Салық ойындары: зейнетақы Налоговые игры: пенсия

PRO

ЕНПФ

36

37

PRO

ЕНПФ

АО есептеу кезінде көптеген экономикалық, әлеуметтік және 

демографиялық аспектілерді ескереді, қыруар статистика 

мен деректер базасын зерделейді. Бөлімше жұмысының 

қорытындысын, яғни актуарлық есептерді басқа мүдделі 

ұйымдар да пайдаланады. “Біз Қазақстан Республикасының 

Ұлттық Банкіне ай сайын бізге келесі айда қанша жарна 

түсетіні және қаншасы төлемге кететіні туралы болжамды 

ағымдар сальдосын жібереміз. Сондай-ақ біз ақша түсімі мен 

төлемдердің жылдық болжамын, кейде тіпті 3-4 жылға алға 

да жолдаймыз. Бұл Ұлттық Банктің кейін инвестициялауға 

болатын бос қаржының қаншалықты болатыны білуі үшін 

жасалады”,- дейді Сайран Сейдіғазымов.

Өздеріңіз білесіздер, Қазақстан зейнетақы жинақтарының 

сақталуына мемлекеттік кепілдік беретін жинақтаушы 

зейнетақы жүйесіне ие жалғыз ел. Табыс тек бір соманың 

деңгейінде ғана болып, ал құнсыздану шарықтаған жылдарда бұл 

айырмашылықты мемлекет зейнетақы төлемдерін алушыларға 

қосымша төлейді. Бірақ мемлекет  мемлекеттік кепілдік 

сомасының қаншалықты болатыны туралы алдын-ала білу 

керек, ал бұл есептерді “БЖЗҚ” АҚ-ның Актуарлық орталығы 

береді. “Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау және 

әлеуметтік даму министрлігі де келесі жылдарға мемлекеттік 

кепілдікті бюджеттендіру кезінде осындай мәселелер бойынша 

бізге жүгінеді”,- деп хабарлады АО басшысы.

При своих расчетах АЦ учитывает множественные экономи-

ческие, социальные и демографические аспекты, изучает огром- 

ное количество статистики и баз данных. Результатом работы 

подразделения – актуарными расчетами – пользуются и другие 

заинтересованные организации. “Мы ежемесячно отправляем в 

Национальный Банк Республики Казахстан сальдо ожидаемых 

потоков по тому, сколько на следующий месяц к нам придет 

взносов, сколько уйдет на выплаты. Также мы отправляем 

годовые прогнозы поступления денег и выплат, причем иногда 

даже на 3-4 года вперед. Делается это для того, чтобы Нацбанк 

имел понимание, сколько будет свободных средств, которые 

позже можно инвестировать”, - говорит Сайран Сейдигазимов. 

Как вы знаете, Казахстан практически единственная страна с 

накопительной пенсионной системой, где есть государственная 

гарантия сохранности пенсионных накоплений. В те годы, 

когда доходность остается на уровне одной суммы, а инфляция 

подскакивает вверх, эту разницу государство доплачивает 

получателям пенсионных выплат. Но государству необходимо 

заранее знать, о какой сумме госгарантий идет речь, и эти 

расчеты также предоставляет Актуарный центр АО “ЕНПФ”. 

“Министерство здравоохранения и социального развития 

Республики Казахстан также обращается к нам с этими 

вопросами при бюджетировании госгарантии на последующие 

годы”, - сообщает руководитель АЦ.

Халық игілігі үшін

На благо народа

Исследовательские работы, актуарные расчеты должны дать 

адекватную картину пенсионного обеспечения казахстанцев 

в будущем, помочь им понять необходимость составления 

индивидуальных пенсионных планов. Для удобства 

планирования своей пенсии силами актуариев совместно с 

сотрудниками ДИТ был разработан пенсионный калькулятор 

(см. 2 выпуск “PRO ЕНПФ” на стр. 24).

 

Актуарный центр разрабатывает и корпоративные 

добровольные пенсионные планы для предприятий. 

“Финансовые консультанты Фонда ходят по предприятиям, 

и предлагают им дополнительно делать взносы за своих 

работников”, - уточняет Сайран Сейдигазимов. Западные 

компании давно практикуют профессиональные пенсии. 

Там работодатель для своих сотрудников отдельно делает 

добровольные пенсионные взносы, чтобы они до выхода на 

пенсию не уходили в другие компании.

Актуарии надеются, что их деятельность будет способствовать 

преодолению непонимания сути развития накопительной 

пенсионной системы и развеет некоторые популистские суждения. 

Поэтому в дополнение к прочему Центр совместно с сотрудниками 

других департаментов разрабатывает семинары, обучающие 

курсы, направленные на повышение финансовой грамотности

Зерттеу жұмыстары мен актуарлық есептер қазақстандықтардың 

болашақта зейнетақымен қамсыздандырылуының дәлме-дәл бей-

несін беруі керек, оларға жеке зейнетақы жоспарларын жасау 

қажеттілігін түсінуге көмектесуі керек. Өз зейнетақысын жос-

парлау ыңғайлы болуы үшін актуарийлер мен АТД қызметкер-

лерінің бірлесе күш салуының арқасында зейнетақы калькуля-

торы (“PRO ЕНПФ” 2-шығарылымының 24-бетін қараңыз) әзірленді.

 

Актуарлық орталық кәсіпорындар үшін корпоративтік ерікті 

зейнетақы жоспарларын дайындайды. “Қордың қаржылық 

кеңесшілері кәсіпорындарды аралап жүріп, оларға өз 

қызметкерлері үшін қосымша жарналар салу туралы ұсыныстар 

жсайды”,- дейді Сайран Сейдіғазымов. Батыс компаниялары 

кәсіптік зейнетақыны бұрыннан қолданып келе жатыр. Ол 

жақта жұмыс беруші өз қызметкерлерінің зейнетке шыққанға 

дейін басқа компанияларға кетіп қалмауы үшін олар үшін ерікті 

зейнетақы жарналарын бөлек төлейді.

Актуарийлер өз қызметтерінің жинақтаушы зейнетақы 

жүйесінің даму мәнісін түсінбеушілікті жеңуге және кейбір 

популистік пікірлерді жоюға мүмкіндік беретіндігіне үміттенеді. 

Сондықтан Орталық өзге департаменттердің қызметкерлерімен 

бірлесе отырып халықтың қаржылық сауаттылығын арттыруға 

бағытталған семинарлар, оқыту курстарын өткізеді, зейнетақы

Әріптестердің

игілігі үшін  

На благо

коллегам

До конца 2017 года Актуарный центр планирует вместе с 

Британским институтом актуариев, который уже более 20 

лет консультирует специалистов данной профессии по всему 

миру, создать совместную актуарную модель. Данная модель 

будет разработана для расчета пенсионной системы в целом, ее 

оценки и прогнозов, и в принципе будет предсказывать общие 

финансовые потоки. 

С помощью этой модели Актуарный центр сможет делать 

прогнозы уже более точно и на несколько лет вперед. Актуарии 

смогут каждый год менять различные параметры и смотреть, что 

произойдет дальше, как отреагирует система на эти изменения. 

“И наоборот можно задачу поставить: если вы хотите в 30-х 

годах иметь такую пенсию, то тогда какая должна быть 

инфляция, рождаемость, миграция, эмиграция, как должна 

расти зарплата. Как в целом должна развиваться экономика, 

чтобы была вот такая пенсионная система”, - уточняет Сайран 

Сейдигазимов. 

Актуарный центр идет к тому, чтобы стать Институтом. 

“Руководство поставило перед нами задачу начать с 2018 года 

прорабатывать вопрос о создании Актуарного центра как 

Института при ЕНПФ, а к 2019 году представить весь проект”, 

- делится планами руководитель АЦ. Актуарный институт 

будет оказывать услуги как государственным учреждениям, 

так и всему рынку в целом, готовить высокопрофессиональных 

актуариев для пенсионной системы, а также финансовых 

консультантов. 

2017 жылдың соңына дейін Актуарлық орталық бүкіл әлем 

бойынша осы мамандық иегерлеріне 20 жылдан аса уақыттан 

бері кеңес берумен айналысып келе жатқан Британдық 

актуарийлер институтымен бірге бірлескен актуарлық үлгі 

жасауды жоспарлап отыр.  Бұл үлгі жалпы зейнетақы жүйесін 

есептеу, оны бағалау және болжам жасау үшін әзірленбек және 

жалпы қаржы ағымдарын болжайтын болады.  

Осы үлгінің көмегімен Актуарлық орталық болжам жасауды 

бұрынғыдан да дәлірек және бірнеше жылға алдын-ала жасай 

алатын болады. Актуарийлер түрлі өлшемдерді жыл сайын 

ауыстырып, одан әрі не болатынын, бұл өзгерістер жүйеге қандай 

әсер беретінін бақылай алады. “Мақсатты керісінше қоюға да 

болады: егер сіз 30-жылдарда осындай зейнетақыға ие болғыңыз 

келсе, онда құнсыздану, бала туу, көші-қон, жер аудару қандай 

болуы керек, жалақы қалай өсу керек. Осындай зейнетақы 

жүйесі болуы үшін жалпы экономика қалай даму керек”,- деді 

Сайран Сейдіғазымов.

Актуарлық орталық Институт болуға талпыныс жасауда. 

“Басшылық біздің алдымызға 2018 жылдан бастап Актуарлық 

орталықты БЖЗҚ-ға қарасты институт ретінде қалыптастыру 

мәселесін қолға алу, ал 2019 жылға қарай бүкіл жобаны ұсыну 

туралы міндет қойды”, - деп АО басшысы өз жоспарларымен 

бөлісті. Актуарлық институт мемлекеттік мекемелерге де, сол 

секілді жалпы нарыққа түгелдей дерлік қызмет көрсететін болады, 

зейнетақы жүйесі үшін кәсіби деңгейі жоғары актуарийлерді, 

сондай-ақ қаржы кеңесшілерін дайындайтын болады.  

“Өзекті” актуарийлер

“Актуальные” актуарии

Естественно, такие грандиозные планы требуют и кардиналь-

ных перемен в Центре, особенно в количественном смысле. 

На сегодняшний день в команде Сайрана Сейдигазимова 

вместе с ним всего 7 человек. Но этого, по признанию 

руководителя, пока достаточно для тех целей, которые стоят 

перед Центром.

Немногочисленный коллектив в Центре довольно разнообраз-

ный – это не только актуарии по профессии, но и экономисты, 

математики. Команда, по мнению нашего собеседника, 

должна быть именно такой: “В нашей профессии необходим 

и математический склад ума, и экономический, необходимо 

уметь анализировать, работать с данными, со статистикой, 

должно быть знание английского, чтобы изучать опыт и читать 

статьи западных коллег. Но, естественно, двумя или тремя 

складами ума обладать сложно, поэтому в команде должны 

быть и те, и те, и другие”.

Но главное требование – у людей должна быть логика. При 

принятии человека на работу руководитель Актуарного

Әрине, мұндай үлкен-үлкен жоспарлар Орталықта түбегейлі 

өзгерістер болуын талап етеді, әсіресе сандық жағынан 

өзгеріс болуы керек. Бүгінгі таңда Сайран Сейдіғазымовтың 

командасында өзін қосқанда барлығы 7 адам бар. Бірақ осы топ 

құрамы, басшының айтуынша, Орталықтың алдында тұрған 

мақсаттарға жету үшін жеткілікті.

Орталықтың шағын ұжымы алуан түрлі мамандық өкілдерінен 

құрылған, олардың ішінде тек актуарий мамандығының иегер-

лері ғана емес, сонымен бірге экономистер, математиктер де бар. 

Біздің сұхбаттасымыздың пікірінше, команда дәл осындай болуы 

керек: “Біздің мамандығымызда математикалық, сол сияқты эконо-

микалық ойлау қабілеті жоғары адамдар керек, талдау жасау, 

деректермен, статистикамен жұмыс істеу, батыстық әріптестері-

міздің тәжірибесін меңгеріп, мақалаларын оқу үшін ағылшын ті-

лін білу керек. Бірақ, барлығын бірдей игеру өте қиын, сондықтан 

командамызда қажетті мамандық иелерінің барлығы болуы керек”.

Бірақ ең басты талап – адамдардың мықты логикасы. Адамды 

жұмысқа қабылдау кезінде Актуарлық орталық басшысы

Болашақ игілігі үшін

На благо будущего

населения, обучает пенсионных менеджеров, предоставляющих 

консультации по пенсионной системе и планированию.

жүйесі мен жоспарлау бойынша кеңес беретін зейнетақы 

менеджерлерін оқытады.