БАҚ қызметтері
БАҚ ең басты қызметі ақпарат алу мен тарату. Бұл қызмет көңіл көтеру, қызықтыру ақпараттарынан бастап азаматтар мен билік орындары үшін аса маңызды оқиғалардан хабар беру аралықтарын қамтиды. Азаматтар алынған ақпарат негізінде билік органдарына өз талаптарын қоя алады. Алынған ақпарат негізінде азаматтар санасында Үкімет, Парламент, партия және т.б. саяси институттар, қоғамның экономикалық, әлеуметтік, мәдени өмірі туралы пікірлер қалыптасады. Осы негізде қоғамдық пікір қалыптасады. Сол себепті қоғамдық пікір туғызуда БАҚ ролі өте зор.
БАҚ сонымен қатар білім беру және әлеуметтендіру қызметтерін де атқарады. Білім беру қызметі азамат ақпараттар тасқынында дұрыс бағыт, түсінік алуын қамтамасыз етеді. Әрине БАҚ жүйелі, әрі терең білім бере алмайды. Бұл арнайы білім беру институттарының міндеті. Соған қарамастан қазіргі заманда көптеген адамдар өз білім жүгін БАҚ арқылы тереңдетіп, толықтырады. БАҚ әлеуметтендіру қызметі адамның өмірлік тәжірибе жинақтауына көмектеседі. Демократиялық қоғамдағы БАҚ саяси-әлеуметтік міндеттерінің бірі адамдар санасына заң мен адам құқығын құрметтеу құндылықтарын енгізу, азаматтарды қоғамдық егестерді бейбіт әдістермен шешуге үйрету, мемлекеттің құрылыстың негізгі ұстанымдарын түсіндіру.
Қазіргі заманда БАҚ сын және бақылау қызметтерін де атқарады. Қоғамда бұл қызметтерді атқаратын басқа да әлеуметтік институттар бар, мыс., оппозициялық партиялар. Бірақ БАҚ сыны өз объектісін бүкіл қоғам көлемінде көрсете алады. Себебі арнайы мәжілістерге тек аз ғана адамдар қатысса, БАҚ адамдардың барлығы дерлік көреді және оқиды. Сонымен қатар БАҚ сынының объектісі Президенттен бастап барлық мемлекеттік билік органдары, барлық лауазымды және жеке тұлғалар, ұйымдар, тіпті БАҚ өздері де болады.
БАҚ бақылау қызметі қоғамдық пікір беделіне сүйенеді. БАҚ өз бақылауында әкімшілік не экономикалық мәжбүрлеу шараларын қолдана алмаса да оның бақылауы өте эффективті. Себебі ол болған істің тек заңды бағасын ғана емес, моралдық бағасын да береді.
Демократиялық қоғамда БАҚ өз бақылауында нақты заң актілеріне сүйенеді. Әдетте БАҚ қозғаған іс аяқсыз қалмай, арнайы тергеу комиссиялары құрылып қылмыстық істер қозғалады.
БАҚ қоғамды біріктіру қызметін де атқарады. Әртүрлі саяси-қоғамдық күштер БАҚ арқылы өз жақтастарын табады. БАҚ оларға өз мақсаттары мен мүдделерін нақты, айқын жеткізуге көмектеседі. Қазіргі әлемде БАҚ шығу мүмкіндігінің болуы барлық саяси-қоғамдық күштер үшін ең басты өмірлік мақсат. БАҚ шыға алмаған саяси-қоғамдық күштер ешкімге білінбей тез жойылып кетеді.
БАҚ қоғамда адамдарды әртүрлі қоғамдық-саяси іс-әрекеттерге тарту қызметін де атқарады. БАҚ азаматтар бойында белгілі бір саяси мінез-құлық түрін қалыптастыра алады. БАҚ белгілі бір өткір қоғамдық мәселені жан-жақты көтеру арқылы саяси-экономикалық өзгерістерге бастама жасай алады.
БАҚ өз қызметтерін толыққанды негізде тек демократиялық қоғамдарда ғана іске асыра алады.
Қазіргі демократиялық даму адамға сапалы, пайдалы ойлау қабілетіне ие жауапкершілігін толық сезінетін даралық ретінде қарастыруға негізделген. Адамдар бойында білікті саяси көзқарас қалыптастыруда БАҚ ролі өте зор. Себебі БАҚ қоғамда сөз бостандығын қамтамасыз етеді. Ал сөз бостандығы болмаса адам және азамат құқықтары мен бостандықтарының толыққанды қорғалуы мүмкін емес.
Қоғамдық-саяси оқиғаларға объективті баға беруге қабілетті, демократиялық ұстанымдарға сүйене отырып ұйымдастырылған БАҚ болуы қоғам дамуы мен тұрақтылығының кепілі болып табылады.
БАҚ қоғамға әсері
БАҚ рационалды және сезімдік әсері
БАҚ қоғамда өз мақсаттары мен мүддесі бар жеке құрылым. Өз мақсатына жету жолында БАҚ әртүрлі әдістерді қолданады. Өз үстемдігін БАҚ адам санасы мен сезіміне әсер ету арқылы іске асырады.
Демократиялық елдерде бұқаралық коммуникацияның рационалдық моделі басым болып келеді. БАҚ логика заңдары шеңберіне сиымды фактілер келтіру арқылы адамдарды сендіруге тырысады, яғни осы оқиғаның, шешімнің, әрекеттің ең алдымен қоғамға, адамдарға тиімді, пайдалы екендігін нақты дәлелдеп шығады. Бұл модел демократиялық елдерде қалыптасқан азаматтар ділі (менталитет) мен мәдениетіне сәйкес келеді. БАҚ жүйесі тыңдармандар назары мен сенімі үшін бақталастық жарысқа негізделген. Демократиялық елдерде адамдарға сезімдік әсер ету әдістері кең таралмаған, тек жекелеген оппозициялық немесе шағын саяси күштерге тәуелді БАҚ ғана сайлау компаниялары кезінде өз идеялары мен құндылықтарын адамдар саласына жеткізу үшін сезімдік әсер ету технологияларын қолданады. Бірақ әдетте өз пайдасын сезіну рухында тәрбиеленген адамдар арасында қолдауға ие бола алмайды, сонымен қатар кейбір жағдайларда сот билігі арқылы шектеледі. Керісінше тоталитарлық, авторитарлық, этнократиялық елдерде адамдар санасына сезімдік деңгейде әсер ету технологиялары кеңінен қолданылады. Әдемі сөз бен көркем бейне адамдарға үлкен әсер етеді. Әсіресе егер бұл адамдар бойында еркін қоғамда өмір сүру тәжірибесі қалыптаспаған болса сезімдік әсер өте күшті рухани толқынысқа түсіреді. БАҚ адам санасын улап, қорқыныш пен соқыр сенімге негізделген бағыныштылық моделін тудырады. Сол сияқты билік өз қылмыстары мен қателіктерін жабу үшін саяси қарсыластарына, басқа ұлт өкілдеріне, тіпті барлық сенімсіздерге қарсы күшті жек көрушілік қоздырады.
Достарыңызбен бөлісу: |
