Сабақтағы оқу үшін бағалау Пол Блэк пен Дилан Уильям өздерінің «Қара жәшік ішінде» атты көпке танымал

Оқу  –  тек  қана  танымдық  үдеріс  емес:  ол  адамды  тұтасымен  тартып  алады. 

сыйлық  сияқты  сыртқы  марапаттар  оны  ынталандырудың  ең  жақсы  жолы  сияқты 

қабылданады. Алайда, бұл ұйғарымды жоққа шығаратын дәлел бар.   

Оқушылар  белгілі  бір  жетістікке  жететініне  сенімді  болса  тапсырманы  орындауға 

жеңіліс  тапқан  да  болатыны  түсінікті,  сондықтан  бұған  дейін  жеңіліс  тапқандар  тізімінде 

болған  оқушылар  талпынуға  тырыспайды  да.  Осылайша,  мұғалімдердің  алдында  тұрған 

міндет  –  кейбіреулер  табысты  болып,  ал  басқалар  шамалы  нәтижеге  қол  жеткізетініне 

қарамастан,  барлық  оқушыларды  бірдей  ынталандыра  білу.  Бұл  мәселені  шешуде 

орындалған  тапсырма  туралы  түсініктемелердің  маңызы  зор.  Көптеген  зерттеушілер  осы 

тұжырымды қолдайды. Бірнеше мысал келтіре кетейік: 



тапсырманы  қалай  орындағандарың  бізге  сендердің  қаншалықты  ақылды 

екендеріңді,  қандай  баға  алатындарыңды  көрсетеді»  деп  айтылған  оқушыларға 

қарағанда  көп  біліп  алады.  Нашар  оқитын  оқушылар  үшін  бұлардың 

айырмашылығы зор

11

. 

Баға алатын оқушылар бұдан өздерін басқалармен салыстыру амалын көреді (жеке 

бағытталған  көмекті  сезінеді  (тапсырмаға  деген  қызығушылық).  Соңғысы 

алғашқыларынан асып түседі

12

. 

 

Бәсекелестік  жүйеде

  үлгерімі  нашар  оқушылар  өзінің  үлгерімінің  нашар  болуын 

«қабілетінің»  жеткіліксіздігімен,  ал  үлгерімі  жақсы  оқушылар  өзінің  талпыныс, 

күш-жігерімен  байланыстырады. 

Тапсырмаға  бағдарланған  жүйеде

  үлгерім 

жұмсалған  күштің  нәтижесі  деп  саналып,  оқу,  әсіресе  нашар  үлгеретін 

оқушылардың оқуы жақсарады

13

. 



Түсініктемелерді  зерттеуге  жан-жақты  шолу  жүргізу  оның  үлгерімді  60  пайызға 

жақсартатынын көрсетті. Пікірлер пайдасыз болған жағдайларда, ол пікір жай ғана 

пайымдау немесе қалай жақсартуға болатынын көрсетпейтін бағалау ғана болған

14

. 

«Қара жәшік» ішіндегі жұмыс

 

14

-бет

 

 

Жалпы  алғанда,  мадақтау  немесе  бағалау  түріндегі  пікір  тапсырмаға  деген 

қызығушылыққа  қарағанда,  жеке  қызығушылықты  арттырады.  Ол  оқушылардың  назарын 

талпынудың  маңызды  екендігіне  аударудың  орнына,  олардың  «қабілетіне»  аударады, 

осылайша  нашар  үлгеретін  балалардың  өз  күшіне  деген  сенімін  талқандап,  «сырттан 

таңылған дәрменсіздік» проблемасына әкеледі

15

. Ал не істеу керектігі туралы түсініктемелер 

балаларға  өздерінің  оқуларын  жақсарта  алатындықтарына  сенім  ұялатады.  Мұндай  пікір 

оқушылар  тарапынан  күш  жұмсау  арқылы,  мұғалімдер  тарапынан  сол  күшті  жұмсауға 

ынталандыру арқылы оқуды жақсартуға ықпал етеді

16

. 

    

жүктеу 0,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: