197
туралы естеліктерді іздене жүріп оқу баланың ӛмір талабына айналады, сӛйтіп
оның азаматтық қалыптасуына әсер етеді. Әдеби шығармаларды ӛту барысында
оқушыны шығармашылық іскерлікке баулу, әртүрлі құбылыстарды,
оқиғаларды, адамдардың пиғыл-әрекеттеріндегі ерекшеліктерді байқай білуге
және олар жӛнінде қорытынды жасай білуге үйрету танымдық тәрбиенің басты
құралы деуге болады. Жоғары сыныптарда оқушылардың кӛркем туындыны
қабылдаулары да жас ерекшелігіне байланысты болады.Бұл жастағылар ӛздерін
еркін сезінеді.Әр баланың ӛзінің сүйетін жанры, тақырыбы айқындалады.
Оқығандарына сынмен қарайды, оны ӛмірді түсінудің бір құралы деп қарайды,
сондықтан одан ӛз сауалына жауап іздейді., кейде тауып та жатады.
Оқытудың осындай жаңа әдіс-тәсілдерін пайдалануда мұғалімде,
оқушыда табысқа жетіп, білімін шыңдай түседі."Мысалы, 9-сыныптың
әдебиеті-тұнып тұрған қазақтың ӛмірін, салт-дәстүрін, адамгершілік,
елжандылық, эстетикалық қадір-қасиеттерді танымдық тұрғысынан тани білуге
бағыттайды. Бір жыл бойына ауыз әдебиетінің небір шұрайлы түрлерімен
сусындаған оқушы «Айтыс» бӛліміне келгенде, ӛзі де ақынжанды адамға қалай
айналғанын сезбей қалады. «Біржан мен Сара» айтысын ӛткен кезде дебат
сабақтардың ерекшелігі немесе оқушылар ізденісіндегі «Жанбота» әнінің,
«Ұрланған шідер» , «Ләйлім шырақ» әндерінің шығу тарихын зерттеулері де
сабақтың тағлымдық мәнін аша түседі. Айтыс" тақырыбына оқушылар
ӛздігінен жаңа ақындар айтысынан бейне материалдар алып келді. Сол
материалдарды тыңдай отырып,оның тақырыбын, ақындардың сӛз саптауын
,қарсыластың сауалына берген жауабының қандай екенін бақылап талқыға
салып отырды.Кейбір оқушылар шығарманы ғана түйіндеп қоймай, соған ұқсас
басқа бір оқығанын да қоса әңгімелеп, таным кӛкжиегінкеңейте түседі. . Мақал-
мәтелдер тақырыбын ӛткенде оқушылар ӛздігінен ізденіп ,жаңа үлгідегі мақал-
мәтелдерді суретті түрде жасап келді.
Бүгінгі орта білім беру ісіне қойылар талаптар қай кездегіден де күрделі
маңызды. Ӛйткені бізді дамудың жаңа кезеңі күтіп тұр. Сол кезеңге лайық
ұлттық санасы жаңғырған жаңа ұрпақ тәрбиелеу міндеті мойынымызда. Барлық
кедергілерді жеңу табысқа талпыну ӛз қолымызда деп білемін.
Осы тұрғыдан келгенде Қанипа Бітібаеваның «Ой салу-ұстаз тарапынан,
ойлану-шәкірт тарапынан, ойланту-ұстаз тарапынан, шешімге келу-оқушы
тарапынан болу керек» деген пікірінің психологиялық жағынан дұрыс
тұжырым екендігін атай кеткен жӛн.Ӛйткені таным үдерісі ұстаз бен
оқушының бірлескен іс-әректі арқылы жүзеге асады.
Бүгінгі күннің мұғалімнен маман ретінде талап ететіні — белсенділік,
ӛзіндік сыни кӛзқарасы бар, педагогикалық ситуациялардың шешімін таба
білетін, мәдениетті, рухани жаны таза, дүниетанымы кең, адами асыл
қасиеттердің қазынасы, әрі кәсіби білікті маман болу. ‖Мектептің тірегі де,
тілеуі де оқыта білетін мұғалім‖ деп Ахмет Байтұрсынов айтқандай, білім беру
саласында оқытудың озық технологияларын меңгермейінше, жас ұрпаққа заман
талабына сәйкес білім беру мүмкін емес.
Әр мұғалім оқушыға кӛпқырлы сабақ беретін болған соң, қазіргі
198
жаhандану саясатына сәйкес жаңа технологияны ӛз ыңғайына, пәніне лайықтап
пайдалануы тиіс.Мұғалім шеберлігі – ізденіс нәтижесі. Сондықтан, орыстың
ұлы педагог-ғалымы К.Д.Ушинскийдің ―Мұғалім – ӛзінің білімін үздіксіз
кӛтеріп отырғанда ғана мұғалім, оқуды, ізденуді тоқтатысымен оның
мұғалімдігі де жойылады‖ – деген. Бұл ―Ұстаз‖ атты ұлы сүрлеуге соқпағын
салып жол тартқан кӛкірегі ояу, кӛзі ашық әрбір адамға берілген елеулі
ескерту. Ӛз шәкірттеріміздің қазіргі заман талаптарына сай болуын қаласақ, біз
ӛзіміз де білімімізді жетілдіріп отыруымыз керек. Сабақты тартымды ӛткізіп,
оқушылардың қызығушылығын арттыру үшін әр сабағымызды түрлендіріп
отырып табысқа жете берейік.
Әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы. 2007.
2. Еркебаева Г.Ғ.Қазақстан Республикасының ұлттық білім беру
жүйесінің міндеттеру, бағыттары мен мазмұны. Халықаралық ғылыми-
практикалық конференция. Шымкент, 2011. – Б.6-9.
3. Мұғалімге арналған Нұсқаулық. Екінші басылым. ПШО
4. Интернет ресурстары.
ФОРМИРОВАНИЕ ЭТНОКУЛЬТУРНОЙ КОМПЕТЕНЦИИ
СТУДЕНТОВ ПЕДАГОГИЧЕСКОГО ВУЗА
Овчинникова Т.М., Колотова О.И.
Федеральное государственное бюджетное учреждение высшего образования
«Омский государственный педагогический университет», г. Омск
t_ovch@mail.ru
oovchinnikova@mail.ru
Статья посвящена проблемам формирования у будущих педагогов
готовности к эффективному взаимодействию с представителями различных
этнических групп, приобретения ими навыков конструктивного общения с
учетом социальных, этноконфессиональных и культурных различий, развитию
их этнической толерантности в условиях полиэтничного образовательного
пространства.
Проблемы педагогического образования в полиэтничной среде актуальны
сегодня во всем мире, что не могло не сказаться на переосмыслении задач
ведущих институтов социализации личности. С раннего детства человек
«вливается» в различные социальные группы, играющие важную роль в
формировании и развитии его самосознания через соотнесение «Я – другой» и
«Я – Я» и установление в результате этого соотнесения устойчивых
взаимосвязей субъективного восприятия окружающего мира. В период
