Сабақтың тақырыбы: Химия -заттар туралы жаратылыстану ғылымдарының бір саласы. Химия ғылымының пайда болуы



жүктеу 2,53 Mb.
бет14/17
Дата23.11.2018
өлшемі2,53 Mb.
#24429
түріСабақ
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17

Бекітемін:

Мектеп басшысының

оқу ісі жөніндегі орынбасары ________________



Мұғалімнің аты-жөні




_______орта  мектебі

Сыныбы

8

55 сабақ

Күні:

Сабақтың тақырыбы:

Натрий және оның маңызды қосылыстары.

Сілтеме

Білім стандарты,   пән бағдарламасы,  «Химия» оқулығы, Н.Нұрахметов. 8 - сынып оқулығы. К. Жексембина әдістемелік нұсқау.

Жалпы мақсаты

Натрий металының физикалық химиялық қасиеттерімен, олардың маңызды қосылыстарымен, қолданылу салаларымен танысады.

Күтілетін нәтиже

Натрийдің химиялық қасиеттеріне сүйене отырып түрлі реакция теңдеулерін жазып, есептеулер жүргізеді.

Негізгі идеялар




Құрал-жабдықтар:

Интерактивті тақта, интерактивтік тақта арқылы Power Point, флипчарт, маркер, қарындаш, слайдтар.

Сабақтың түрі

Жаңа білімді игеру сабағы.

Әдіс-тәсілдер

Сергіту сәті, АКТ-ны пайдаланып, жас ерекшеліктеріне сай сұрақтар мен тапсырмалар. Блум таксономиясы (БТҚ).


Сабақ бойынша мұғалім жазбалары

Мұғалім іс-әрекеті

І.Ұйымдастыру кезеңі

Оқушыларды сергітіп, топқа бөлу.

Блум таксономиясы арқылы оқушыларды мынадай іс – әрекетке итермелейміз:

-оқушылардың өтілген материалды қабылдау ,есте сақтауын қамтамасыз ету; -нақты қорытындылауға, жүйелеуге әкелетін әдістермен тәсілдерді меңгеруіне жағдай туғызу; - оқушыларды өтілген материалды қайта жаңғыртып, еске түсіру әдістерімен қамтамасыз ету; -түсініктер,заңдар,ережелерді философиялық тұрғыдан түсінуге ,талдауға көмек ету;

-оқушылардың оқу материалын өз әдіс -тәсілдерімен бетінше қабылдауын қамтамасыз ету. Жаңа сабақты түсіндіру: 1.Оқушылармен жұмыс:

- атом құрылысы, электрондық формуласы – дәптерге өз бетінше жұмыс істейді;

-табиғатта кездесуі

Мәтін бойынша постер қорғау.

Барлық элементтер арасынан натрий табиғатта кездесуі бойынша алтыншы орын алады.Олар өте белсенді болғандықтан, табиғатта тек қосылыс күйінде болады.Жер қыртысында натрий далалық шпат және гранит құрамына кіреді.Тау жыныстары желдің әсерінен мүжілгенді натийдің ерімтал қосылыстары түзіледі,ол теңізге ,мұхиттарға дейін жетеді.Саяз сулышығанақ теңізден бөлінгенде ондағы құрғақ климаттың әсерінен қарқынды булану жүредіде теңіздің тұздары концентрленеді. Шығанақтар тұзды көлге айналады.Осындай көлдерден жүз мыңдаған жылдар бұрын галит NaCl деп аталатын тас тұздардың шөгінділері түзілген.Қазақстанда көптеген тұзды көлдер мен тастұздарының шөгінділері бар.Олар натрий хлоридін өндірудің негізгі көздері болып табылады.Оның ең мол қоры –Каспий ойпатында,Арал маңында,Ертіс өзенінің жағалауында. Қазақстанда Na2SO4*10H2O мирабилиттің ірі кен қорыбар.Іле ойпатында және Балхаш маңында содалық көлдер бар, оларда натрий карбонаты болады.



Бағалау Топтық бағалау

Рефлексия



Оқушы іс-әрекеті Топқа бөлінеді

Ұпай жинау арқылы оқушылар бағаланады.

Оқулықпен жұмыс. Оқушылар тапсырманы топта талдайды, сосын топтың бір мүшесі басқа топтарға қорғайды , жұмыстары бағаланады.

Оқушылар жұмысты жеке және топпен орындайды.




Бекітемін:

Мектеп басшысының



оқу ісі жөніндегі орынбасары ________________

Мұғалімнің аты-жөні




_______орта  мектебі

Сыныбы

8

56 сабақ

Күні:

Сабақтың тақырыбы:

Хлор және оның маңызды қосылыстары.

Сілтеме

Білім стандарты,   пән бағдарламасы,  «Химия» оқулығы, Н.Нұрахметов. 8 - сынып оқулығы. К. Жексембина әдістемелік нұсқау.

Жалпы мақсаты

Хлордың физикалық химиялық қасиеттерімен, олардың маңызды қосылыстарымен, қолданылу салаларымен танысады.

Күтілетін нәтиже

Хлордың химиялық қасиеттеріне сүйене отырып түрлі реакция теңдеулерін жазып, есептеулер жүргізеді.

Негізгі идеялар




Құрал-жабдықтар:

Интерактивті тақта, интерактивтік тақта арқылы Power Point, флипчарт, маркер, қарындаш, слайдтар.

Сабақтың түрі

Жаңа білімді игеру сабағы.

Әдіс-тәсілдер

Сергіту сәті, АКТ-ны пайдаланып, жас ерекшеліктеріне сай сұрақтар мен тапсырмалар. Блум таксономиясы (БТҚ).


Сабақ бойынша мұғалім жазбалары

Мұғалім іс-әрекеті

І.Ұйымдастыру кезеңі

Оқушыларды сергітіп, топқа бөлу. Оқушылар төмендегі мәтінге сүйеніп білім толықтырып, постер қорғайды.

  • Хлор — улы тұншықтырғыш газ, өкпеге түскенде өкпе ұлпасын күйдіреді, тұншықтырады.

  • Тыныс алу мүшелеріне әсер ететін ауадағы хлор концентрациясы шамамен 0,006 мг/л.

  • ХлорГерманияда Бірінші дүниежүзілік соғыста ең алғашқы химиялық уландырғыш зат ретінде қолданылыған.

  • Хлормен жұмыс жасағанда арнайы қорғаныштық қасиеттері бар киім, противогаз, перчатка кию керек.

  • Тыныс алу мүшелерін қысқа мерзімге Na2SO3 немесе натрий тиосульфаты Na2S2O3 сіңірілген мата байлауыштар қорғайды.

  • Хлор тұз қышқылының және хлорорганикалық қосылыстарды (хлороформ, төртхлорлы көміртек, дихлорэтан), хлорлы әк, дәрілік препараттар, т.б. өндірісінде.

  • Текстилді және қағаз өнеркәсібінде ағартқыш ретінде.

  • Егістік зиянкестерін өлтіретін бірақ өсімдіктерге зиян емес заттар өндірісінде.

  • Әскери уландырғыш заттар шығаруда: иприт, фосген.

  • Суды залалсыздандыру — «хлорлау». 

  • Тамақ өнеркәсібінде тамақ қоспасы  E925 ретінде белгілі.

  • Химиялық өндірісте улар, дәрілер, тыңайтқыштар шығаруға.

  • Металлургияда таза металлдар алуда: титан, қалайы, тантал, ниобий.

  • Хлор-аргон детекторларда күн нейтриндер индикаторы ретінде.

  • Хлорды әк сүтімен (Ca (OH)2 судағы суспензиясы) сіңіргенде 00температурада хлорлы әк (тұрмыстық аты – хлорка) түзіледі, яғни кальций хлориді мен гипохлоритінің қоспасы Ca(OCl)Cl . nH2O. Бұл қосылыс залалсыздандыру үшін қолданылады, ал натрий гипохлоритімен қоспасы NaClO мата ағартқыштардың және жуғыш заттардың құрамына кіреді. Калий хлораты (бертолет тұзы KClO3) сіріңке өндірісінде, сондай-ақ пиротехникада қолданылады. Қыздырғанда ол хлоридке және перхлоратқа (хлор қышқылының HClO4 тұзы) ыдырайды:

  • +5 4000C +7 -1

  • 4KClO3 3KClO4 + KCl

  • Бұдан да жоғары температурада оттегін бөледі:

  • KClO4 KCl + 2О2

  • MnO2 катализаторымен бірге төмен температурада бертолет тұзын хлорид пен оттегіне ыдыратуға болады:

  • MnO2

  • 2KClO3 2KCl + 3O2

  • 1000C

  • Хлорды әк сүтімен (Ca (OH)2 судағы суспензиясы) сіңіргенде 00температурада хлорлы әк (тұрмыстық аты – хлорка) түзіледі, яғни кальций хлориді мен гипохлоритінің қоспасы Ca(OCl)Cl . nH2O. Бұл қосылыс залалсыздандыру үшін қолданылады, ал натрий гипохлоритімен қоспасы NaClO мата ағартқыштардың және жуғыш заттардың құрамына кіреді. Калий хлораты (бертолет тұзы KClO3) сіріңке өндірісінде, сондай-ақ пиротехникада қолданылады. Қыздырғанда ол хлоридке және перхлоратқа (хлор қышқылының HClO4 тұзы) ыдырайды:

  • +5 4000C +7 -1

  • 4KClO3 3KClO4 + KCl

  • Бұдан да жоғары температурада оттегін бөледі:

  • KClO4 KCl + 2О2

  • MnO2 катализаторымен бірге төмен температурада бертолет тұзын хлорид пен оттегіне ыдыратуға болады:

  • MnO2

  • 2KClO3 2KCl + 3O2

  • 1000C

  • Хлор сілтілермен оңай әрекеттеседі.

  • Ол арқылы мұзбен суытылған калий гидроксидінің ерітіндісін жіберсе, калий хлоридімен бірге хлорлылыау қышқылының тұзы гипохлорит түзіледі:

  • KOH + Cl2 KCl + KClO + H2O

  • 1785 - 1786 жылы Клод Луи Бертолле бұл ерітіндінің ағартқыштық қасиеті бар екенін айтты. 1792 жылы ағартқыш өндірісі Париждің жанындағы Жавельде ұйымдастырылды, ал ертіндіні жавель суы деп атады. 1822 жылы француз фармацевтіА.Х.Лабаррак калий гидроксидін одан арзанырақ натрий сілтісіне алмастыруды ұсынды. Нәтижесінде лабаррак суы деп аталатын ерітінді алына бастады.

  • Хлордың судағы ерітіндісі (200Стемпературада бір көлем суда 2,5 көлем хлор ериді.) хлор суы деп аталады. Ондағы хлор молекуласының бір бөлігі сумен қайтадан қайтымды реакцияға түседі:

  • Cl2 + H2O HClO + HCl, осы кезде тұз қышқылымен қатар хлорлылау қышқылы да түзіледі. Ол жарықта атомдық оттегін түзе ыдырайды:

  • HClO 2HCl + [O]

  • Бұл оттегі атомдары секундтың бір бөлігінде молекулаға бірігеді. Оттегі суда аз еритіндіктен ол газ түрінде бөлінеді. Хлор мен су арасындағы тепе-теңдік оң жаққа ығысады (Ле-Шателье ұстанымы бойынша), яғни тұз қышқылы және хлорлылыау қышқылы түзілу бағытына қарай. Осылайша ерітіндіде хлор қышқылы жинақталады, басқаша айтқанда хлор суы жарықта өздігінен қышқылданады.

  • Хлор оттегімен, азотпен, көміртекпен және инертті газдармен тікелей әрекеттеспейді. Оның жоғары тотықтырғыштық белсенділігі жай заттармен (Na, Fe, P, S) және кейбір күрделі заттаремен әрекетесуінде байқалады. Хлор күкіртті қышқыл және натрий тиосульфаты ерітінділеріне сіңіріледі:

  • H2O + H2SO3 +Cl2 = H2SO4 + 2HCl ; Na2S2O3 + 4Cl2 + 5H2O = 2NaHSO4 + 8HCl. Бұл реакциялар хлор қалдықтарын бейтараптау үшін қолданылады.

  • Хлор оттегімен, азотпен, көміртекпен және инертті газдармен тікелей әрекеттеспейді. Оның жоғары тотықтырғыштық белсенділігі жай заттармен (Na, Fe, P, S) және кейбір күрделі заттаремен әрекетесуінде байқалады. Хлор күкіртті қышқыл және натрий тиосульфаты ерітінділеріне сіңіріледі:

  • H2O + H2SO3 +Cl2 = H2SO4 + 2HCl ; Na2S2O3 + 4Cl2 + 5H2O = 2NaHSO4 + 8HCl. Бұл реакциялар хлор қалдықтарын бейтараптау үшін қолданылады.

Бағалау Топтық бағалау

Рефлексия



Оқушы іс-әрекеті Топқа бөлінеді

Ұпай жинау арқылы оқушылар бағаланады.

Оқулықпен жұмыс. Оқушылар тапсырманы топта талдайды, сосын топтың бір мүшесі басқа топтарға қорғайды , жұмыстары бағаланады.

Оқушылар жұмысты жеке және топпен орындайды.




жүктеу 2,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   17




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау