оған əсер ететін сыртқы жəне ішкі факторлар құрылымын дұрыс
таңдау.
Ең жақсы құрылым ол – ең жақсы əдіспен ұйымның ішкі ортамен
əрекеттесуі қызметкерлердің күйін мақсатына лайықты жəне өнімді
бағыттау жəне бөлу, сонымен қатар сатып алушылардың қателіктерін
қанағаттандыру жəне өз мақсаттарын жоғары нəтижемен өз
мақсаттарына жету. Менеджмент құрылымы төмен сатыларға ал
көлденеңнен звеноларға бөліну.
Менеджмент сатысында звено жиынтығы түсіндіріледі, оның
менеджмент иерархиясында болатын, төменнен жоғары қарай бағыну
жүйелігін қамтып көрсетеді, ал менеджмент звеносы ол өз бетінше
менеджменттің бірнеше нақты функциясын орындайтын құрылымдық
бөлімше.
Менеджмент звеносы атанып ұйым бөлімшесімен қызметі
көрсетіледі. Бірінші төменгі сатыға шешімі тура орындаушыларға
жеткізіліп, менеджмент құрылым звенолары жатады. Екінші
менеджмент сатысы ұйым бөлімдерін басқару қызметшілері жатады,
ал үшінші жоғарғы сатыда ешкім оларға басқармайтын басқарушылар
жатады.
Менеджмент құрылымын көптігіне қарамастан нақты шарттарда
ереже бойынша екі классикалық құрылымын байланыстыруды
көрсетеді.
Менеджменттің
сызықтық
құрылымында
басқарудың
əр
жұмысшысы берілген өндірістік тапсырманы тікелей орындайды. Ол
өзінің жұмысының барлық сұрақтары бойынша бірақ жоғары тұрған
адамға бағынады. Барлық бағынушы звеносы үшін менеджмент
жүйесінің сызықтық звеносының бұйрығын орындауы қажет.
Менеджменттің мұндай құрылымында орталықтандыру жəне
жекеленген принциптер іске асады. Менеджментті функционалды
структурасы əр басқару ақпараты мен көбірек жақсы жауап беретін
арасындағы еңбек бөлінісі негізі бойынша құрылымды еңбек
бөлінісінің маңызы өндірістік процесс күрделілігі, оның көлемділігі,
мамандығы мен бірлестіруі тез жəне дұрыс шешім қабылдау керек
ететін менеджмент жүйесі анық бір функцияны орындайды.
Даму жəне өндіріс күрделілігі процесінде органикалық сызықтың
қосылу жəне менеджменттің функционалдық құрылымы болады,
нəтижесінде сызықтық жəне функционалдық артықшылықтарын
қосатын сызықтық штабтық менеджментті құрады.
Əкімшілік сұрақтар яғни ортақ басқару сызығы бойынша сызықтық
жəне
функционалдық
камбинасиясының
ұқсастығы
ол
əр
жұмысшының бір ғана басқарушыға бағынуы, функционалдық звено
26
қызмет бабына жататын сұрақтар мен айналысуы, сондада соңғы
шешімді қабылдау ортақ басқарушы құқығында болады.
Менеджмент жүйесіндегі негізгі маңыз ол орталықтанған жəне
орталықтандырылмаған арасындағы дұрыс қарым-қатынас.
Толық орталықтанған ұйымда соңғы шешімді бір ғана міндетті
адам қабылдайды. Ал орталықтандырылмаған ұйымдарда шешімді бір
неше адам немесе бөлімшелер қабылдайды. Жоғары орталықтанған
дəрежелі ұйымда президенттер жұмысшыға дейін əртүрлі басқарудың
деңгейі болады. Орталықтанған басқарудың артықшылықтары мен
кемшіліктері 8-ші кесетеде көрсетілген.
8 кесте
Орталықтандырудың артықшылығы мен кемшілігі
Артықшылығы
Кемшілігі
Шешімді ұйымдағы барлық жұмысты
жақсы білетін басқарушы қабылдайды
Шешім нақты жағдай бойынша дұрыс
білмейтін адаммен қабылданады
Басқарудың жоғары деңгейде шешім
қабылдайтын адамдар, төмен деңгейлі
басқарушыға қарағанда жақсы
дайындық пен білімді болып келеді
Басқаруды жоғары деңгейде қабылдайтын
адамдар осы шешімді іске асыратын
жұмысшылар мен аз қарым-қатынаста
болады
Жұмысты қайталауды жойю, шығынды
азайтуы
Байланыстың созылыңқы сызығы көп
уақыт жоғалтуға алып келеді
Жабдықтандыру сияқты басқаруды
орталықтандырумен жəне
басқарушының бөлімін өсіреді
Төлем звеносының басқарушылары
шешім қабылдауға дайындық процесіне
қатысушылықтарына көңілдері толмайды
Ұйым басқарудың барлық деңгейдегі
қабылданған шешімнің үлкен болғаны
Дайндыққа қатысатын адам санның көбіне
байланысты көптеген қате шешім пайда
болуының көбею ықтималдығы
Орталықтанбаған ұйым əр кезеде басқарудың аз деңгейін ұстанады.
Ұйым орталықтанбауы ереже бойынша, біріншіден бірнеше басқару
деңгейін алып тастау, екіншіден қойған басқарушының көп құны мен
міндеттемелерін
көрсетуінен
жүргізіледі.
Орталықтанбаған
менеджменттің біреуінің негіз салдары болып келді, ол шешімді
мақсатқа лайықты болатын төмен деңгейде қабылдау орынды.
Орталықтанбаған ұйымның артықшылықтары мен кемшілігі 9-ші
кестеде көрсетілген.
27
9 кесте
Артықшылықтары
Кемшіліктері
Шешім тез қабылданғанда
Хабарландырудың толық болмауының
негізінен шешім қабылдау мүмкін, жəне
олардың дайындауға қатынасатын бөлімдердің
іс-əрекетінің бағытының əлсіздігі
Шешімді болған жағдай бойынша
көп ақпарат беретін басқарушы
қабылдайды
Басқарушылардың төлемдері жоғары, себебі
төменгі деңгейде тиімді жəне жоғары төленетін
басқарушыларды алу қажет
Орта звено басқарушының шешім
қабылдауға дайындықта белсенді
қатысуы, олардың міндетін жəне
компания жұмысының
нəтижесінде қызығушылықты
көтереді
Басқарушы қызығушылығы біртіндеп азаяды,
ол өзінің ғана бөлігінің жұмысының
табыстылығына қызығуы мүмкін, ал компания
толығымен қызықтырмауы мүмкін
Орта звенодағы басқарушыларға
кəсіби өсуіне жақсы шарттар
жасалады
Ұйымның барлық бөлімдерінде ереже
үйлесімімен жұмыс процедурасына кедергі
жасайды
Қоғам мүшелерінің əр түрлі ішкі еңбек тəртібі жəне сыртқы қарым
қатынасы мен оятқыш күштің анықталады. Ішкі мұқтаждық жəне
қызығушылық, талаптану жəне тілек, бағалық заттар жəне бағалық
жөн табу мұрат жəне себеп бұлардың бəрі күрделі əлеуметтік еңбек
қызметінің мотивациясын қырылымын көрсетеді.
Себеп əлеуметтік топтың белсенділігін ояту жəне адам анық
қасиетінің
талаптануы
мен
байланысты
анықтандыруды
қанағаттандыру. Мотивация – ол ауызша тəртіп, еңбек тəртібіне
сүйеніп, түсіндіру үшін себеп таңдауға бағыт алған.
Мотивация – ол керекті құралдарға жəне өзіндік өмір сүру
шарттарына, өзін сақтауға жəне ортамен теңдестікті сақтауға
талаптануға
деген
жекеліктің
қамқорлығы,
көптеген
адам
қажеттіліктерінің жіктелуі бар. Олар: арнайы адам қажеттілік объекті,
олардың функционалды тағайындау міндетін іске асыру түрі бар.
Негізгі қажеттіліктерді осы жəне басқа маментке байланысты
жүріс-тұрысты мативтік топтар немесе 5 деңгейді бөліп көрсеткен.
Американдық психолог А. Маслоу, қажеттіліктің иерархиясын
табысты жəне толық түрде жасады.
28
Достарыңызбен бөлісу: |
