынша
өнімнің қор сыйымдылығы;
N
E
- айналым қаражаттары бойынша өнімнің қор сыйымдылығы (айналым
қаражаттарының бекіту коэффициенті);
P – баланстық пайда;
