56
4.2 кесте – Бөлменің оптималды микроклимат
нормасы
Жыл
мезгілі
Жұмыс
категориясы
Ауаның
температурасы,
°С
Ауаның
салыстырмалы
ылғалдылығы, %
Ауаның қозғалу
жылдамдығы,
м/с
Суық
Жеңіл - 1а
Жеңіл - 16
22-24
21-23
40-60
40-60
0,1
0,1
Жылы
Жеңіл - 1а
Жеңіл - 16
23-25
22-24
40-60
40-60
0,1
0,2
1а категориясына отырып және энергияны жұмсау мөлшері 120 кДж/ч
дейінгі физикалық күшті талап етпейтін жұмыстар, ал 16 категориясына
отыратын, тұрып тұратын мен жүретін, және энергияны жұмсау мөлшері 120
кДж/ч мен 150 кДж/ч арасындағы физикалық күш кететін жұмыстар жатады.
Адамдардың жұмысы автозал бөлмесінде МЕСТ 12.1.005–76 ЕҚСЖ
«жұмыс аймағының ауасы, жалпы санитарлық гигиеналық талап» -қа сәйкес
1а жеңіл физикалық жұмыс категориясына жатады, өйткені құрылғымен
басқару жұмыстары компьютер комегімен дистанционды орындалады.
Жұмыс орнында кондиционерлеу жүйесі, вентиляция жоқ.
Жұмыс орнын вентиляциялау үшін ғибаратты тұрғызғандағы
вентиляция каналдары мен терезелерді қолданамыз. Бірақ бұндай
вентиляция жұмыс орнының нормаға сәйкес климаттық параметрлерін
ұстай алмайды. Сондықтан ауа кондиционерленуі жылдың барлық
мерзімдерінде керекті микроклимат параметрлерін автоматты түрде
қамтамасыз ететіндей, ауаны шаң мен зиянды заттардан тазалайтын етіп
жобалаймыз.
4.2 Компьютермен жұмыс істегендегі оптималды еңбек шарттарын жасау
Оператордың жұмыс орнында келесі жабдықтарды қолданамыз:
- ақпаратты көрсету құралы (дисплей);
- ақпаратты енгізу құралы (пернетақта, әртүрлі манипуляторлар);
- байланыс және ақпаратты тарату құралдары (телефон аппараты,
модем);
- ақпаратты сақтау құралдары (принтерлер, дискілі жинағыштар);
- көмекші құрал жабдықтар.
Оператордың жұмыс орнын келесі түрде жасаймыз. Дисплейді стол
үстіне экраннан ақпаратты қарағандағы ұзындығы 450-500 мм шамасындай
орналастырамыз. Пернетақтаны стол үстіне полға қатысты пернетақтаның
биіктігі 650-800 мм болатындай орналастырамыз (1.4 – сурет).
57
Дисплей экраны, құжаттар мен пернетақта орналасуына байланысты
жарық көзіне жазықтың жарқындылығының құлауына қатысты 1:10
(оптималды мәні 1:3) аспайтындай етіп орналастырамыз. Жарқындылықтың
оптималды мәнінде экранда 50-100 кг/м
2
құжаттың жарықтығы 300-500 лкті
құрайды.
Оператордың
жұмысы
шектелген
қозғалыспен
байланысты
болғандықтан, жұмыс аймағын 380-500 мм, ынтаның Н
50, аз статистикалық
шаршау, нақты жұмыс орындау мүмкіндігін, отырып жұмыс істейтін
орындағы дисплейді 60 градусқа қисайтып, дисплейдан еденге дейінгі
қашықтық 70 см., орындықтан еденге дейінгі қашықтық 45 см болатындай
етіп ұйымдастырдық.
1.4 сурет – Оператордың орны
4.3 Табиғи жарықтандыруды есептеу
Табиғи жарықтандыру ТЖК-мен (табиғи жарықтандыру коэффициенті)
сипатталады. ТЖК – бөлме ішіндегі беттің белгілі бір нүктесіндегі табиғи
жарықтың (тікелей түсетін немесе шағылған) коэффициенті, сыртта аспан
ашық болған кездегі көлденең жарықтануға қатынасы, %.
ТЖК нормаланған мәні жарық климатының III белбеуіне келтіріледі,
ал басқа жарық климатының белбеуі үшін ТЖК нормаланған мәні келесі
формуламен есептеледі:
c
m
е
е
III
IV
н
н
, (4.1)
58
мұндағы
III
н
е
- III белбеу үшін ТЖК мәні;
m – жарық климатының коэффициенті;
c – күндік климат коэффициеті.
4.1 – кестеде [11] Казақстан аймағы үшін m және с мәндері
келтірілген.
Берілген мәндер:
Бөлменің өлшемі: ұзындығы L = 6.4 м., ені В = 6.2 м., биіктігі Н = 3.2 м.
Терезелер 1 м биіктіктен басталады, терезе биіктігі 1,8 м.
Ғимарат Өскемен қаласында орналасқандықтан IV жарық белбеуі. Офис
орналасқан ғимарат жанында 10 м қашықтықта орналасқан биіктігі 7м
ғимарат орналасқан.
Табиғи жарықтандыруды есептеу – жарық түсетін орындардың
аудандарын анықтауға негізделген.
Қосымша жарықтандыру кезінде, ТЖК-нің нормаланған мәнін
қамтамасыз ететін терезелердің ауданын келесі формула бойынша есептейді:
,
100
1
0
0
н
0
з
зд
IV
п
к
к
r
е
S
S
(4.2)
(4.2) формула арқылы жарық түсу қимасының ауданын табамыз:
,
100
1
0
0
0
r
к
к
е
S
S
з
зд
IV
н
п
(4.3)
Мұндағы, S
п
– бөлме еденінің ауданы, м
2
;
е
н
– ТЖКның нормаланған мәні (4.2 – кесте [11]);
к
з
– қор коэффициенті (4.10 – кесте [11]);
0
– жарық өткізудің жалпы коэффициенті (4.5 – кесте):
,
4
3
2
1
0
(4.4)
0
– терезелердің жарық сипаттамасы (1.3 – кесте [11]);
r
1
– ғимаратта төселетін төсеніш беттің және бөлме
қабырғаларынан шағылудың нәтижесінже
ТЖК-нің өсуін
ескеру коэффициенті (1.6 – кесте).
Еден ауданы:
,
7
.
39
2
.
6
4
.
6
B
L
S
п
м
2
(4.5)
ТЖК мәнін (4.1) формуламен есептейміз:
