РЕГИСТРЛЕР 4.1 Жалпы ереже

4. РЕГИСТРЛЕР

4.1 Жалпы ереже

Регистрлер ақпаратты жазу және оқу тәсіліне байланысты параллельді (жады) және тізбекті (ығысу) болып бөлінеді.

Регистрлер ең алдымен ақпаратты сақтауда қолданылады. Бірақ та регистрлер қорында түрлі құрылғыларды тұрғызуға болады.

Ығысу регистрінде параллельді және керісінше тізбекті кодты түрлендіруді қарапайым жүзеге асыруға болады. Оларды қателерді тауып және оларды түзететін кедергiге шыдамды кодтардың синтезi үшін кодталатын құрылғылар екілік санды аппараттық құрылғыларда бөлу және көбейтуді қабылдайды.

Ығысу регистрін сақиналы атауына ие есептеуішті тұрғызуға қолдануға болады.

4.2 Параллельді регистр

Интегралды қолдануда жады регистрлерді құру үшін динамикалық және статистикалық D- триггерлері қолданылады және оларды өзіндік статистикалық және динамикалық регистрлер деп атайды.

4.1 сурет - Параллельді регистр

Кейбір жад тіркегіштерінде шығыстың жоғары омдық қалпы және шығыстарды нөлге құру мүмкіндігі қарастырылған.

Жад тіркегіштерін мәліметтерде аралық біраз уақытқа сақтау үшін және ақпараттық-өлшемдік пен есептік құрылғыларда параллель кіріс-шығысты ұйымдастыру үшін қолданады.

Интегралдық орындаудағы параллель тіркегішке 1533ИР37 тіркегіші мысал бола алады. Оның шартты графикалық нұсқауы (УГО) 6.2-суретте көрсетілген.

6.2-сурет - 1533ИР37 параллелдік тіркегіші.

Жылжыту тіркегіші дегеніміз- бұл ортақ синхронизациялайтын кірісі бар тізбектей қосылған синхрондық триггерлерден тұратын тізбектес функционалдық құрылғы және осы құрылғыда синхронизациялайтын кірісті сигналдың активті ауысуы пайда болған кездегі екілік комбинацияның бір разрядқа жазылу сдвигі жүреді. Тіркегіштің разрядтылығы қолданатын триггерлер санына тең болады. Интегралдық орындаудағы жылжыту тіркегіштері негізінен динамикалық D-триггерлерден құрылады және онда жазылған ақпараттарды үлкен разряд жағына (оң жағында) не болмаса екі жаққа да жылжыта алады. Екі жаққа да жылжыта алатын болса, лоар реверсивті деп аталады. Кез-келген тіркегіште міндетті түрде ақпаратты тізьектей енгізу кірісі болады. Реверсивтік тіркегіште мұндай кірістен екеу: біреуі-ақпаратты оңға жылжу кезіндегі енгізу үшін, екіншісі- солға жылжығанда енгізу үшін. Ақпараттарды тізбектей шығару мүмкіндігі де кез-келген жылжыту тіркегіштерінде болады. Бұл үшін онда тізбектей шығарудың арнайы шығысы бар, ал егер ақпараттың параллель шығаруы қарастырылған болса, онда шығыс есебінде параллель шығару үшін тіркегіштің соңғы (үлкен) разрядының шығысы қолданылады.

4.3-сурет- Жылжыту тіркегіші.

Бұл сызбаның жұмысын 4.4-суретте көрсетілген уақыттық диаграмманың көмегімен түсіндірген ыңғайлы. Синхронизациялайтын С кірісінде импульстің активті ауысуы (біздің жағдайда 0-ден 1-ге ауысу) пайда болғанда, осы кездегі әр триггердің кірісіндегі ақпарат оның шығысына көшіріледі. 4.4-суреттегі стрелкалар ақпараттың (0 немесе 1) қалайша көшірілетінін көрсетіп тұрады.

Сызбаға сай, әрбір триггердің кіріс ақпараты- бұл алдыңғы триггердің шығысындағы сигнал болып саналады. Бірінші триггердің кірісі болып тізбектей DS енгізуінің кірісі табылады.

4.4-сурет. Уақыттық диаграмма. 4.5-сурет. Ауысу кестесі

Бірінші триггердің шығысы кіші разряд болып саналады, ал соңғы триггердің шығысы –тіркегіштің үлкен разряды болып саналады.

Жұмыс басында барлық триггерлердің шығысында және DS кірісінде нөлдер деп есептелік, яғни тіркегіште 000 комбинациясы жазылған. t1 мезетінде әрбір триггердің кірісінде нөл болады, сондықтан ол барлық триггерлердің шығысына көшіріледі. t1-ден кейінгі тіркегіштегі комбинация-000. t2 мезетінде (С кірісінде 0-ден 1-ге ауысу пайда болғанда) DS кірісінде бір болған, ал қалған триггерлердің шығысында нөлдер болған, сондықтан бірінші триггерге бір жазылады, ал екінші және үшіншіге нөлдер жазылады. t2 -ден кейінгі тіркегіштегі комбинация- 001. t3 мезетінде DS кірісінде және үшінші триггердің кірісінде нөлдер болған,ал екіншінің кірісінде -бір, сондықтан бірінші мен үшінші триггерлерге нөлдер жазылады, ал екіншіге- бір жазылады. t3-тен кейін тіркегіштегі комбинация- 010 және т.с.с. DS кірісіндегі ақпаратты С кірісінде активті ауысу пайда болғанға дейін құрып қою қажет.

Жылжыту тіркегішінің жұмысын 4.5-суретте келтірілген күй кестесі (ауысу функциялары) көмегімен түсіндіруге болады. Кестенің әрбір жолы тіркегіштің шығысында активті ауысуы пайда болғанға дейінгі күйіне ( бағандар) және пайда болғаннан кейінгі күйіне ( бағандары) сәйкес келеді. DS бағанында DS кірісіндегі активті ауысу пайда болғанға дейінгі сигналдың деңгейі белгіленген, ал i –бағанында күйіне жеткізген импульстің нөмірі белгіленген.

Уақыттық диаграмма мен күй кестесі жылжыту тіркегішінде ақпараттың қозғалысын көрнікті көрсетеді.

Функционалдық мүмкіндіктерін кеңейту үшін жылжыту тіркегішінде ақпаратты параллель енгізу, шығыстардың жоғары омды күйіне қосылу, нөлдік қалыпқа құру, және т.б. қарастырылуы мүмкін.

Жылжыту тіркегішін жад тіркегіші ретінде де қолдануға болады. Бірақ ол үшін ақпаратты тізбектес кіріс арқылы енгізу үшін тіркегіштің разрядтығына тең болатын тактілер саны қажет, жад тіркегішіндегідей біреу емес.

4.6-сурет. Универсалды К155ИР13 тіркегіші.