Сабақтың мақсаты: Оқушыларды Жердегі тіршіліктің пайда болу тарихымен таныстыру. Сабақтың міндеттері

№1 -сабақ күні

1. Білімділік Окушыларға Жердегі тіршіліктің пайда болуын түсіндіру;ежелгі адамдардың басынан өткен қиындықтар туралы әңгімелеу.

2.Дамытушылық Жердегі тіршіліктің пайда болуын туралы тарихи құжаттарды пайдалана отырып,оқушылардың ой-өрісін

дамыту.

1. Ұйымдастыру.

1 А - 1. Жыртқыш аң

2 Д - 2. Ертегіде жыланды жеңген жәндік

3 А - 3. Бал жинайтын жәндік

4 М - 4. Шағатын жәндік

-Сөзжұмбактың шешуі нелердің аты?Олар туралы не айтуға болады?

-Созжұмбақтың шешуі болған атауларды сипаттау.

4. Сабақтын такырыбы мен мақсатын хабарлау.

-Сөзжұмбақ тігінен белгіленген бағаны бойынша қандай сөз шыкты?

-Адам.

-Бұл-біз оқитын тараудың аты.Бүгін Жер бетіндегі тіршіліктің пайда болуы туралы оқып білеміз.Біз Жердегі тіршіліктің пайда болған кезіне, яғни өткен өмірге саяхатқа шығамыз.Бұл керемет саяхат болмақ! Өткен өмірден қайтып оралғаннан соң,сендер оны қазіргі уақытпен салыстырасыңдар.

1. Мәтінді оқыту.Оқушылар мәтінінді оқи отырып,жаңа мәліметтерді,өздеріне түсініксіз сөздеді белгілеп отырады.

2.Топпен жұмыс.

Оқушылар Жердегі тіршіліктің пайда болуы туралы сызбаны толтырады.Бұл жұмысты барлық топ орындайды.Сонан соң оқушылар өз пікірлеррін ортаға салады.Тақтаға мәтін бойынша кұрастырылған сызба ілінеді.

Уақыттың барлық кезеңдері салыстырылады.

-Осы уақыт аралығында Жерде не өзгереді?

(Оқушылар табиғатта болатын өзгерістерді талдайды).

-Жедегі тіршіліктің пайда болуы туралы жаңа әрі қызықты қандай мәліметтермен таныстыңдар?

-Осыны білудің қажеті бар ма?

Сергіту сәті

"Телефон ойынын ойнату"-Бұл ойында әр балаға мұғалім сұрақ қойып, жауаптарын тыңдап отырады.

(мәтін соңындағы сұрақтар қойылады).

№2 -сабақ күні

Ұйымдастыру кезеңі:

Үй тапсырмасын сұрау:

1. Психологиялық көңіл күй.

Адам болам десеңіз,

Бес нәседен қашық бол-

Өтірік өсек мақтаншақ,

Еріншек бекер мал шашпақ.

Абай

Оқушылар жердегі тіршіліктің пайда болуы туралы оқыған мәліметтерін ортаға салып әңгімелейді

-СөздіктеАдам-сөйлеу,ойлау қаблеттері бар,құрал-жабдықтар жасап,оларды пайдалана алатын тіршілік иесі дегінген.Соныменадам-табиғаттың бір бөлігі.Осыны дәлелдеңдер.(Адам тыныс алады,дамиды,өседі,өмірге бала әкеледі,өледі).

-Адамның басқа тіршілік иелерінен айырмашылығы неде?(Оқушылардың жауабы тыңдалады).

-Айырмашылығы мынада:Адам-ақыл-есі бар тіршілік иесі.

1.Уақыт машинасымен өткен өмірге саяхатқа шығу.

-тарих дегеніміз не?(тарих-бұл адамзат қоғамының өткені туралы ғылым)

-Тарих дереккөз деп нені айтады?

-Тарихи деректемелерге қолжазбалар,кітаптар,монеталар,т.б жатады.

-Тарихтан өткен өмір туралы не білгілерің келеді?(Оқушылар жауап береді).

2.Мұғалім оқушы жауаптарын қортындылап, жауаптарды толықтырады.

3. Бейнетаспадан ежелгі адамдардың тіршілігі туралы деректі фильм көрсетіледі.

Оқушылар өздерін тарихшығалым ретінде санап,деректі фильмге дауыстап тусініктеме беріп отырады.

а)Адам қолымен еңбек етудің арқасында денесін тік ұстап жүре бастады.

ә)Миы дамып,ойлау,сөйлеу,қиялдау қабілеті дамыды.

б)Адам шығармашылығы мен іскерлігінің арқасында еңбек құралдарын жасай басталды.

Оқушылар қорытынды жасайды.

5. Оқулықпен жұмыс.

а(Мәтіннің бірінші бөлігін оқыту.Мәтіннің мазмұнын бейнетаспадан көрген сюжетпен салыстырады.

ә)Ежелгі адамы көз алдына елестету.Оны сипаттап айту.

б)Кестені толтыру.

в) топен жұмыс

1-топ. Ежелгі адамдар қалай аң аулаған?

2-топ. Қоғамдық өмір

3-топ. Жартастағы суреттер
6. Сабақты қорытындылау.

Әңгімелеу.

1. Ежелгі адамдардың іс -әрекеті.

2. Миллиондаған жылдар бойғы адамзаттың дамуы

Мәтінді оқу.Энциклопедиядан ежелгі адамдардың тіршілігі туралы оқып,зерттеу жұмысын жүргізу.

№3- сабақ күні

Адам-ттабиғаттың бір бөлігі деген тұжырымды дәлелдеу.

2. Адамның іс-әрекетін жануарлардан ажырата білу дағдысын дамыту,есте сақтау,шыдамдылық,жіті бақылау,логикалық ойлау сияқты қабілеттерін жетілдіру.

3.Сабақ барысында еңбекқорлыққа,қоршаған ортаға қамқорлықпен қарауға тәрбиелеу.

Көңіл-күй сәттілігін тілеу

Табиғат туралы өлең оқылады.

-Бүгін адамның табиғаттан не үйренгенін оқып білеміз.

2.Сабақтың тақырыбы жәнә мақсатын хабарлау.

3.ПІКІР АЛМАСУ.

-Адам табиғаттан нені уйренді?(Оқушылылардың жауабы тыңдалады)

-Дұрыс.Бүгін тағы өткен өмірге саяхат жасаймыз.

Сабақ барысында<<Тарихи дереккөз>>кестесі толтырылады.

Сергіту сәті:

"Үй тұрғызу ойынын ойнату."

3 оқушыдан бөлініп тұрады. Бір дегенде балалар үй шатырын жасап тұра қалады. Адам дегенде үй ішіндегі адамдар орындарын ауыстырады.Қалып қойған бала,оқушылар қойған сұрақтарға жауап бері отырады.

2.Оқулықпен жұмыс

1. "Адамды адам еткен еңбек" мәтінін оқып, негізгі мағынасын белгілету.

2. Мәтін бойынша қәзігі заман адамының ерекшелігін көрсететін салыстырмалы саралау жұмысын жүргізу.

Оқушылар салыстыруды жалғастырады.

3. Бақылау.

Оқулықтағы әңгіме оқылады.

Қазақстан өз тәуелсіздігін жариялағаннан кейін мемлекеттік басты мәселелерді призидент шешеді .

Парламент жобаны талқылап призидентке қол қоюға жіберіп отырады.
Елдің экономикасын дамытуға Қазақстан үкіметі қандай жағдайлар жасап отыр?

Қазақстанда қандай өнеркәсіп дамыған?

Балаларға арналған қандай заңдар бар?

Еліміздің конститутциясы қашан қабылданды?

Сен қандай негізгі заңдарды білуге міндеттісің
4. Сабақты қорытындылау.

-Тарих дегеніміз не?

Ғалымдар ненің арқасыда көне заман туралы біледі?

5. Үйге тапсырма.

"Адамды адам еткен еңбек" мәтінін оқып, мазмұндау.

Дүниетану пәні

4-сынып

№ 4- сабақ күні

1.Сұлулықты сезіне білуге баулу.

2. Эстетикалық тәбие беру. Оқушы санасына тарихи құнды ескерткіштерді сақтау керектігін ұғындыру.

көрнекілігі<<Әлемнің жеті кереметі>>суреттері.

Сабактың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі.

Психологиялық дайындық

Бір-біріне жақсы тілектер айтып,көңіл-күйлерін жақсартып алу.

-Егер берілген пікірмен келіссеңдер,үшбұрыш белгісін,ал келіспесеңдер,төртбұрыш белгісін қойыңдар.

-Адам- табиғаттың баласы, өйткені ол-табиғаттың бір бөлігі.

-Адам-табиғатты билеп-төстеуші,бағындырушы.

-Осы сөздің мағынасын қалай тусінесіңдер?

Пікірталас өткізу.

2.Мұғалімнің түсіндіруі.

4.ОҚУЛЫКПЕН ЖҰМЫС.

5.Сызба құрастыру.

Қазақстан мұралары

Балқаш көлі Алматыдағы Кафедралық шіркеуі

Ескіден қалған Қожа Ахмет Йасауи кесенесі

Шетен тоғайы Айша бибі кесенесі

Тянь-Шань шыршалары Арыстан баб кесенесі

Шарын шатқалы Қарахан кесенесі

Пікірталас өткізу.

-Мұндай зәулім құрылысты бір адам тұрғыза ала ма?Дәлелде.

Ақпараттар нені дәлелдейді.

-Адам-қоғам мен табиғаттың бір бөлігі екенін дәлелдейді.

7.Үйге тапсырма беру.

<<Әлемнің жеті кереметі туралы жалпы мәлімет>> мәтінді оқып келу. (9-10 бет)

1-тоқсан

Дүниетану пәні бойынша сабақ жоспары

4-сынып

5-сабақ күні
Cабақ тақырыбы: Топсеруен. Өткен тақырыпты қайталау.

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға адам тарауын қайталату.

Сабақтың міндеттері:

1. Білімділік Оқушыларды ежелгі адамдардың қалай өмір сүргенімен таныстыру.

2.Дамытушылық Окушыларға әлемнің жеті кереметін еске түсту ой-өрістерін дамыту

3.Тәрбиелік Оқушыларды зерттеу жұмыстарына баулу.

1. Ұйымдастыру.

Қазақстанда тау-тасына қашалған 200-ден астам бейнелер бар. Солардың қатарында Сыр өңірінің Шиелі ауданында орын тепкен Сауысқандық жотасындағы суреттер саналады. Бұл маңда мұндай ескерткіштер өте мол. Ауқымы да үлкен. Археолог Мадияр Елеусінов бұл жотадағы тасқа қашалған таңбалардың молдығы әйгілі Таңбалы тастан бір мысқал да кем түспейтінін айтады. Алайда Қаратау қойнауындағы көне жәдігерлердің насихаты өте кемшін түсіп тұр.

Жалпы, бұл өңір – көне заманның түп-тамырына үңілетін археолог ғалымдарға әлі де ашылмаған арал тектес. Себебі аталмыш орындарға күні бүгінге дейін өз деңгейінде назар аударылған жоқ. Бір сөзбен айтқанда, ғалымдар білек сыбана кірісе қоймады деуге болады. Оның түрлі себептері де баршылық. Кезінде қаражат жоқтығы қолды байлады. Осының салдарынан жұмыс кейінге ысырылып келеді. Бұл қашанға дейін созылмақ? Әзірге бізге белгісіз.

Одан қалды, көне ескерткіштер адамдар тарапынан да жойылып барады. Ғалымдар ескі жәдігерлердің оннан сегізі жұмыр басты жандардың қолынан бүлінетінін тілге тиек етеді. Қалғаны табиғаттың әсерінен бастапқы бейнесін жоғалтады екен. Өкінішке қарай, Сауысқандық жотасындағы тастағы жазбалардың біршамасын адамдар қолмен қиратып бүлдірген. Тау басына барған жандар өткеннің ескі шежіресінің бағасын білмейді. Тасқа қашалған суреттерді қорғаудың орнына өз «қолтаңбасын» да қалдырып кетуді дұрыс көреді. Олардың үстіне өздерінің аты-жөнін баттитып жазғанды өзіне «мәртебе» санайды. Осыған қарай отырып, бұл тастағы жазбалар неге арнайы қорғауға алынбай отыр деген ой туады.

Мысыр пирамидалары — ежелгі Мысыр перғауындарының өзіндік үлгідегі мазарлары, біздің заманымыздан бұрын 28 ғасырда салынған.Бабылдың аспалы бағы, біздің заманымыздан бұрын 6 ғасырда Вавилония әмірі кіші әйеліне арнап жасаткан. Бақ ерекше тәсілмен аспалы текпішекті сәкі-алаңшалар үстіне салынған.Эфестегі Артемида ғимараты, кезінде әлемдегі ең үлкен ғибадатхана болған. Біздің заманымыздан бұрын 4 ғасырда соғыс алапатынан қираған.

Олимпиадағы Зевстің мүсіні, біздің заманымыздан бұрын 5 ғасырда көне грек мүсіншісі Фидий алтын мен піл сүйегінен жасаған.Галикарнастағы Мавсол патшаның табытханасы, біздің заманымыздан бұрын 4 ғасырда салынған.Жерорта теңізінің Родос аралындағы күн кұдайы Гелиостың мүсіні, биіктігі 45 м. біздің заманымыздан бұрын 285 жылы жасалған, біздің заманымыздан бұрын 224 жылы жер сілкінісі кезінде қираған.Александрия шамшырағы біздің заманымыздан бұрын 3 ғасырда жасалған, мұнарасының биіктігі 160 м.

Бұл алғашқы "Әлемнің жеті кереметіне", "Екінші 7 керемет", "Табиғаттың өзіндегі 7 керемет", "Қиял-ғажайып 7 керемет", т.б. "кереметтер" қосылып келеді. [1] [2]

а)Оқулықтарды суреттерді өздерінің табиғат аясысындағы бақылауларымен салыстырады.

ә)Топ бойынша өзекті сұрақтарға жауап береді.

7. Сабақты қорытындылау.

Мәтін соңындағы 1-8-сұрақтарға жауап беру.

Айша бибі, кесенесі жайында мағлұмат жинап келу

№ 6- сабақ күні

а) Білімділігі:Оқушыларды Қазақстанның мәдени-тарихи ескерткіштерімен таныстыру.

б) Дамытушылығы:Шығармашылықпен жұмыс істейтін адамның табиғат пен қоғамды орнын,маңызын түсіңдіре отырып, мәдени ескерткіштерге деген көзқарастарын қалыптастыру.

в)Тәрбиелігі:Ақыл-ой қуаты мен қол шеберлігінен шыққан туындыларға құрметпен қарау сезімін тәрбиелеу.

Сұрақтар мен тапсырмалар:

Адамзат үшін құнды нысанда тобы қалай аталады?

<<Мұра>>деген сөдің мағынасын қалай түсінесіңдер?

Әлемдік дегеннің мағынасы қандай?

Әлемдік мұралар неше топқа бөлінеді?

Мәдени мұра сызбасын естеріңе түсіріп,құрастырыңдар.

Мәдени мұра ескерткіштерін атаңдар.
2. Психологиялық көңіл күй.

Бала жататын бесікті аялау." Тәрбие басы - тал бесік" деген мақал осыдан қалғанын балаларға түсіндіру

1-топ Киіз үй туралы оқиды

2-топБалалар туралы бөлікті оқиды.

3-топ Ескерткіш туралы бөлікті оқиды

4-топ сараптаушылар.

Сараптаушы топ әр топтың жауабын тыңдап отырады.

Мемлекеттік салық дегенді қалай түсінесің?

Астана қаласында қанша аудан бар?

Салық қызыметкерлері қандай жұмыс атқарады?

Салық мемлекетімізге не үшін керек ?

7. Сабақты қорытындылау.<<Адам>>тарау бойынша қорытынды жасау.

а)Сұрақ-жауап әдісі арқылы аталған тарау бойынша алған білімдері пысықталады.

8.Үйге тапсырма беру.<<Қазақстандағы ежелгі мәдениет ескерткіштері>>мәтінін оқып келу. Зерттеу жұмысы: Өзің тұратын жерде қандай ежелгі құрылыстар бар?Ересектерден олар туралы сұрап-біліп,сыныпта әңгімелеу(11-12 бет)

Дүниетану пәні

4-сынып

№7- сабақ күні

Мұғалім сабақ міндеттерімен таныстырады. Сабақтың,яғни топсеруеннің бақта(тоғайда,саябақта)өтетіндігін және зерттеу жұмыстарының бағытын хабарлайды.Бірден жол бойы бақылау үшін тапсырма береді.

1.Мұғалім оқушылардың кеңістік туралы алған білімдерін естеріне түсіреді.

-Адам қай жерде болмасын,оны кеңістік қоршап тұрады.Біз оның жартысын ғана көреміз.Кеңістіктің бізге көрінетін бөлігін көкжиек деп атайды.

2. Сарамандық жұмыс. Оқушылар өздері тұрған жердегі көкжиек тұстарын анақтайды.Оның суретін салады,дәптерлеріне жазады.

2. Психологиялық көңіл күй.

Сабақтың келесі кезеңінде мұғалім өзекті сұрақ қояды:

-Күн көзі мен жұлдыздар көрінбейтін бұлтты күндері көкжиектің тұстарын қалай анықтауға болады?

Оқушылар құбыланамен не анықтайтынын,оны қалай қолданатындарын айтады.

13-беттегі сұрақтарға жауап беру

Қазақстандағы ежелгі мәдениет ескерткіштері туралы түсінгендерін сұрау.

Туған өлке табиғаты. Жер бедері

.

6.Оқулықпен жұмыс.

а)Оқулықтарды суреттерді өздерінің табиғат аясысындағы бақылауларымен салыстырады.

ә)Топ бойынша өзекті сұрақтарға жауап береді.

1-топтың сұрағы:Орманға ауылдың оңтүстік жағынын кірдіңдер.Қайтарда қай бағытпен қатасыңдар?

Мәтін соңындағы 4-5-6-сұраққа жауап алынады.

Оқулықтағы мәтінді оқу. Жаңбырдан соң ғимарат қабырғаларының қай жағы жылдам кебетіндігіне бақылау жүргізіп келу.

№ 8- сабақ күні

2.Сарамандық жұмыс.

Оқушылар текше мен қорапты қарындашпен сызып қошап қояды.

Бұл-осы заттардың планы екені айтылады.План-бұл сызба.Сабақтың келесі кезеңінде оқушылар сарамандық жұмыс арқылы алған білімдерін оқулықтағы мәтінмен салыстырады.

3.Өзекті мәселе тудыратын жағдаятты шешу.Мұғалім сынып бөлмесінің,мектептің планын сызуды тапсырады.Оқушылар бұлардың мөлшерін кішірейтіп сызбаса болмайтындығын

3. Өткенді қайталау.

4. Жаңа сабақ.

Топографиялық диктант.

Біздің мектеп оңтүстікте орналасқан. Оның батыс жағында бақ бар.Бақ 90 метрге созылып жатыр,оның артында гүлзар жайылып жатыр.

Мектептен солтустікке қарай тау созылып жаныр,ал шығыста спорттық алаң, оның арасында жол.(Мұғалім өзінің нұсқасын ұсынуына да болады).

Пікірталас.

Венн диаграммасын құрастыру: Картада Жер бетінің

План-йналадағынәрселердің Ерекше кішірейтіліп берілген кескіні,

сызбасы;он,жүз есе кішірейтіп шартты қашықтықтар мың,миллион есе

салынады. белгілері кішірейтіледі.
5.Оқулықпен жұмыс.

1.Оқушылар план мен карта туралы алған білімдерін<<План мен карта>>мәтінін оқу арқылы салыстырады.

2.Сарамандық жұмыс.

3.Картадан тау,дала,өзен,көл,қалалардың орналасқан орындарын анықтайды.

4.Оқулықтағы мәтіннің соңындағы сұрақтарға жауап береді,тапсырмаларын орындайды.

Мемлекеттік қаржы дегенді қалай түсінесіңдер?

Отбасы дегеніміз не?

Отбасы қаржысын қалай үнемдеуге болады?

Өзіңе жіберілетін қаржыны есертеп көр.
6. Сабақты қорытындылау.

Карта дегеніміз не ?

Планды қалай оқиды және бағытты қалай табады?

7.Үйге тапсырма беру

15-17 бет оқу мазмұндау.

№9 - сабақ күні