«роль транспортной науки и образования в реализации пяти институциональных реформ», посвященной

 

 

 

 

546 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

өмірде өз орнын табуы мен жалпы тіршілік жөніндегі дүниетанымын кеңейту үшін қажет. 

Тəрбиеге жеткілікті көңіл бөлмеушілік қоғам тарапынан жастар тəрбиесіне салғырт жəне 

немкетті  қарау, кейбір  шектен  шыққан  əдепсіздік пен  арсыздықтың көрініс беруіне  алып 

келіп  отырғаны  шынайылық.  Жастардың  ұлттық  тəрбиеге  қырын  қарауы,  бұл  батыстық 

тұтыну  мəдениетіне  еліктеушіліктен  туындап  отыр.  Сондықтан,  жастарға  имандылықты, 

ұлттық дəстүрлерді насихаттап, сөзден іске көшу керек. Салт-санамыздағы тəрбиелік мəні 

бар  құндылықтарды  жастар  арасында  насихаттау  үшін  сөз  бен  іс-əрекеттеріміздің 

арасындағы сəйкестілік болу керек. Ұлттық рухтың уызын ұлттық құндылықтар құрайды. 

Ұлтына  деген  сүйіспеншілік  тарихыңды,  тіліңді,  əдет-ғұрпыңды,  дініңді  білуден  бас-

талады.  Қазақстан  –  2050  Стратегиясында  «Біз  мұсылманбыз,  оның  ішінде  Əбу  Ханифа 

мазһабын ұстанатын  сүнниттерміз. Бабаларымыз  ұстанған  бұл жол ұлттық  салт-дəстүрді, 

ата-ананы сыйлауға негізделген. Ендеше, бүгінгі ұрпақ та əлемдегі ең ізгі дін-ислам дінін 

қадірлей отырып, ата дəстүрін ардақтағаны абзал» – көрсетілген. Əрине, ұлттық дəстүрден 

жəне ата-баба дінінен хабары бар жас өзінің ұлттық болмысы мен рухани дүниесінен, ата 

дəстүрімен,  ана  сүтімен  сіңген  тəлім-тəрбиені  өмір  бойы  ұстанады.  Ата-баба  өсиеттері, 

адамды тəрбиелілікке шақырып, оны игі істерге жетелейтіні белгілі. Ұлттық тəрбиенің бір 

негізі  діни  мəдениетімізде  жəне  өнегелі  тəлім-тəрбиемізде  жатыр.  Адамзат  пайғамбары: 

«Мен  жақсы  істерді  жалғастыру  үшін  келдім»,  –  деген. Вебер,  Дюркгейм  жəне  қазіргі 

заманғы  көптеген  əлеуметтанушылардың  пікірінше,  діннің  негізгі  қызметіне  – 

«мағыналық  пайымдау»  қызметі  жатады.   Яғни,  адам  өз  өмірінің  мағынасын  толық 

дəрежеде  түсініп  жəне  түйсініп  өмір  сүруі  шарт.  Дін  қоғамның  нормалары  мен 

құндылықтарын  насихаттай  отырып,  тұрақтылыққа  негіз  жасайды,  яғни,  əлеуметтік 

құрылымға  пайдалы  нормаларды  орнықтырумен  қатар,  тұрақтандырушы  функцияны  да 

атқарады.  Жəне  адамның  моральдық  міндеттерді  орындаудағы  алғышарттарын 

қалыптастырады . 

Діннің  міндеті  –  қандай  да  бір  нормалы  заңдастыру  емес,  нормативтік  тəртіптің 

өзін  қабылдау.  Сондай-ақ,  бүгінде  діннің  кері  интеграциялануы  деген  мəселені 

көтерушілер  бар.  Мысалы,  экономика  саласында,  еңбекті  ұйымдастырудың  қазіргі 

заманғы  əдістерін  енгізуде  кедергі  келтіруі  мүмкін.  Яғни,  діннің  қандай  түрі  болса  да 

атқаратын  қызметтері  қоғам  үшін  жағымды  да,  жағымсыз  да  сипатта  мəнге  ие  болуы 

мүмкін. Дін интеграция мен тұрақтылық əкелуші ғана емес, кейтұстардағы кертартпа, дін 

бұзушы  ағымдар  арқылы  қиратушы,  жанжал  əкелуші  фактор  ретінде  де  қарастырылады. 

Осыған  байланысты  дін  əлеуметтануы  харизмалық  жетекшілердің  рөлі  жайлы  мəселеге 

ерекше назар аударады. Вебер харизмадан əлеуметтік тұрақтылықтың іргелі қарсы əсерін 

жəне өзгерістердің маңызды бастамасын көрді. 

Дін  қоғам  тұрақтылығының  факторы  ғана  емес,  кейтұстардағы  кертартпа,  дін 

бұзушы ағымдар арқылы, сонымен қатар, əлеуметтік өзгерістердің қайнар көзі ретінде де 

қызмет етеді. Мысалы, Вебер протестанттық реформацияның шешуші рөлін «капитализм 

рухын»  жасауда  кальвинизмнің  ерекшеліктеріне  негіздеді.  Нəтижесінде,  Еуропа 

тарихында  жаңа  дəуір  мен  индустриалдық  өркениеттің  дамуына  қарай  тарихи  алға 

басушылық  байқалады.  Сонымен  қатар,  қазіргі  таңда  дін  батыс  қоғамында  өзінің 

позициясын  жоғалту  үстінде:  адамдар  шіркеуге  жиі  бармай,  діни  рəсімдер  де  жиі 

сақталмай  жатыр.  Көбісі  өздерін  агностиктер  немесе  атеисттер  қатарына  жатқызады. 

Тіпті,  дінге  сенетін  адамдардың  өздері  де  дінді  басты  орынға  қоймайды.   Мемлекеттің 

экономикалық  даму  қарқыны  жоғары  болған  сайын,  елде  діни  адамдардың  саны  аз 

болатындығы  байқалады.  Осыдан  келе,  дін  жəне  қоғам  өзара  тығыз  байланысты 

болғанымен, бұз өзгермелі үдеріс екенін байқаймыз.  

 

 

 

 

 

 

 

547 

 

 

«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ 

РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ  «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» 

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 

 

ƏДЕБИЕТ 

 

1.

 

 Құлсариева, А. Т. Этика : оқу құралы. - Алматы: Қазақ ун-ті, 2003. - 256 с. 

2.

 

 Бұлұтай, М. Дін жəне ұлт. М. Бұлұтай. - Алматы: Арыс, 2006. - 608 с. 

 

жүктеу 15,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: