Құрастырушы: б.ғ. к, доцент Төлеужанова Ә. Т

жүктеу 367,8 Kb.

бет	3/3
Дата	30.05.2018
өлшемі	367,8 Kb.
	#18404
түрі	Жұмыс бағдарламасы

1 2 3

4.3 Практикалық сабақтардың мазмұны мен тізімі
Есеп беру түрі

КЕЛІСІЛДІ

ХТжЖ факультет деканы _____________________ К.К. Ахметов 2012 ж. «_____»________
МАҚҰЛДАНДЫ:

ОӘБ бастығы ______________________ Жуманкулова Е.Н. 20__ж. «_____»_______

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды

20__ж. «___»______________ №____ Хаттама

1 Пәннің мақсаты – магистрантарды қоршаған орта мен оның компоненттері жайлы нақты ақпарат алу үшін ҒАЖ–ің ұйымдасу ұстанымдарымен, негізі функцияларымен және құрылымымен, мәліметтерді беру мен стандарттау, аумақтық геоақпараттық жүйелермен таныстыру.
Пәннің міндеті

қоршаған орта мониторингінің түрлері мен жүйелерін, оның мақсаты мен мазмұнын, шаруашылық әрекет түрлерінің ерекшеліктерін ескере отырып мониторингі ұйымдастыру әдістерін; мәліметтердің кеңістіктік локализациясының тәсілдерің, геоэклогиялық ақпараттардың қасиеттерін, геоапараттық әдістеменің картографиялық аспектілерін зерттеу.

Осы пәнді меңгеру нәтижесінде студенттердің:

геоэкологиялық мониторингтің ерекшеліктері мен қасиеттерін;
әртүрлі иерархиялық деңгейлер мониторингісің ұйымдастыру ерекшеліктері;
геоэкологиялық ақпаратты жинау әдістері мен құралдары жөнінде түсініктері болуы;
геоэкожүйелерді кешенді бағалау үшін геоэкологиялық ақпаратты жинауды ұйымдастырудың әдістемесі;
геоэкологиялық ақпараттың ерекшеліктері мен қасиеттері;
мәліметтердің кеңістіктің локализациясының тәсілдерін білуі
мониторингтің түрлі типтерінің ұйымдасуын қажет ететін және геоэкологиялық ақпараттың негізінде шешілетін тапсырмалар шеңберінде өзін ұстай білу;
ҚО мониторингінің қазіргі заманғы әдістері мен тәсілдерін атмосфераның жер беті қабатының, топырақтардың және су ортасының сапасы бойынша оқу мәліметтерін қолдануды практикалық машықтарды иемденуі қажет

2 Пререквизиттер

Осы пәнді меңгеру үшін төмендегі пәндерді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және дағды-машықтар қажет: Экология, Экологиялық нормалау негіздері және сараптама, Қоршаған ортаның мониторингі.

3 Постреквизиттер

Пәнді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және дағды-машықтар келесі пәндерді меңгеруі үшін қажет: ISO-сапа стандарты, Экологиялық аудит, Экологиялық сараптама.

4 Пәннің мазмұны
4.1 Пәннің тақырыптық жоспары

№	Тақырыптардың атауы	Сабақ түрлері бойынша байланыс сағаттарының саны
№	Тақырыптардың атауы	Дәріс	практи-калық (сем)	МӨЖ
1	2	3	4	5
1	Кіріспе. Экологиялық мониторингтың тұжрымдамасы, ауқымдық мониторинг.	1	-	10
2	Қоршаған ортаның мониторингі. Мониторингтың түрлері және олардың өзара байланысы.	2	-	10
3	Мониторингтың жіктелуі. Климаттық мониторинг.	2	2	10
4	Дистанциялық бақылаудың әдістері мен технологиясы. Жер бетінде бақылаудың әдістері.	2	3	20
5	Табиғи орталардың мониторингі	2	3	15
6	Табиғи ортаның өңірлік және жергілікті мониторингі. Қоршаған сапасын бағалаудың көрсеткіштері	2	-	15
7	Табиғи техногендік геожүйенің мониторингі.	2	3	20
8	Географиялық ақпараттар жүйесі.	2	4	20
БАРЛЫҒЫ:		15	15	120

4.2 Пәннің тақырыптарының мазмұны
1 Тақырып Кіріспе. Экологиялық мониторингтың тұжрымдамасы, ауқымдық мониторинг.
Мониторинг терминінің түрлі анықтамалары. Экологиялық мониторинг біздің еліміздегі екі тұжырымдамалары. ҚО-ның ауқымдық мониторингі туралы. Мониторингтің ауқымдық жүйесінің жеті бағыты. Кейбір батыс елдеріндегі ҚО мониторингі ТМД-гі экологиялық мониторингтің ұлттық жүйесі жайлы мағлұматтар. Антропогендік әрекет және экологиялық болжам. Экологиялық мониторингтің ұйымдастырылуы және қоршаған ортаның ахуалы.
2 Тақырып Қоршаған ортаның мониторингі. Мониторингтың түрлері және олардың өзара байланысы.
Табиғат жағдайдын бақылау (ТЖБ) жүйелерін ұйымдастыру кезіндегі жүйелілік. Табиғи ортаның ластануы деңгейін бақылаудың жалпы мемлекеттік қызметінің кеңістіктік құрылымы (ТБЖМҚ) – қарапайымдалған схема – импактты, аумақтық және фондық – және толық схема – аумақтық, ұлттық, аумақтық, территориялық, жергілікті және пунктті. Табиғи ортаның ластануы деңгейін бақылаудың жалпы мемлекеттік қызметінің кеңістіктік құрылымының уақытша құрылымы: жеңілдетілген схема – оперативті және режимдік, толық схема – оперативті, режимді, болжамдық қысқа, болжамдық орташа, болжамдық ұзақ.
3 Тақырып Мониторингтың жіктелуі. Климаттық мониторинг.
Мониторингті жүйелеу. Климаттық мониторинг. Орын аустыратын, ұзақ қашықтық ластанулардың мониторингі. Мониторингтің жеңілдетілген жүйесі: биосфера мониторингінің жүйе тармағы ретіндегі, алайда геофизикалық мониторингінің жүйе тармағы ретіндегі, алайда геофизикалық мониторингті қосатын экологиялық мониторинг.
4 Тақырып Дистанциялық бақылаудың әдістері мен технологиясы. Жер бетінде бақылаудың әдістері.
Дистанциялық зондтаудың әдістері мен технологиясы. Жер беті бақылаулардың әдістері. Ғашықтық ақпарат параметрлеріне талаптар, жерді зондтаудың ғарыштық жүйесі. Серікті бақылаулардың авиациялық тәсілдері. Ландшафттық–индикациялық әдіс. Ғылыми–зерттеу полигондары.
5 Тақырып Табиғи орталардың мониторингі
Мұхит ортасының мониторингі. Жер ресурстарының мониторингі. Ашық мұхит, аумақтық теіздер мониторингі. Бақылау станцияларының орналасу ерекшеліктері мен зерттеу бағдарламалары. Ресурстарды зерттеу үшін (жер қойнауын зерттеу мен пайдалы қазбаларды барлау, агроөндірістік кешендер мен орман ресурстарын зерттеу, ландшафттарға техногенді әрекеттің әсерін зерттеу, инженерлік іздестірулер кезіндегі жоба алды зерттеулер, теңіздік және мұхит акваторияларының зерттеулері) ғарыштық ақпаратты қолдану.
6 Тақырып Табиғи ортаның өңірлік және жергілікті мониторингі. Қоршаған сапасын бағалаудың көрсеткіштері
Табиғи ортаның жағдайын бақылаудың жалпы мемлекеттік қызметінің жүйе тармақтары. Құрылық суларының ластануының мониторингі. Атмосфера мен шекаралық өзендердің ластануын тоқтату бойынша халықаралық конвенцияларға Қазақстанның қатысуы.
7 Тақырып Табиғи техногендік геожүйенің мониторингі.
Қалалық геожүйенің мониторингі, динамикалық жоғары аудандардағы ошақтық өзгерістерді бақылау. Қауіпті ошақ және адамдардың кризистік топтары түсініктері.
8 Тақырып Географиялық ақпараттар жүйесі.
ГАЖ құрылымы мен кызметтері. Геоэкологиялық ақпараттарды жүйелеу және бір құрылымға енгізу. Идеалды ГАЖ–ге талаптар. Географиялық автоматтандырылған ақпараттық жүйелердің ерекшеліктері. Компьютерлік технологиялар және аумақтық геоақпараттық жүйелер.

4.3 Практикалық сабақтардың мазмұны мен тізімі

1 Тақырып Мониторингтың жіктелуі. Климаттық мониторинг.

Мониторинг жіктемесін қарастыру. Климаттық мониторинг – геофизикалық ауа райының сәйкес режимі. Климат өзгерісінің тенденцияларын сипаттайтын негізгі метеорологялық өлшемдері. Атмосфералық құбылыстар мен үрдістері.

Әдебиет: [1-2], [3], [5]
2 Тақырып Дистанциялық бақылаудың әдістері мен технологиясы. Жер бетінде бақылаудың әдістері.

Дистанциялық зондтаудың әдістерә мен технологиясы. ДЗ және жер беті бақылаулардың негізгі әдістері. Жер беті түсірілімдер, полигон –тест әдіс. Стационарлық бақылаулар әдістері – бақылаулардың ландшафттық – геофизикалық станциялары. Мүмкін техникалық қамсыздандыру – пробаларды автоматты жинауға арналған техникалық құралдар, зертханалық құралдар, станционарлық және жылжымалы зертханалар, ақпаратты жинау мен жіберу жүйелері. Мәліметтерді өңдеу мен геоақпараттық жүйелерді ұйымдастыру.

Әдебиет: [1-2], [5]
3 Тақырып Табиғи орталардың мониторингі

Табиғи орталардың мониторингі (ауа, су, топырақ). Қоршаған ортанын сапасын бағалау ұстанымдары. Табиғи-техникалық геожүйелердің мониторингі. Ауаның химиялық заттармен ластануын зерттеу. Судағы бейорганиалық қосылыстар мен органикалық компоненттерді бақылау.

Әдебиет: [1-5]
4 Тақырып Табиғи ортаның өңірлік және жергілікті мониторингі. Қоршаған сапасын бағалаудың көрсеткіштері

Табиғи ортаның жағдайын бақылаудың жалпы мемлекеттік қызметінің жүйе тармақтары: ластану көздерінің мониторингі, атмосфералық ауаның ластануының мониторингі (посттардың 3 категориясы, посттарды орналастыруға талаптар, бақылау параметрлері, фотохимиялық тұмша); құрылық суларының ластануының мониторингі (міндеттер, құрылық суларының ластануының мониторингіндегі пункт түсінігінің ерекшеліктері, пункттердің орналасуы, пункттердің 4 категориясы, бақылау параметрлері);

Әдебиет: [1-2], [4-5]
5 Тақырып Географиялық ақпараттар жүйесі.

ГАЖ–ді құрастырғандағы сатылық, бейімділің, блоктық ұстаным. Геоэкологиялық мәліметтерді жинау мен өңдеудің ақпараттық технологиясының сатылары–алғашқы мәліметтерді жинау, мәліметтерді енгізу және сақтау, сараптау, сценарийлерді сараптау және шешімдерді қабылдау. ГАЖ құрылымы – бағдарламалық–техникалыө кешен, ақпараттық топтама, модельдер топтамасы, пайдаланушының диалогын басқару жүйесі. Шешімдері бағалау мен қабылдау топтамасы. Күрделі ұйымдасқан жүйелердің жағдайын аумақтық геоэкологиялық болжау үшін, биосфералық үрдістерді зерттеу үшін, орман және жер ресурстарын оперативті басқару үшін ГАЖ пайдалану мысалдары.

Әдебиет: [1-2], [5]
4.4 Магистранттың өздік жұмысының мазмұны
4.4.1 МӨЖ түрлерінің тізімі

№	СӨЖ түрі	Есеп беру түрі	Бақылау түрі	Сағатқа шаққандағы көлемі
1	Дәрістік сабақтарға дайындалу		Сабақтарға қатысу	30
2	Практикалық сабақтарға дайындалу	Жұмыс дәптері	Конспект	30
3	Практикалық сабаққа қатысу	Конспект	Ауызша қорғау	15
4	Аудиториялық сабақтың мазмұнына кірмеген материалды меңгеру	Конспект	Коллоквиум	25
5	Бақылау іс-шараларына дайындық	Бақылау жұмысы	АБ1, АБ2	20
БАРЛЫҒЫ				120

4.4.2 Магистранттардың өздігінен оқуына бөлінген тақырыптардың тізімі
Тақырып Экологиялық мониторинг.

Тақырып Атмосфералық ауаның мониторингі.

Атмосфералық ауаның ластануының мониторингі.

Тақырып Топырақ мониторингі.

Тақырып Табиғи су мониторингі.

Құрлық суларының ластануының мониторингі.

Тақырып Экологиялық мониторинг жүргізудің биологиялық әдістемесі.

Тақырып Қоршаған орта сапасын қалыпқа келтіру.

Тақырып Экологиялық мониторингте қоғамның алатын орны.

Тақырып Табиғи процессетді ақпараттық құрылым ретінде динамикалық моделдендіру.

Тақырып Геоақпараттық технологиялар негізінде табиғи ресурстардың мониторингін жүргізу.

Тақырып Қоршаған ортаның термодинамикалық және аэродинамикалық сипаттамасын анықтау.

Тақырып Қазіргі заманға ГАЖ-технологиялар.

Тақырып Мәліметтерді матрицалық және векорлық бейнелеу

Әдебиет: [1-5]

5 Әдебиеттер тізімі

Негізгі

Жатқанбаев Ж. Экология негіздері. Оқулық – Алматы: «Зият», 2004 ж. - 212 бет.
Фазылов С.Д., Нухұлы А., Ғазалиев А.М. Экология. Павлодар, 2005 – 240 бет.

Қосымша:

Бейсенова Ә., Самақова А., Т. Есполов, Ж. Шілдебаев. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. – Алматы: «Ғылым», 2004. – 328 б.
Құқықтану: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына арналған окулық /А. Ибраева, Г. Өлібаева, Қ. Айтхожин. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2006.
Оспанова Г.С., Бозшатева Г.Т. Экология. Оқулық. – Алматы: Экономика, 2002 ж. – 405 бет.

Мамандықтың (тардың) жұмыс оқу жоспарынан көшірме

ПМУ ҰС Н 7.18.3/32

6М060800 Экология

мамандығының (тарының) жұмыс оқу жоспарынан көшірме

Пән атауы Қоршаған ортаның мониторингі және ГАЖ технологиялары

Оқу нысаны

Пәннің еңбек сыйымдылығы

Семестр бойынша бақылау түрлері

Семестр

Семестр бойынша студенттердің жұмыстарының көлемі

кре-дит-тер

академиялық сағат

кре

дит

тер

аудиториялық сабақ

(ак. сағат)

СӨЖ

(ак. сағат)

бар-лығы

ауд

СӨЖ

емт

сын

КЖ-а

КЖ-с

бар-

лығы

дәр

пр.

зертх

Бар-

лығы

МОӨЖ

ЖБО негі-зіндегі күндізгі

150

120

Кафедра меңгерушісі ____________ Ш.М. Жумадина 2012 ж. «___» ________

жүктеу 367,8 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3

Құрастырушы: б.ғ. к, доцент Төлеужанова Ә. Т

КЕЛІСІЛДІ

4.3 Практикалық сабақтардың мазмұны мен тізімі

Есеп беру түрі