Салыстырма кесте

1. 
   «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» 2011 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Кодексі
   

3-бөлігінің төртінші және бесінші абзацы

1. Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы, ана, әке және бала мемлекеттің қорғауында болады.

2. Қазақстан Республикасының неке-отбасы заңнамасы:

1) еркек пен әйелдің некелік (ерлі-зайыптылық) одағының еріктілігі;

2) отбасындағы ерлі-зайыптылар құқықтарының теңдігі;

3) отбасының ісіне кімнің болса да өз бетінше араласуына жол берілмеушілік;

4) отбасы ішіндегі мәселелерді өзара келісім арқылы шешу;

5) балалардың отбасында тәрбиелену басымдығы, олардың өсіп-жетілуі мен әл-ауқатты болуына қамқорлық;

6) отбасының кәмелетке толмаған, қарт және еңбекке қабілетсіз мүшелерінің құқықтары мен мүдделерін басымдықпен қорғау;

7) отбасы мүшелерінің өз құқықтарын кедергісіз жүзеге асыруын қамтамасыз ету, осы құқықтарды сот арқылы қорғау мүмкіндіктері;

8) отбасының барлық мүшелерінің салауатты өмір салтын қолдау қағидаттарына негізделеді.

3. Тек мемлекеттік органдар қиған неке (ерлі-зайыптылық) ғана танылады.

Діни жоралар мен рәсімдер бойынша қиылған неке (ерлі-зайыптылық) тіркеуші органдарда тіркелген некеге (ерлі-зайыптылыққа) теңестірілмейді және тиісті құқықтық салдарлар тудырмайды.

Еркек пен әйелдің, сондай-ақ бір жыныстағы адамдардың шын мәнінде бірге тұруы неке (ерлі-зайыптылық) деп танылмайды.

4. Некеге отыру (ерлі-зайыпты болу) кезінде және отбасылық қатынастарда шығу тегi, әлеуметтiк, лауазымдық және мүлiктiк жағдайы, нәсiлі, ұлты, тiлі немесе діни көзқарасы немесе кез келген өзге де мән-жайлар бойынша азаматтардың құқықтарын шектеудің кез келген нысандарына тыйым салынады.

Азаматтардың неке-отбасы (ерлі-зайыптылық-отбасы) қатынастарындағы құқықтары тек заң негізінде және бұл тек конституциялық құрылысты қорғау, қоғамдық тәртiптi, адамның құқықтары мен бостандықтарын, халықтың денсаулығы мен адамгершілік құндылықтарын қорғау мақсатында қаншалықты қажет болса, сол шамада шектелуi мүмкiн.

Бұл туралы жақында ҚР Президенті жанындағы Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссия төрайымы Г.Әбдіхалықова: «Зерттеулер... мәжбүрлеп неке қию, әсіресе кәмелетке толмаған қыздарды некеге отыруға мәжбүрлеу сияқты ұмыт болған құбылыстар анықталды. Қазақстанда 15-18 жас аралығындағы қыздардың 5 пайызға жуығы тұрмыс құрған, бұл ретте, олардың көпшілігі мәжбүрлеп тұрмысқа шыққандар, алайда бұл қылмыс болып табылады. Мұндай қыздардың көпшілік саны Ақмола, Маңғыстау, Оңтүстік Қазақстан облыстарында тұрады. Ерте тұрмыс құрудың зияны: олар қыздарды балалық шағынан айырады, олардың дамуына, білім алуына кедергі келтіреді, денсаулығына қауіп төндіреді.

Демек, мұндай ресми түрде тіркелмеген отбасылар заңнан тыс қалады.

Кәмелетке толмаған адаммен заңсыз некеге отыру деструктивті діни ағым өкілдері арасында жиі орын алады.

Бұған мысал ретінде азамат Самат Омарғазинның өткен жылы ҚР Дін істері және азаматтық қоғам министрлігінің Дін істері жөніндегі комитетіне келіп түскен өтінішін айтуға болады, онда Семей қаласындағы «Тас Мешіт» мешітінің қызметшілері оның кәмелетке толмаған (17 жастағы) қызына қатысты «неке қию» рәсімін өткізген, бұл жерде ата-анасының немесе қамқоршы адамдардың жазбаша келісімінсіз неке қию болған, яғни Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы ҚР Кодексінің 10-бабының 5-бөлігін бұзушылық орын алған.

Көп жағдайда мұндай «неке одақтары» ер адамның қарапайым ауызша мәлімдемесімен бұзылады. Нәтижесінде жас қыздар жасөспірім балаларымен өмір сүруге қаражатсыз қалады. Бұдан басқа, әйелдерді бір ер адамнан бекінші ер адамға беру жағдайлары да кездеседі.

Атырау қаласының 35-жастағы Күләш есімді тұрғыны осындай алдаудың құрбаны болды. Соңғы 5 жылда ол 9 рет тұрмысқа шығып, сонша рет ажырасқан. Бүгін ол ұл өсіріп жатыр, бірақ баланың әкесі кім екенін өзі де білмейді.

Бұл осындай жағдайлардың тек біреуі ғана.

«365info.kz» ақпараттық агенттігінің сайтында «Шымкенттің жүкті оқушылары – ұлттық дәстүр ме?» деген мақала жарық көрді, бұл мақалада Оңтүстік Қазақстандағы «мектептегі» жүктіліктің жоғары көрсеткіштеріне қатысты мәселе көтерілді. Осы мақалада берілген мәліметтерге сәйкес жыл сайын 600-800 жуық жасөспірім қыздар мектеп қабырғасында жүріп жүкті болып қалады. Бұл олардың ерте тұрмсықа шығуларының салдары болып табылады. Мұндай некелер ресми тіркелмейді, имамдар неке рәсімін ғана өткізеді.

Демек, осы норманы заңнамалық деңгейде енгізу азаматтардың құқықтарын қорғауда қажет болып және ҚМДБ ресми ұстанымына қайшы болмайды.

1-бөлігі

1. Қоғамдық бiрлестiк басшыларының, мүшелерiнiң не қоғамдық бiрлестiктiң осы қоғамдық бiрлестiктердiң жарғыларында айқындалған мақсаттар мен мiндеттердiң шегiнен шығатын әрекеттер жасауы –

ескерту жасауға немесе заңды тұлғаларға бір жүз айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.

1. Қоғамдық, діни бiрлестiк басшыларының, мүшелерiнiң не қоғамдық, діни бiрлестiктiң осы қоғамдық, діни бiрлестiктердiң жарғыларында айқындалған мақсаттар мен мiндеттердiң шегiнен шығатын әрекеттер жасауы –

ескерту жасауға немесе заңды тұлғаларға бір жүз айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.

Осы аталған фактілер жекелей алғанда өз алдына қылмыстық құқық бұзушылық белгілерін білдіреді. Оларға қатысты қылмыстық іс қозғау тәртібінде нақты кінәлі жеке тұлғаларға қатысты шаралар қабылдануы тиіс.

Егер, белгілі діни бірлестіктің мүшелері тарапынан жасалған құқыққа қайшы әрекеттер жүйелі және мақсатқа бағытталған сипатқа ие болса, діни бірлестіктің – заңды тұлғаның өзінің жауапкершілігі туралы мәселені алға шығару керек.

Қоғамдық бiрлестiк басшыларының, мүшелерінің не қоғамдық бiрлестiктiң Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзатын әрекеттер жасауы, ескерту жасауға немесе қоғамдық бiрлестiктiң қызметiн үш айдан алты айға дейінгi мерзiмге тоқтата тұрып, заңды тұлғаларға бір жүз айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады, әкiмшiлiк жаза қолданылғаннан кейiн бiр жыл iшiнде қайталап жасалған жағдайда, қоғамдық бiрлестіктің қызметiне тыйым сала отырып, заңды тұлғаларға екі жүз айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.

Аталмыш шаралар алдын алу жұмыстарының маңыздылығын білдіреді, себебі ұйымның қызметі бірден тоқтатылмайды, тек уақытша тоқтатылады. Бұл діни бірлестіктің басшылығы мен мүшелері үшін өздерін тежеу факторына айналып, оданк ейін бұзушылықтардың орын алуына жол бермеуге мүмкіндік туғызады.

Бұзушылықтың қайталануы бірлестік мүшелерінің тек мақсатты түрде жасалған құқыққа қайшы әрекеттерін айқындайды.

Бұл жағдайда, дінге сенушілердің құқықтарын шектеуге қатысты сындар мен шағымдарға мемлекет тарапынан азаматтардың құқықтарының бұзылуы туралы олардың негізделген арыздары бойынша шаралар қабылдауға мәжбүр болғандығы туралы жауап беруге негіз болады.

Осылай, Конституцияның 12-бабының 5-тармағын мүлтіксіз сақтау қамтамасыз етіледі, аталмыш нормаға сәйкес адамның және азаматтың өз құқықтары мен бостандықтарын жүзеге асыруы басқа адамдардың құқықтары мен бостандықтарын бұзбауға, конституциялық құрылыс пен қоғамдық имандылыққа нұқсан келтірмеуге тиіс.

2-бөлігі

 2. Қоғамдық бiрлестiк басшыларының, мүшелерінің не қоғамдық бiрлестiктiң Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзатын әрекеттер жасауы –

ескерту жасауға немесе қоғамдық бiрлестiктiң қызметiн үш айдан алты айға дейінгi мерзiмге тоқтата тұрып, заңды тұлғаларға бір жүз айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.

2. Қоғамдық, діни бiрлестiк басшыларының, мүшелерінің не қоғамдық, діни бiрлестiктiң Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзатын әрекеттер жасауы –

ескерту жасауға немесе қоғамдық, діни бiрлестiктiң қызметiн үш айдан алты айға дейінгi мерзiмге тоқтата тұрып, заңды тұлғаларға бір жүз айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.

3-бөлігі

3. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген, әкiмшiлiк жаза қолданылғаннан кейiн бiр жыл iшiнде қайталап жасалған әрекет –

      қоғамдық бiрлестiктiң қызметiн үш айдан алты айға дейiнгі мерзiмге тоқтата тұрып, заңды тұлғаларға бір жүз елу айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.

3. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген, әкiмшiлiк жаза қолданылғаннан кейiн бiр жыл iшiнде қайталап жасалған әрекет –

қоғамдық, діни бiрлестiктiң қызметiн үш айдан алты айға дейiнгі мерзiмге тоқтата тұрып, заңды тұлғаларға бір жүз елу айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.

4-бөлігі

4. Осы баптың екiншi бөлiгiнде көзделген, әкiмшiлiк жаза қолданылғаннан кейiн бiр жыл iшiнде қайталап жасалған әрекет, сол сияқты осы баптың үшiншi бөлiгiнде көзделген бұзушылықтарды жоймау –

      қоғамдық бiрлестіктің қызметiне тыйым сала отырып, заңды тұлғаларға екі жүз айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.

4. Осы баптың екiншi бөлiгiнде көзделген, әкiмшiлiк жаза қолданылғаннан кейiн бiр жыл iшiнде қайталап жасалған әрекет, сол сияқты осы баптың үшiншi бөлiгiнде көзделген бұзушылықтарды жоймау –

қоғамдық, діни бiрлестіктің қызметiне тыйым сала отырып, заңды тұлғаларға екі жүз айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.

1. Қазақстан Республикасының заңнамасында:

1) діни жораларды, рәсімдерді және (немесе) жиналыстар өткізуге;

2) қайырымдылық қызметті жүзеге асыруға;

3) діни әдебиетті және діни мазмұндағы өзге де материалдарды, діни мақсаттағы заттарды әкелуге, басып шығаруға, және (немесе) таратуға;

4) ғибадат үйлерін (ғимараттарын) салуға, үйлерді (ғимараттарды) ғибадат үйлері (ғимараттар) етіп қайта бейіндеуге (функционалдық мақсатын өзгертуге) белгіленген талаптарды бұзу

- қызметті үш ай мерзімге тоқтата тұрып, жеке тұлғаларға – елу, заңды тұлғаларға екі жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

2. Заңды діни қызметке кедергі келтіру, сол сияқты жеке тұлғалардың азаматтық құқықтарын дінге көзқарасы себептері бойынша бұзу немесе олардың діни сезімдерін қорлау не қандай да бір дінді ұстанушылар қастерлейтін заттарды, құрылыстар мен орындарды бүлдіру, егер жоғарыда баяндалған барлық әрекеттерде қылмыстық жазаланатын іс-әрекет белгілері болмаса,

- жеке тұлғаларға – елу, лауазымды адамдарға – бір жүз, заңды тұлғаларға екі жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

3. Миссионерлік қызметті тіркеусіз (қайтатіркеусіз) жүзеге асыру, сол сияқты миссионерлердің сол сияқты миссионерлердің дінтану сараптамасының оң қорытындысы жоқ діни әдебиетті, діни мазмұндағы ақпараттық материалдарды және діни мақсаттағы заттарды пайдалануы, Қазақстан Республикасында тіркелмеген діни бірлестіктердің діни ілімді таратуы – Қазақстан Республикасының азаматтарына бір жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде, шетелдіктерге және азаматтығы жоқ тұлғаларға Қазақстан Республикасының шегінен әкімшілік жолмен шығарып жібере отырып, бір жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

4. Діни бірлестіктің өз жарғысында көзделмеген қызметті жүзеге асыруы – қызметті үш ай мерзімге тоқтата тұрып, үш жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

5. Діни бірлестіктің саяси қызметпен айналысу, сол сияқты саяси партиялардың қызметіне қатысуы және (немесе) оларға қаржылық қолдау көрсетуі, мемлекеттік органдардың қызметіне араласуы не мемлекеттік органдардың немесе олардың лауазымды адамдарының функцияларын діни бірлестіктер мүшелерінің иемденіп алуы – қызметті үш ай мерзімге тоқтата отырып, үш жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

6. Мемлекеттік органдарда, ұйымдарда, мекемелерде, оның ішінде денсаулық сақтау және білім беру ұйымдарында діни бірлестіктердің ұйымдық құрылымдарын құру – лауазымды – бір жүз, заңды тұлғаларға екі жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

7. Уәкілетті органмен келіспей шетелдік діни орталық тағайындаған адамның діни бірлестікті басқаруы, сол сияқты діни бірлестік басшысының кәмелетке толмаған адамның ата-анасының біреуі немесе оның өзге де заңды өкілдері қарсылық білдірген кезде кәмелетке толмағандарды діни бірлестіктің қызметіне тартуға және (немесе) қатыстыруға жол бермеу шараларын қолданбауы –Республиканың шегінен әкімшілік жолмен шығарып жібере отырып, елу айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

8. Осы баптың бірінші, екінші, үшінші, төртінші, бесінші, және жетінші бөліктерінде көзделген, әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған әрекеттер (әрекетсіздік) – қызметке тыйым сала отырып, жеке тұлғаларға – екі жүз, лауазымды адамдарға үш жүз, заңды тұлғаларға бес жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

1. Қазақстан Республикасының заңнамасында:

1) діни жораларды, рәсімдерді және (немесе) жиналыстарды өткізуге;

2) қайырымдылық қызметті жүзеге асыруға;

3) діни әдебиетті және діни мазмұндағы ақпараттық материалдарды, діни мақсаттағы заттарды әкелуге, шығаруға, әзірлеуге және (немесе) таратуға;

4) ғибадат ғимараттарын (құрылысжайларын) салуға, ғимараттарды (құрылысжайларды) ғибадат ғимараттары (құрылысжайлары) етіп қайта бейіндеуге (функционалдық мақсатын өзгертуге);

5) дінді оқып-үйренуді ұйымдастыруға белгіленген талаптарды бұзу –

жеке тұлғаларға – ескерту жасауға не елу, заңды тұлғаларға – ескерту жасауға не екі жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға не қызметті үш ай мерзімге тоқтата тұруға әкеп соғады.

2. Заңды діни қызметке кедергі келтіру, сол сияқты дінге көзқарасы себептері бойынша жеке тұлғалардың азаматтық құқықтарын бұзу немесе дінге сенушілердің және (немесе) дінге сенбеушілердің сезімдері мен қадір-қасиеттерін немесе құдайға құлшылық етуді, діни жоралар мен рәсімдерді орындауды қорлау; қандай да бір дінді ұстанушылар қастерлейтін заттарды, құрылыстар мен орындарды бүлдіру; діни радикализмнің көріністеріне жол беру, егер жоғарыда баяндалған барлық әрекеттерде қылмыстық жазаланатын іс-әрекет белгілері болмаса –

жеке тұлғаларға – елу, лауазымды адамдарға – бір жүз, заңды тұлғаларға екі жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

3. Миссионерлік қызметті тіркеусіз (қайта тіркеусіз) жүзеге асыру, сол сияқты дінтану сараптамасының оң қорытындысы жоқ діни әдебиетті, діни мазмұндағы ақпараттық материалдарды және діни мақсаттағы заттарды миссионерлердің пайдалануы, Қазақстан Республикасында тіркелмеген діни бірлестіктердің діни ілімін тарату –

Қазақстан Республикасының азаматтарына – бір жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде, шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға Қазақстан Республикасының шегінен әкімшілік жолмен шығарып жібере отырып, бір жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

4. Діни бірлестіктің өз жарғысында көзделмеген қызметті жүзеге асыруы –

қызметті үш ай мерзімге тоқтата тұрып, үш жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

5. Діни бірлестіктің саяси қызметпен айналысуы, сол сияқты саяси партиялардың қызметіне қатысуы және (немесе) оларға қаржылық қолдау көрсетуі, мемлекеттік органдардың қызметіне араласуы не мемлекеттік органдардың немесе олардың лауазымды адамдарының функцияларын діни бірлестіктер мүшелерінің иемденіп алуы –

қызметті үш ай мерзімге тоқтата тұрып, үш жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

6. Мемлекеттік органдарда, ұйымдарда, мекемелерде, оның ішінде денсаулық сақтау және білім беру ұйымдарында діни бірлестіктердің ұйымдық құрылымдарын құру –

лауазымды адамдарға – бір жүз, заңды тұлғаларға екі жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

13. Осы баптың бірінші, екінші, үшінші, төртінші, бесінші, жетінші, сегізінші, тоғызыншы, оныншы және он екінші бөліктерінде көзделген, әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталанып жасалған әрекеттер (әрекетсіздік) –

қызметке тыйым салына отырып, жеке тұлғаларға – екі жүз, лауазымды адамдарға – үш жүз, заңды тұлғаларға бес жүз айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

Заңның 6 және 9-баптарына сәйкес келтіре отырып, «баспа» деген сөз алынып тасталды.

Сонымен қатар, ҚР ӘҚБтК 490-бабының бірінші бөлігі 5) тармақшамен толықтырылды. Аталмыш түзету астыртын діни идеологияны тарататын «курстардың», соның ішінде шет тілін оқытатын курстардың қызметіне мониторинг жүргізуді қамтамасыз ету мақсатында әзірленді.

Өзбекстан Республикасының Әкімшілік жауаптылық туралы кодексінің 241-бабына сәйкес арнайы діни білімсіз және діни ұйымдарды басқарудың орталық органының рұқсатынсыз діни ілімді оқытқаны, сол сияқты жеке түрде діни ілімді оқытқаны үшін ең төмен жалақының оннан онға дейінгі мөлшерінде айыппұл салуға немесе он бес тәулікке дейін әкімшілік қамауға алуға әкеп соғады.

Өзбекстанның Наманган облысының билігі азаматтардың «Чаткал» санаторийінде ем алу және ислам туралы дәрістер тыңдац мүмкіндігінің жолы кесті. Наманган облысы Пап ауданының Чодак қышлағындағы «Саидджалалходжа» мешітінің имам-хатибі, 44 жастағы Ахмаджон Эшматовқа тиісті рұқсатсыз және лицензиясыз уағыз оқығаны үшін Өзбекстан Республикасының Әкімшілік жауаптылық туралы кодексінің жоғарыда аталған бабы бойынша ең төмен жалақының мөлшерінде 10 еселенген мөлшерінде (230 АҚШ доллары шамасында) айыппұл салынды.

Кодекстің 2-бөлігі БҰҰ Адам құқықтары комитетінің 27.09.1993 ж. №22 (48) Жалпы тәртіп ескертулерінің 2-тармағына сәйкес 1996 жылғы 16 желтоқсандағы Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактінің 18-бабы бойынша жазылды.

Көбінесе практикада діни жораларды толық көлемде орындамайтын азаматтар немесе атеистер «дінсіз», «күнәһар» қорлауға жазғыруға ұшырап жатады, бұл діни төзімсіздік туындауы болып табылады.

Діни радикализация себептерінің бірі азаматтардың дінсіз деп айыпталуынан, діннен адасу және діни жораларды орындамауында айыпталуы үрей туғызады.

Аталған толықтыру дінге сену еркіндігіне, соның ішінде өзін ешбір дінге қатыстырмау еркіндігіне кепілдік берілетін көптеген батыс елдерінің тәжірибесіне сәйкес келеді.

Әлемдік практикада дінге сену еркіндігі өз дінің мен нанымыңыды еркін таңдауды, сондай-ақ атеисттік көзқарасты ұстануға еркіндікті білдіреді.

490-баптың 7 және 8-бөліктері редакциясын жақсарту және заң техникасын сақтау мақсатында жазылды.

Рухани (діни) білім алудағы тәртіпті бұзу қазақстандық студенттердің шет елде радикалды жат діни ағымдардың қатарына түсуіне ықпал ететін негізгі фактор болып табылады. Осы норма заңсыз жолмен шетелдік жоғары оқу орындарында діни білім алуға шешім қабылдаған адамдарға әсер етіп, ойынан айнуға септігін тигізеді.

Заң жобасында 7-1-бап ұсынылып отыр, оған сәйкес діни бірлестіктер өздерінің ішкі тәртібіне сәйкес жұмыс істейді. Сонымен қатар, осы бапта оны бұзуға жол бермеу жөнінде талаптар көзделеді.

Осыған байланысты, діни бірлестіктердің ішкі тәртібін бұзғаны үшін жауаптылықты белгілейтін норма енгізіліп отыр.

ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 490-бабының бөліктерімен келістіру үшін.

Айыппұл санкциялары ҚР ӘҚБтК көзделген қолданыстағы санкциялардың шеңберінде белгіленген.