С. А. Козлова, Т. А. Куликова

Ақыл-ой тәрбиесі – жан-жақты даму үшін, қоршаған

жүктеу 4,62 Mb.

Pdf просмотр

бет	102/298
Дата	11.02.2023
өлшемі	4,62 Mb.
	#41256

1 ... 98 99 100 101 102 103 104 105 ... 298

Кітап мектепке дейінгі тәрбие

Баланың бойында қандай да бір жоғары қабілеттерді дамыту үшін, еселеп тәрбиелеу мен оқыту арқылы, мазмұны мен көлемі бойынша шамадан тыс білім беріп шектен

Ақыл-ой тәрбиесі – жан-жақты даму үшін, қоршаған
өмірге бейімделу үшін, осы негізде танымтық үрдістерді
қалыптастыру үшін, меңгерген білімді іс-әрекетте қолдана
алу үшін қажетті білімді оқыту үшін үлкендердің баланың
ақыл-ойларының дамуына жоспарлы мақсатты түрде
ықпал жасауы. Ақыл-ой тәрбиесі мен ақыл-ой дамуы өзара
тығыз байланыста болады. Ақыл-ой тәрбиесі көп жағдайда
ақыл-ой дамуын анықтайды, оған ықпал жасайды. Алайда
бұл
жаңа
туған
балалардың
ақыл-ой
дамуының
заңдылықтары мен мүмкіндіктері ескерілген жағдайда ғана
орындалады.
Кейінгі
жас
ерекшелік
кезеңдермен
салыстырғанда мектепке дейінгі жылдары ақыл-ой
дамуының аса жоғары қарқыны байқалады. Осы кезде
ақыл-ойды дамыту үшін мүмкіндікті жиберіп алмау
маңызды болып саналады. Ерте жас балаларының ақыл-ой
дамуына ерекше көңіл бөлу керек. Заманауи зерттемелер,
әдетте балалар 2 жасқа дейін қанық өмір сүреді, бұл
танымдық қызметтің өте үлкен көлемі байқалады. Баланың
жүйкесі өте жылдам дамиды: 3 жасқа келгенде ол ересек
адам миының
80
%-ына жете алады. Мидың толық дамуына
қажетті «тағамды» керекті мөлшерді бермеу қаупі
туындайды. Физиология мәліметтері бойынша қазіргі
заманның ерте жастағы балалары ақпараттың молдығынан
емес, ал оның жетіспеушілігінен зиян көреді.
Баланың бойында қандай да бір жоғары қабілеттерді
дамыту үшін, еселеп тәрбиелеу мен оқыту арқылы, мазмұны
мен көлемі бойынша шамадан тыс білім беріп шектен
шықпау керектігін ұмытпау қажет.
А.В.Запорожец, бізге өсіп,
жетілуі
тоқтамаған,
ерекшеліктері
әлі
қалыптаспаған,
мүмкіндіктері шектелмеген өсу үстіндегі мимен, дамушы
организммен жұмыс істейтіндігімізді ескерткен. Бала қарқынды
жаттығу кезінде білімді меңгеріп, нәтижелерге жете алады,
алайда бұл физикалық және жүйке-психикалық шығынға

165
әкеледі. Осыдан, баланың миын ауырлатуға, шаршатуға
болмайды деген ереже шығады, осы ережені ұстанумыз қажет!
Мектеп жасына дейінгі бала ақыл-ойының дамуында жіберілген
қателіктерді ересек жаста жою қиындық әкеледі. Бұл ақаулар
кейінгі дамушылыққа кері әсер етеді.
Мысалы, отбасында мектепке дейінгі мекемелерде баланың
құрылыс материалдары, конструкторлармен ойнауына көңіл
бөлмейді. Сол себепті балада кеңістік қиялы дамымайды. Бұл
мектепте геометрияны, сызуды меңгеруде қиындықтар
тудырады. Мектеп жасына дейінгі кезеңде кітапқа деген
қызығушылықты оятпаған, ойлау әрекетін, көркем сөз негізінде
өз басынан өткізуді дамытпаған. Әдеби шығарманы тыңдай
отырып, бала оның кейіпкерлерін, олардың іс-әрекетін, келбетін
көз алдына келтіруі, әркеттерінің себебін білуі, табиғат суретін
елестетете алуы тиіс. Ал оның өмірінде көркем шығармамен
танысуды
теледидарға
жүктеген.
Балаға
елестетудің,
қиялдаудың, ойлаудың қажеті жоқ, барлығы «суретте»
көрсетілген. Мектепте балаға ақыл-ой дамуындағы аралықты
жеңуге өте қиын болады: әдеби шығарманы жеңіл түрде
қабылдау әдеті көрініс табады.

жүктеу 4,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 98 99 100 101 102 103 104 105 ... 298