Мемл-тік тұрғын үй қолдану ж/е олармен қамтамасыз ету құқығы

16.04.1997 ж. «тұрғын үй қатынастары» туралы ҚР заңына сәйкес, тұрғын үйді тегін алатын азаматтар тәртібі белгіленеді. Мұндай азаматтар тізімі заң бойынша жұмыс орындарына беріледі. Мысалы бұрынғы берілетін тізімде келе жатқандардың ішінен Ұлы Отан согысына қатысушылары мен мүгедектері ж/е тағы басқа тұлғалар.

Жаңа тұрғын үй саясатына байланысты тұрғын үйді бөлу оның атқарып жатқан айлық еңбек ақысына көбірек тәуелді болып отыр. Олай дейтініміз, осы заң бойынша мемл-тік тұрғын үй қорынан алынған тұрғын үйлер жекешелендіруге жатады. 1995 жылы қаңтардан бастап жаңадан салынған тұрғын үй қорлары тек қана жалға немесе арендаға беріледі, азаматтарга осы пәтерді бірте-бірте сатып алу қүдығы берілген. Осындай азаматтар тізімін ҚР Үкіметі айқындап оны бекітеді:

I) азаматтардың әлеуметтік қорғану мәртебесі;

2) әскери қалашық мәртебесі, шекара заставалары ж/е жабық объектілер;

3) мемл-тік кәсіпорындарға берілетін қызметтік үйлер. Әлеуметтік аз қорғалған азаматтар тізімі ҚР заңдары бойынша белгіленіп, жалға беріледі. Ал мемл-тік тұрғын үй қорындагы жатақханалар:

а) шұғыл еңбек келісімі бойынша жұмыс жасайтындар (контракт бойынша);

б) студенттер (курсанттар) оқу кезеңінде, олардың жатақханалармен қамтамасыз етілуін ұйымның әкімшілігі шешеді. Жатақханалардан шығару заңды негіздер бойынша атқарылады. Шұғыл еңбек келісімі бойынша, көрсетілген мерзімнің аяқгалуы себеп болады, сонымен қатар еңбек қатынастары аяқгалғанда немесе оқу орнын бітіргені себепті.

Тұрғын үй әл-ауқаттың өлшемі, әлеуметтік жағдайдың белгісі екендігі көпке мәлім. Ұлттық сипат алған осы әлеуметтік-тұрмыстық ахуалды оңтайлы шешудің бір жолы - мемлекет тарапынан қолдау көрсету. 2000 ж. қабылданған «ҚР-ғы тұрғын үй құрылысы жинақ ақшасы туралы» Заңның негізгі мақсаты осы мәселелерді шешуге бағытталган. Осы заң еліміздегі тұрғын уй құрылысыжинақақшасыжүйесініңбасты қағидалары мен шарттарын, мүмкіндіктерін айқыңдап берді. Халықтыңагтауқшын көтеругеарналған заң актілерінің ішінде бұл құжаттың орны да, маңызы да ерекше. Сол себепті өткен жылдыңсәуір айында ҚР тұрғын үй құрылыс жинақ банкі құрылды. Үкімет қаулысымен құрылған АҚ нысанындағы банктің жарғылық капиталы да түгелдей мемлекеттің қамтамасыз етуімен жасаісгалды. ҚР тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің ең басты ерекшелігі клиенттерге тұрғын үйін жақсарту үшін ұтымды жағдайда несие беру болып табылады.

Заңдарда белгіленген шарттарға сәйкес тұрғын үй заемын жеңілдік белгіленген проценттік ставкалар бойынша алу үшін түлынушы тұрғын үй-жайын жақсартуға қажетті соманың жартысын жинақтауы тиіс. Ол жалпы сома мөлшері клиенттің жинақтаған салымынан, банктің сцйақысынан ж/е мемлекеттің сыйлықақысынан құралады.