Пәнді оқытудың мақсаты мен міндеттері

«Радиотехника, электроника және телекоммуникация негіздері 2» курсы жоғары оқу орындарының студенттері үшін міндетті пән болып табылады, базалық пән ретінде оқу жоспарына кіреді.

Курстың мақсаты – студенттерді ақпараттық жүйені және құрылғыларды қалыптастыру, тарату, қабылдау және сигналдарды өңдеу, құру негізін және тәсілдерін оқыту. Сонымен қатар студенттерді негізгі концепциялармен, үлгілермен және телекоммуникациялық жүйесін және желісін құру принциптерімен, олардың дамуының қазіргі тенденцияларымен және телекоммуникация облысындағы стандарттармен таныстыру қажет.

Курстың міндеті – пәнді оқып-білу барысында студент:

- радиотехника және телекоммуникация технологиясының даму қарқыны жөнінде, заңдылық жөнінде сапа көрсеткіштерінің арасындағы байланысты анықтайтын, энергетикалық параметрлермен, жүйенің экономикалық көрсеткіштерін білу қажет;

- физикалық процестің мәнін және каскадтағы, күре жолдағы болатын түрлендірулерді және ақпараттық құрылғылардың сигналдарын өңдеу және радиобайланыс жүйесін толығымен білу; радиобайланыс жүйесін және құрылысын құру принциптері; сигналдар мен бөгеуілдердің телекоммуникациялық жүйелердің құрылымдық сұлбасын құру принциптері; функционалдау шарттары, тағайындалуы,көрсету амалдары және хаттамаларды түрлендіру; жиіліктік, уақыттық және кодалық мультипликасымен көпарналы телекоммуникациялық жүйенің ерекшеліктері және көрсету тәсілдері. Цифрлік желінің интеграциялық қызметімен және интеллектуалдық желінің негізгі түсінігі. Телекоммуникация және радио жүйелерінің дамуының қазіргі уақыттағы негізгі тенденциялары және бірдей цифрлік технология негізінде коммуникациялық қызметті интеграциялау. Жылжымалы, факсимильді және спутниктік байланыс интеграциясы;

- құрудың және құрылғының сипаттамасын (көрсеткіштерін) құрылымын таңдай білу және аналогты-цифрлі ақпаратты өңдеу; ақпаратты өңдеу және қабылдау кезінде телекоммуникциялық жүйесіндегі радиотехникалық құрылғыларда қолданатын талдау және синтездеу амалдарын, техникалық шешімдерді қолдану

Пререквизиттер
Пәнді меңгеру үшін студент келесі пәндерді меңгеру керек:

1. Физика

2. Ақпараттану.

3. Математика.

4. Электр тізбектерінің теориясы.

5. Инженерлік және компьютерлік графика.

6. Радиотехника, электроника және телекоммуникация негіздері 1.
Пәннің материалдары басқа профильдік пәндерді оқығанда, курстық және дипломдық жобалау кезінде қолданылады.

Осыдан басқа, практикалық сабақтардағы жұмыстың нәтижелі болуы үшін студент жақсы деңгейде жеке компьютердеің жұмысын және Microsoft Word, Microsoft Excel, Paint, Electronics Workbench 4.12 және 5.12, SPLAN 4 және басқа да мамандандырылған бағдарламаларда жұмыс істей білуі тиіс.

Радиотехника ғылымының дамуында техниканың және технологиядағы келешектегі дамуы және жетілдіру жолдарындағы оның ролі.

Сигналдар. Анықтамалары мен жіктемелері. Радиотолқын диапазондары. Радиобайланыс жүйесінің құрылымдық сұлбасы. Грамоникалық ауытқулар және олардың түсініктемелері. Периодты ауытқулардың спектрлері. Периодты емес ауытқулардың спектрлері. Кездейсоқ сигналдар.

Ақпаратты таратудың бірарналы радиотехникалық жүйелері. Өндірістік радиобайланыс жүйелері. Үялы радиобайланыс жүйелері. Радиожиіліктік спектрдің қолдану ерекшеліктері. Радиорелейлі радиобайланыс жүйелері. Пейджингтік радиобайланыс жүйелері. Спутниктік радиобайланыс жүйелері. Жер бетіндегі және космостық станциялардың құрамы.

Антенналардың параметрлері. Антеналардың синтезі. Таржолақты және кеңжолақты сигналдардың антенналары. Фазаландырылған антендік торлар. Белсенді антенналар.

Бейнелерді қабылдау ерекшеліктері. Қара-ақ және түрлі түсті теледидар. Теледидарлық бейнелердің құрылуы. Телетарату және бейнежазылым стандарттары. Теледидарлық қабылдағыштар және бейнетехника.

Ауытқуларды детектрлеу. Тіке күшейту радиоқабылдағышы. АМ-сигналдарын супергетеродинді радиоқабылдағышы. ЖМ-сигналдардың супергетеродинді радиоқабылдағышы. Радиоқабылдағыш құрылғылардың негізгі сапалық көрсеткіштері. Радиоқабылдағыштың кіріс тізбегі. Радиоқабылдағыш гетеродин жиілігінің автоматты құрастырылуы.

Радиотарату құрылғылардың негізгі көрсеткіштері. Әртүрлі мақсаттағы радиотаратқышта радиосигналдарды құру тәсілдері. Радиотаратқыш құрылғылардың жүмыс істеу түрлері. Жиілік синтезаторлары.

Телекоммуникациялық жүйелердің жіктемелері, қолданылуы, жұмыс істеу шарты, құрылу принциптері, құрылымдық сұлбасы, сапа көрсеткіштері.

Ашық жүйелердің (OSI үлгісі) негізгі түсініктемелері мен анықтамалары. Өзара байланысының эталондық үлгісі, ақпаратты маршрутизациялау және селекциялауды қосқандағы коммуникациялық желілердің логикалық құрылымы және олардың компоненттері, ақпаратық желілердің негізгі сипаттамалары. Internet желісінің ерекшеліктері және оның қорларымен жұмыс істеу ерекшеліктері. Телекоммуникация ауқымындағы стандарттардың ролі, телекоммуникациялық жүйелер мен желілер үшін стандарттардың түрлері.

Хаттамалар түрлері және олардың сипаттамалары. Аналогтік хаттамаларды цифрлік түрге (уақыт бойынша дискретизациялау, деңгей бойынша кванттау, кодалау) және керісінше (декодалау және интерполяция) түрлендіру принциптері. Ақпаратты қысу туралы түсініктеме. Аудио және визуалды ақпаратты аналогты-цифрлік түрлендіру және қысудың халықаралық стандарттары. Телекоммуникация жүйелердегі сигналдар мен бөгеуілдердің түрлері және олардың математикалық үлгілері.

Байланыс теориясында «нүкте-нүкте» байланысы кезінде қарастырылып отырған қиылыстарға байланысты «арна» түсініктемесінің анықтамасы, OSI үлгісінің түсініктемелерімен байланысы, арналардың концептуалды үлгілері (не үшін арналғаны ескеріледі), физикалық және ақпараттық арналардың (бірінші кезекте, екілік) негізгі математикалық үлгілері. Ақпаратты тарату арналарының сапалық көрсеткіштері.

Көпарналы жүйелердің құрылу принциптері және құрылымдық сүлбасы. Жиіліктік, уақыттық және кодалық жіктелуге негізделген сигналдарды мультиплексрлеу және демультиплексрлеу әдістері.

Цифрлік жүйеге көшу – қазіргі кездегі телекоммуникациялық технологиялардың негізгі бағыты. ИКМ-30 біріншілік цифрлік жүйе мысалында телекоммуникациялық жүйелердің түрлері және олардың ерекшеліктері. Плезиохрондық цифрлық иерархия (PDH), PDH негізіндегі цифрлік желілердің ерекшеліктері мен кемшіліктері. Синхрондық цифрлық иерархия (SDH). SDH негізіндегі цифрлық желілердің артықшылықтары, SDH және PDH желілерін салыстыру.

Ақпаратты бағыттайтын телекоммуникациялық желілер (түйіндік желілер). Арналарды коммутациялау. Мәліметтерді коммутациялау. Дестелерді коммутациялау тәсілдері. Дестілерді коммутациялау желілеріндегі ағындарды басқару туралы түсінік. Телкоммуникациялық желілердегі дестелік коммутациялаудың ерекшеліктері.

Кез-келген түрдегі мәліметтерді беретін әмбебаб цифрлік технологияларға көшудің технико-экономикалық және тұтынушылық тапсырыстары. Негізгі және қосымша байланыс қызметтері. Бір цифрлік технологиялық негізінде ақпаратты беру қызметін интеграциялау қажеттілігі. Қызметтерді интеграцияланатын цифрлік желілер (ISDN). Цифрлық желілерде берудің синхронды (STM) және асинхронды (ATM) режимдері. Интелектуалды желілер туралы түсінік. Қозғалмалы және орнықтырылған, жер бетіндегі және спутниктік байланыстағы телекоммуникациялық желілерді интеграциялау.

«Радиотехника, электроника және телекоммуникация негіздері 2» пәні бойынша тәжірибе сабақтар методикалық нұсқаулар бойынша жүргізіледі. Сабақтарды орындауда электр тізбектерін модельдеу бағдарламасы және Electronics Workbench 4.12 және 5.12 электр құрылғылары т.б. бағдарламалар қолданылады.

1. Тораптық сипаттамалар.

2. Арнаның істен шығуы кезінде жоғалған мәліметтердің көлемін бағалау.

3. Тораптардың түрлері. Тораптардың типін анықтау және олардың бейнесі арасындағы сәйкестігі.

4. Хаттамалардың архитектурасы.

5. Бірарналы және көпарналы телекоммуникациялық жүйелерде ақпаратты тасымалдаудың жылдамдығы.

6. Телекоммуникациялық арналар мен жүйелердің сапалық сипаттамалары.

7. Телекоммуникациялық радиоарналардың радиотехникалық сипаттамасы.

8. Гаустық шуылмен және дабылдардың көпсәулелі таралуымен радиоарна байланыстық бөгеуілге орнықтылығы.

9. Радиоарналарда дабылдардың синхрондалуы.

10. Хабарлау көздерінің кодталуы.

11. Байланыс арналарындағы хабарламалардың бөгеуілге орнықты кодталануы.

5. 
   СӨЖ мазмұны
   

Сырттай оқитын студенттер үшін өзіндік жұмыс ретінде бақылау жұмысын орындау қажет. Бақылау жұмысы үш тақырыптан тұрады. Бірінші тақырыптың нөмірі сынақ кітапшасының соңғы екі саны бойынша таңдалады.Екінші тақырыптың нөмірі студент тегінің бірінші әрпіне сәйкес келеді (тақырыптардың нөмірі 01 ÷ 25 дейін). Үшінші тақырыптың нөмірі студент атының бірінші әрпіне сәйкес келеді (тақырыптардың нөмірі 26 ÷ 50 дейін).

1. Каганов В.И. Радиотехнические цепи и сигналы: лабораторный компьютеризированный практикум. М.: Горячая линия-Телеком, 2004.

2. Ломовицкий В.В.,А.И. Михайлов и др. Основы построения систем и сетей передачи информации М.: Горячая линия-Телеком, 2005.,382с.

3. Васин В.А. Радиосистемы передачи информации. – М.: Издательство: Горячая линия-Телеком, 2005.

4. Денисов Н.П., Шарапов А.В., Шибаев А.А. Электроника и схемотехника. Часть 2. Схемотехника аналоговых электронных устройств. – Томск, ТУСУР, 2001

5. 
   Крук Б.И., Нопантонопуло В.Н., Шувалов В.Н. Телекоммуникационные системы и сети. Современные технологии. Том 1. – М.: Горячая линия-Телеком, 2003.
   
6. 
   Олифер В.Г., Олифер Н.А. Компьютерные сети. Принципы, технологии, протоколы: - СПб.: Питер, 2000.
   

Пән бойынша қорытынды бақылау (Е) емтихан мен (АБ) ағымдағы бақылаудан тұрады. Үлестері 1 кестеде келтірілген.

АҒ балдары ағымдағы бақылау мен рубеждік бақылау (РБ) арасында бөлінеді және де оқу жоспарына сәйкес сабақтар түрлері бойынша орындалады (кесте 2).

АҮ қорытындылары үшін суммалық баллдар сабақтарға қатысқан үшін, сабақтарға дайындалған үшін жиналған әр межелік бақылау (Р₁,Р₂) балдарынан тұрады.

Сабақтарда тәртіп ережелерін сақтамағандықтан студенттер балдардан айырылады. Бұл университеттің ішкі тәртібін бұзу болып саналады.

Сабақтарды босатқан үшін келесі айыппұл санкциялары белгіленген:

• 
  лекциялық сабақтарға себепсіз болмаған үшін – осы бақылау түріне жоспарланған максималды балдан айыру;
  
• 
  университеттің ұйымдық жұмысына қатысу себебінен сабақта болмауы туралы оқытушыға алдын ала айту керек.
  
• 
  Университетте жүргізілетін шаралар себептерінен оқытушыны сабақта болмауы туралы алдын ала ескертудің мүмкіндігі болмаған жағдайда шараларды жүргізетін жетекші жазба-анықтама студентке жазып беру керек.
  

Межелік бақылау компьютерлік тестілеу әдісімен жүргізіледі. Межелік бақылаудың бағалау рейтингісі 4 кестеде көрсетілген.

Егер белгілі себептермен межелік бақылауға қатыса алмаған жағдайлар болса, Сізге оны белгілі уақытта өту мүмкідігі беріледі.

Білімдеріңіздің бақылаудың барлық түрлері, атап айтқанда МБ және Е, тест түрінде дербес компьютерде жүргізіледі.
7.6. Қорытыныды бақылау

Пән бойынша қорытынды бақылаудың баллдар түріндегі рейтингі келесі формула көмегімен анықталады:

Пән бойынша баллдар түріндегі қорытыныды рейтинг 5-ші кестеге сәйкес сандық эквивалентке, әріптік және дәстүрлі бағаға аударылады және де студенттің сынақ кітапшасына және ведомостьқа енгізіледі, сондай-ақ «Студенттердің оқу жетістіктері журналына» жазылады. Ағымдағы бақылаудың жұма бойынша баллдардың бөлінуі 3-ші кестеде көрсетілген.

Егер студент емтиханда F бағасын алса, онда оның пән бойынша қорытынды рейтинг анықталмайды, және де ведомосьтта «қанағатсыз» бағасы қойылады.